محمدرضا مودودی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در پاسخ به این سوال که برای توسعه تجارت خارجی کشور چه باید کرد، گفت: مهمترین نکته در حوزه تجارت خارجی این است که راهبرد ما در این حوزه فارغ از اینکه در شرایط تحریم و یا غیر تحریم باشیم، چه باید باشد؟
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران، افزود: همچنین نکته مورد اهمیت دیگر در حوزه تجارت خارجی این است که آیا با توجه به ظرفیت‌های طبیعی، اقلیمی و بالقوه می‌توان سبد صادرات را تنوع بخشید و گسترش داد؟
وی بیان داشت: اساسا هرگاه این استراتژی به عنوان یک راهبرد بلند مدت مطرح می‌شود، زیرساخت‌هایی را می‌طلبد و در واقع نیازمند عزم و نگاه ملی به موضوع صادرات است و باید دید که آیا این نگاه ملی شکل گرفته است یا خیر؟
مودودی با اشاره به کسب درآمدهای ارزی از محل فروش نفت، گاز، صادرات غیرنفتی و خدمات بیان داشت: در مقابل هم منابع سرشار انرژی را با حداقل قیمت عرضه می‌کنیم و به عبارتی آن قدر درگیری روزمره‌گی برای مصارف ارزی بوده‌ایم که هیچ دولتی درگیر برنامه‌های بلند مدت نشده است.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با تاکید بر اینکه در مقاطعی یعنی اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 در زمینه پتروشیمی و صنایع فولادی و معدنی سرمایه‌گذاری‌های انجام شد، بیان داشت: امروز هم بخش عمده‌ای از سبد صادراتی ما متعلق به همین محصولات است، اما این برنامه‌ریزی‌ها به دلایلی مانند بزرگ شدن دولت‌ها و تحریم‌هایی که با آن مواجه بوده‌ایم و در مواردی هم متوقف شده است.
* توسعه صادرات نیازمند برنامه‌ریزی است
وی با بیان اینکه برای توسعه سبد صادراتی باید حتما روی اقلامی که قابلیت و مزیت صادراتی دارند، برنامه‌ریزی شود، بیان داشت: افزایش صادرات محصولات پتروشیمی از حدود 12 میلیارد دلار به 30 میلیارد دلار و افزایش صادرات محصولات معدنی به 10 میلیارد دلار نیازمند برنامه‌ریزی جدی و هدفمند است.
سرپرست سازمان توسعه تجارت با تاکید براینکه یکی از موضوعات کلیدی که برای توسعه صادرات غیرنفتی باید به آن توجه شود، شناسایی مگاپروژه‌های صادراتی است، گفت: این کار در دستور کار سازمان توسعه تجارت قرار دارد و تحقق آن با کمک بخش خصوصی امکان پذیر است و می‌تواند سبد صادراتی ما را 10 تا 15 میلیارد دلار افزایش دهد.
وی با بیان اینکه برای توسعه سبد صادراتی کشور باید روی این موضوع مطالعه شود که سبد محصولات صادراتی ما در 10 سال آینده چقدر شبیه امروز است؟ آیا تا 10 سال آینده همچنان می‌توان صادرات محصولات مصرفی از جمله رب گوجه فرنگی، ماکارونی و لبنیات داشت یا اینکه شرایط تغییر خواهد کرد؟ آیا همچنان کشورهای وارد کننده محصولات صنعتی از جمله سیمان و فولاد و غیره به تولیدات ما نیاز خواهند داشت یا اینکه خودشان در آینده اقدام به تولید خواهند کرد؟
مودودی با اشاره به ثبات اقتصادی که کشورهای همسایه به دنبال آن هستند، گفتند: این کشورها در حال حاضر بخشی زیادی از محصولات صادراتی ما را خریداری می‌کنند، اما به محض اینکه این کشورها به یک ثبات اقتصادی دست یابند، قطعا برای تولید محصولات مختلف برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری خواهند کرد.
وی اظهار داشت: بنابراین اگر برای آینده صادراتی برنامه ریزی نشود و سطح تولیدات خود را ارتقا ندهیم، ممکن است بسیاری از محصولاتی که اکنون در سبد صادراتی ما قرار دارند، به مرور از سبد صادراتی ما خارج شوند.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران بیان داشت: ما باید تولیدات خود را به سطح تولیدات های تک ارتقا دهیم تا دانش فنی و تخصصی‌هایی که کشورهای پیرامونی ما نمی‌توانند حاصل کنند را به دست آوریم.
مودوی اظهار داشت: نکته دیگری که باید در توسعه صادرات غیرنفتی به آن توجه شود این است که صادرات را توسط چه تولید‌کنندگانی و با چه سطح از توان تولید و صادرات می‌توان توسعه داد.
* فقط 5 درصد از صادرکنندگان ما جزء صادرکنندگان بزرگ هستند
وی با اشاره به اینکه اکنون حدود 10 هزار نفر در کشور صادرات می‌کنند، گفت: این در حالی است که کمتر از 500 نفر از این افراد و به عبارتی 5 درصد از این افراد صادراتی بالای 50 میلیون دلار دارند و بقیه صادرکنندگان جزء صادرکنندگان خرد محسوب می‌شوند.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران بیان داشت: بنابراین این سوال اساسی مطرح است که این تعداد اندک صادرکنندگان بزرگ کشور که کمتر از 500 نفر هستند، چقدر در بازارهای جهانی قدرت نفوذ دارند؟
* لزوم تشکیل ارتش بزرگ و قدرتمند از صادرکنندگان برای نفوذ به بازار جهانی
وی با بیان اینکه برای توسعه صادرات به یک ارتش بزرگ از صادرکنندگان پرقدرت و با نفوذ نیاز داریم، گفت: بنابراین باید بنگاه‌های صادراتی توانمند شوند تا صادرکنندگانی خرد به صادرکنندگان بزرگ تبدیل شوند.
مودودی بیان داشت: توجه به توانمندسازی بنگاه‌های صادراتی یک وظیفه است و سازمان توسعه تجارت برنامه ریزی برای تحقق این امر را در دستور کار خود قرار داده، به طوری که این تولید‌کنندگان و صادرکنندگان باید به صورت هدفمند آموزش ببیند.
وی با انتقاد از اینکه فرماندهی واحدی برای تصمیم‌گیری در مورد تجارت خارجی کشور وجود ندارد، اظهار داشت: هیچ مکانیسم واحدی برای صادرات وجود ندارد، در حالی که باید یک بار برای همیشه تعریف واحدی از تجارت خارجی ارائه شود و این ماموریت را به نهاد مشخصی واگذار کرد تا بقیه ساختارها حول این محور کمک کنند و هماهنگ باشند.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه یکی از ابزارهای مورد نیاز در صادرات مشوق‌های صادراتی است، گفت: این ابزار برای توسعه صادرات و ایجاد انگیزه در صادرکنندگان بسیار مؤثر است، اما در حایل که مبلغ 1300 میلیارد تومان مشوق صادراتی در نظر گرفته می‌شود، اما در بدترین شرایط تنها کمتر از یک میلیارد تومان آن تعلق می‌گیرد.
* ستاد جنگ اقتصادی تشکیل شود
وی در پاسخ به این سوال که اکنون که در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم و از طرف آمریکا برای تحت فشار قرار دادن اقتصادمان با هجمه شدیدی مواجه هستیم چه باید کرد، بیان داشت: در رابطه با دور زدن تحریم‌ها مباحث زیادی را می‌شنویم، اما در جنگ اقتصادی باید بحثی فراتر از دور زدن تحریم‌ها داشته باشیم و باید به طور مشخص با تشکیل ستاد جنگ اقتصادی در مقابل هر تک یا پاتک قوی و مشخص داشته باشیم.
مودودی بیان داشت: با وجود ستاد جنگ اقتصادی می‌توان در مقابل هدف‌گیری‌های آمریکا علیه اقتصادمان موضعی درست اتخاذ کنیم و آن هدف‌گیری را بی‌اثر و یا کم اثر کنیم.
* نفت را به بازارهای غیرقابل رصد صادر کنیم
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران بیان داشت: بنابراین اگر آنها می‌خواهند صادرات نفت ما را متوقف کنند، ما هم باید در این ستاد جنگ اقتصادی ببینیم که چگونه می‌توانیم نفت را به بازارهایی که برای آنها قابل رصد نباشد وارد کنیم.
وی بیان داشت: اگر آنها با ایجاد محدودیت‌ها مانع مطالبه پول حاصل از صادرات کالاهای ما می‌شوند، باید ما از ابزارهای نوین مانند مبادله کالا استفاده کنیم.
مودودی با بیان اینکه اساسا استفاده از ابزارهایی مانند مبادله و تهاتر کالا به معنی عقب‌افتادگی نیست گفت: استفاده از این ابزارهای قدیمی مبادله برگشت به عقب نیست، زیرا این روش ها در کشورهای توسعه یافته امروزه بیشتر مطرح است.
سرپرست سازمان توسعه تجارت بیان داشت: یکی از کلیدی‌ترین بخش‌ها برای مقابله با تحریم‌ها جلوگیری از شکل‌گیری فساد اقتصادی است و به نظر می‌رسد، برای مقابله با این امر باید یک ساختار قدرتمند وجود داشته باشد.
مودودی گفت: یکی از ابزارهای آمریکا برای به ثمررساندن تحریم افزایش نارضایتی عمومی از وضعیت اقتصادی جامعه و ایجاد اختلاف طبقاتی است.
وی اظهار داشت: آنها می‌خواهند این موضوع را منتقل کنند که اختلاف طبقاتی و فشاری اقتصادی که بر مردم وارد می‌شود، ناشی از رانت و فساد است.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران اظهار داشت: بنابراین یک سری از ابزارهای مقابله با تحریم این است که در یک سیستم کاملا هوشمند با هر نوع سوء استفاده و ابزارها رانت مقابله و برخورد شدید شود.
* استفاده از ظرفیت 1100 میلیارد دلاری صادرات به کشورهای همسایه
مودودی در پاسخ به این سوال که که توسعه روابط تجاری با همسایگان ایران که اتفاقا یکی از مباحث مورد توجه دولت هم می‌باشد چقدر می‌تواند در کسب درآمد ارزی مؤثر باشد، گفت: خوشبختانه تعداد همسایگان کشور زیاد هستند و این کشورها در مجموع 1100 میلیارد دلار واردات دارند .
وی با تاکید بر اینکه این کشورها ظرفیت قابل توجهی برای توسعه صادرات غیرنفتی ما محسوب می‌شوند، گفت: برخورداری از ظرفیت صادراتی این کشورها تا حدود زیادی می‌تواند اثر تحریم‌ها را خنثی کند.
مودودی اظهار داشت: اما برای برخورداری از این ظرفیت باید یک سری قوانین را اصلاح کرد و انتظار می‌رود که در صورت تشکیل ستاد جنگ اقتصادی با داشتن اختیارات کافی بتواند بسیاری از مقررات را سهل و آسان کند.
وی با تاکید بر اینکه برای توسعه صادرات باید به بخش خصوصی اعتماد کرد بیان داشت: باید از افرادی قدرتمند استفاده کرد و به جای سخت‌گیری‌ها دست و پا گیر برای شرکت‌های تولیدی و صادراتی از آنها حمایت کنیم تا فعالیت تجاری خودشان را گسترش دهند.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به اینکه اکنون سهم ما از صادرات به کشورهای همسایه 2 درصد میزان واردات آنها است، گفت: با استفاده از ظرفیتی که برای صادرات به این کشورها وجود دارد به راحتی می توان ارز مورد نیاز برای تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی را تامین کرد.
مودوی بیان داشت: با همگرایی، وحدت و فرماندهی واحد ستاد جنگ اقتصادی می‌توان به راحتی آمریکا را علیه تحریم‌های ایران ناتوان کرد.
سرپرست سازمان توسعه تجارت در پاسخ به این سوال که سازمان توسعه تجارت به عنوان یک متولی در امر تجارت چه کرده است و آیا تاکنون توانسته انتظارات صادرکنندگان را پاسخ دهد، گفت: ما راهکارها را ارائه می کنیم اما باید دید که این سازمان به تنهایی اختیارات و ابزارها را برای تحقق دارد یا خیر؟
* ارائه برنامه ویژه سازمان توسعه تجارت برای توسعه تجارت در دوران تحریم
وی با بیان اینکه سازمان توسعه تجارت ایران برنامه ویژه‌ای خود را برای توسعه تجارت در دوران تحریم به زودی ارائه خواهد کرد، گفت: اگر به این برنامه به عنوان میثاق نامه توجه شود و بر روی آن توافق کلی انجام شود و سپس مسئولیت‌ها و ماموریت‌های آن مشخص و فرماندهی واحدی در مورد آن اتفاق بیفتد، می‌تواند به امر توسعه تجارت کمک بسیار شایانی کند.
مودودی با انتقاد از کندی در تصمیم‌گیری‌ها گفت: تعدد مراکز تصمیم‌گیری یک مقدار برنامه‌های ما را تحت الشعاع قرار داده به عنوان مثال در شرایط فعلی با توجه به نیاز داخلی صادرات اقلامی که در سال 97 از ارز یارانه‌ای استفاده کرده‌اند، ممنوع شده است.
وی افزود: اما برای حل این مساله طی مکاتبات مختلف بارها از مراکز تصمیم‌گیری خواسته‌ایم تا به جای ممنوعیت صادرات این کالا برای این قبیل کالا عوارض صادراتی وضع شود تا این تولید‌کنندگان بازارهای خود را از دست ندهند، اما علیرغم اینکه اتخاذ این تصمیم می‌توانست ظرف 48 ساعت انجام شود با گذشت ماه‌ها هنوز پاسخی برای آن دریافت نشده است.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه از این قبیل مشکلات زیاد وجود دارد، گفت: طی این مدت مدام از ابزار ممنوعیت صادرات برای تنظیم بازار استفاده شده است، در حالی که این اقدامات نه تنها به نفع تجارت کشور نیست، بلکه به نفع مصرف‌کننده داخلی هم نمی‌باشد.
وی با بیان اینکه در شرایط جنگ اقتصادی باید بسیار سریع اقدام به تصمیم‌گیری کرد، گفت: در شرایط جنگ اقتصادی ممکن است تصمیمات اشتباهی اتخاذ شود، اما طولانی شدن تصمیم‌گیری لطمات بیشتری دارد.
مودودی در پاسخ به این سوال که در پایان سال 98 میزان صادرات غیرنفتی ما چقدر خواهد بود، گفت: براساس قانون برنامه ششم رشد 21.7 درصدی برای صادرات غیر نفتی پیش‌بینی شده و براساس ابلاغیه رئیس جمهور در سال 96 رشد 14 درصدی برای صادرات پیش‌بینی شده است.
سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به صادرات 22.5 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه در سال 97 گفت: وزیر صنعت هم رشد 100 درصدی برای صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه را پیش‌بینی کرده است، بنابراین می‌توان انتظار داشت برآیندی از این سه مورد را از صادرات غیرنفتی در پایان سال 98 شاهد باشیم.
انتهای پیام/ب