علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی صبح امروز (یکشنبه، 8 اردیبهشت ماه) در همایش بین المللی "آینده جهان اسلام در افق 1414" با بیان اینکه بحث آینده نگری از معقولات سخت است که علی القاعده برای پژوهش در این حوزه باید پیش فرض هایی در نظر گرفت، گفت: برخی پژوهش ها در این حوزه با پیش فرض فیلسوف های مدرنیست کار خود را جلو می برند که قابل استفاده است؛ برخی با پیش فرض پست مدرن و جهش های دیگری که در این حوزه وجود دارد، کار پژوهشی خود را پیش می برند و همچنین برخی با یک نگاه هگلی که نگاهی متفاوت تر است در این حوزه به تحقیق می پردازند.

وی ادامه داد: البته در تفکر اسلامی نیز سنت هایی وجود دارد که به مسئله تاریخ و آینده نگری می پردازد و محصولات خاص خود را دارد. از این جهت موسسه آینده پژوهشی جهان اسلام و دانشگاه تهران باید این پیش فرض ها را در نظر بگیرد.

رئیس مجلس شورای اسلامی یادآور شد: غالبا حکمرانان علاقه دارند به کارهای ساده و نزدیک بپردازند و از آینده غفلت می کنند که این مسئله خسران بزرگی را برای آینده بسیاری از کشورها به وجود آورده است.

دکترلاریجانی اضافه کرد: در برخی از آثار منتشر شده در غالب موسسه آینده پژوهشی جهان اسلام به موضوعاتی اشاره شده که دستاوردهای کوچکی به شمار می آید اما همین دستاوردهای کوچک اثرات بسیار بزرگی دارد؛ نباید انتظار داشت که موضوع آینده نگری و توجه به آینده در جهان اسلام به یکباره محقق شود و این موضوع به صورت تدریجی قابل پیشروی است.

وی ادامه داد: برای نمونه کتابی در زمینه گردشگری در این موسسه به چاپ رسیده که به صورت همه جانبه ای موضوع گردشگری حلال در کشورهای اسلامی را مورد بررسی قرار داد که با توجه به مذاق های متفاوت فرهنگی کشورهای اسلامی این اثر به مباحث پایه ای و همگرای گردشگری اسلامی با در نظر گرفتن منافع اقتصادی کشورها پرداخته است که توجه به این موضوع می تواند اثرات بزرگی برای آینده جهان اسلام داشته باشد.

رئیس قوه مقننه افزود: در نمونه دیگری به موضوع دیوان داوری اسلامی پرداخته شده که این مقوله نیز با توجه به مجموعه شرایطی که نظام حقوقی بین مذاهب مختلف اسلامی در جهان اسلام وجود دارد می تواند به حجم تجارت بین کشورها و مراودات اقتصادی کمک شایانی کند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با یادآوری اینکه چگونگی تحقق ایده های مطرح شده در این همایش و راه وصول به نتیجه پایانی به اندازه کشف ایده ها اهمیت دارد، گفت: در کشور ما نیز متاسفانه به دلایل مختلفی ایده های بسیار خوبی مطرح می شود ولی به نتیجه نمی رسد.

دکترلاریجانی با اشاره به موضوع همبستگی در جهان اسلام و اهمیت توجه به این موضوع عنوان کرد: متفکران بزرگی در جهان اسلام همواره چنین دغدغه ای داشتند که در رأس آن ها امام خمینی (ره) قرار داشت و همین نگاه در قانون اساسی ما در بخش های گسترش ارتباطات بین کشورهای اسلامی، کمک به کشورهای مسلمان اهمیت دارد.

رئیس قوه مقننه با بیان اینکه گسترش همبستگی ها در جهان اسلام بسترهای فرهنگی دارد که نیازمند ریشه یابی است، گفت: یکی از این موضوعات وجود مرجعیت در جهان اسلام است که همواره دغدغه این همبستگی را دارند. در انقلاب مشروطه ایران که یکی از حرکت های بزرگ تاریخ معاصر به شمار می آید حرکت انقلابی از مراجع حاضر در عراق آغاز شد اما هدف آن ایران بود که نشان می دهد برای مرجعیت مرز جغرافیایی مطرح نیست.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: پس از صدام نیز آمریکایی ها به عراق آمدند و بدون توجه به اقتضائات این کشور قانون اساسی تدوین کردند که مرجعیت با آن مخالفت کرد و همین بحث در نظام مدیریت کشور نیز به وجود آمد و آمریکایی ها قصد داشتند که وزرایی را با مشاورین عراقی بر سر کار بگمارند که باز هم مرجعیت و آیت الله سیستانی با آن مخالفت کرد.

وی با تاکید بر اینکه مرجعیت یک هویت وحدت گرا و آینده نگر دارد بر گسترش پژوهش ها در خصوص این ظرفیت جهان اسلام تاکید کرد.

دکترلاریجانی یکی دیگر از محورهای مهم را جریان های اسلامی در جهان اسلام برشمرد و اضافه کرد: جریان های اسلامی طی یک قرن گذشته نقش آفرینی موثری در جهان اسلام داشته اند که البته به برخی از این جریان ها نیز نقدهایی وارد است و حتی برخی از این جریانات مانند اخوان المسلمین طی 20 – 30 سال گذشته پوست اندازی هم کرده اند.

وی با بیان اینکه پژوهش در حوزه آینده نگری جهان اسلامی بدون در نظر گرفتن این جریانات مهم ممکن نیست اضافه کرد: برای بررسی جهان اسلام حتی باید گرایش های صوفیانه و نقش و تفکر آن ها و حتی نقش برخی جریان های مخرب و افراطی را در نظر گرفت.

ضرورت توجه به بعد فرهنگی برای مبارزه با جریانات افراطی مانند داعش

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: امروزه برخی از جریان های مخرب که شاید با دسیسه های خارجی به وجود آمده اند اما متاثر از تفکراتی در درون خود هستند که وجود خود را توجیه می کنند و پدیده هایی مثل داعش در عراق را نباید در مطالعات هضم شده پنداشت و حتما باید روی بعد فرهنگی که به نظر من امروز اهمیت بیشتری از بعد امنیتی ماجرا دارد توجه شود.

وی توجه به پیشرفت های علمی را یکی دیگر از موضوعات مهم در جهان اسلام برشمرد و عنوان کرد: متاسفانه با وجود جمعیت 25 درصدی مسلمانان اما پیشرفت های علمی در این حوزه به نسبت جمعیت پایین تر است. مجموعه اختراعات کشورهای اسلامی طی سال های گذشته 1.6 درصد به نسبت اختراعات دنیا بوده و انتشار مباحث علمی نیز 6 درصد کل انتشارات علمی دنیا بوده است که عمده سهم آن نیز متعلق به کشورهای مالزی، ترکیه و ایران در جهان اسلام است البته روند 16 ساله فعالیت های علمی و دانشگاهی نشان می دهد که کشورهای اسلامی در عرصه های مختلف پیشرفت های خوبی داشته اند برای مثال تولیدات علمی در این مدت 8.6 برابر شده است که در حوزه کشاورزی 6 برابر، در حوزه مهندسی و فناوری 5 برابر، در علوم انسانی 10 برابر و در علوم پزشکی 7.6 برابر شده است.

دکترلاریجانی تصریح کرد: این آمارها نشان می دهد که پس از یک دوره استعمارزدگی، کشورهای اسلامی به رشد و توسعه مناسبی دست یافته اند که باید این ظرفیت را تقویت کرد.

ارتباطات علمی مجزا از مناقشات امنیتی، عمیق تر دنبال شود

وی یادآور شد: البته فشار کشورهای بزرگ و قدرتمند نیز همواره مانع پیشرفت های علمی کشورهای اسلامی شده ولی باید برای گسترش ارتباطات علمی مسیر مجزا از مناقشات سیاسی و بین المللی تعریف کرد و ارتباطات دانشگاه ها باید خارج از این مناقشات امنیتی، پیوندی عمیق تر داشته باشد.

دکترلاریجانی ادامه داد: گسترش پیوند دانشمندان، اساتید و دانشجویان می تواند موجب مأنوس شدن و فهم بیشتر صاحب نظران و حل مناقشات بین کشورها شوند و این گسترش همکاری ها از جهت حل مناقشات بسیار اهمیت دارد.

وی یکی دیگر از موضوعات مهم را گسترش روابط اقتصادی بین کشورهای اسلامی برشمرد و عنوان کرد: تحقیقات نشان می دهد که به طور متوسط هرکشور مسلمان حدود 3 دهم درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا را تصاحب کرده است که مجموع کشورهای اسلامی 4.9 درصد از سهم کل دنیا خواهد بود که این آمار حاکی از این است که کشورهای اسلامی طی دوره های اخیر رشد 4.2 درصدی به صورت متوسط داشتند.

کشورهای اسلامی از ظرفیت منابع انرژی خود به خوبی استفاده نکرده اند

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: همچنین آمارها نشان می دهد که کشورهای اسلامی عمدتا با کسری بودجه 3 درصدی مواجه هستند و صادرات در میان کشورهای اسلامی نیز به طور متوسط حدود 6.5 درصد رشد دارد، این در حالی است که 75 درصد از منابع انرژی جهان در کشورهای اسلامی وجود دارد و متاسفانه کشورهای اسلامی نتوانستند از این ظرفیت مهم بهره برداری کنند.

وی ادامه داد: البته استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کار ساده‌ای نیست و کشورهای بزرگ موانع بسیاری را در مسیر توسعه اقتصادی کشورهای اسلامی ایجاد کرده‌اند و نوعی رفتار ویرانگری در این حوزه از کشورهای بزرگ شاهد هستیم که عمدتاً برای تسلط بر منابع اقتصادی و منابع انرژی در منطقه صورت گرفته است.

رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه مقوله تجارت بین کشورهای اسلامی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، عنوان کرد: مجموعه آمارها در این حوزه نشان می‌دهد که تجارت بین کشورهای اسلامی فقط حدود 20 درصد است و این یعنی تجارت بین کشورهای اسلامی از رقم بسیار کوچکی برخوردار است.

دکتر لاریجانی ادامه داد: البته مقداری از این مسئله طبیعی و قابل توجیه است که می‌توان به دلایل جغرافیایی و فناوری اشاره کرد اما نباید این رقم تا این حد افت داشته باشد. یکی دیگر از مسائلی که باعث می‌شود تجارت بین کشورهای اسلامی کاهش پیدا کند عدم شناخت از ظرفیت‌های یکدیگر است که این مسئله در تمامی کشورهای اسلامی وجود دارد و هیچ یک از کشورها از ظرفیت سایر کشورها مطلع نیستند.

وی اضافه کرد: برخی فشارهای بین‌المللی نیز در این حوزه اخیراً بیش از پیش تشدید شده و شاهد بودیم که چندی پیش در ریاض همایشی از جنس سیاسی برگزار شد اما رئیس جمهور آمریکا پیش از حضور در این همایش 110 میلیارد دلار طلب کرد که این تجارت نیز نوعی تجارت از جنس امروز سیاستمداران آمریکایی است. در مسیر توسعه تجارت کشورهای اسلامی سنگلاخ‌هایی وجود دارد اما نباید ناامید بود و در فهم ظرفیت‌های اقتصادی کشورها باید تفکر کرد.

رئیس قوه مقننه تصریح کرد: بانک توسعه اسلامی و سازمان کنفرانس اسلامی نیز در این زمینه اقداماتی انجام دادند اما کارنامه آنها نشان می‌دهد با اهدافی که در آینده دنبال می‌کردند بسیار فاصله دارد و این بیانگر عدم توفیق آنها در افق‌های مد نظر بود. امروز باید پایه اولیه تجارت بین کشورهای مهم در جهان اسلام گذاشته شود و به تدریج این تجارت بین سایر کشورها گسترش یابد.

دکتر لاریجانی اضافه کرد: یکی دیگر از موضوعات مهم امنیت در جهان اسلام است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امروز شاهد تحرکات آمریکا در کشورهای منطقه هستیم که در حال زاد و ولد برای به وجود آوردن تروریسم هستند. این مسئله برخی از کشورها را درگیر مسائل امنیتی کرده و ضربه‌های زیادی به اقتصاد کشورهای مسلمان وارد کرده است.

وی یادآور شد: زمانی صدام می‌خواست به ایران حمله کند و به دنبال این بود که از ظرفیت گروه‌های ضد انقلاب و سلطنت‌طلب استفاده کند، بر این مبنا جلسه‌ای در بغداد تشکیل داد که در آنجا سران همه گروه‌های مذکور حضور داشتند. به آنها گفت که ظرف دو سه هفته آینده تهران را تصرف خواهیم کرد و گروه‌های ضد انقلاب نیز بسیار خوشحال شدند و گفتند هر کمکی که بتوانند برای پیروزی در این جنگ انجام می‌دهند اما اهداف آنها به دلیل شناخت اشتباهی که از مردم و فرهنگ ایرانی داشتند با شکست مواجه شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متأسفانه تاریخ برای بسیاری از کشورها تجربه نشده است و شاهد بودیم که زمانی که کشورهای منطقه با فشارهای آمریکا به مسئله جنگ ایران و عراق چراغ سبز نشان دادند 8 سال منابع‌شان صرف جنگ و خونریزی شد و هیچ حاصلی هم برای آنها نداشت اما امروز هم برخی کشورها به دنبال طی کردن همان مسیر هستند.

یکی از مسئولان عربستان اعتراف به اشتباه در خصوص ایران کرد

دکتر لاریجانی با بیان اینکه زمانی که ملک عبدالله در عربستان بر سر کار بود و رفتار حکومت سعودی خردمندانه‌تر از رفتار امروز آنها بود یکی از مسئولان بلندپایه امنیتی عربستان عنوان می‌کرد که در مورد ایران مرتکب دو اشتباه شده‌ایم اول آن که طالبان را به وجود آوردیم و دوم نیز اینکه 40 میلیارد دلار در جنگ ایران و عراق به صدام کمک کردیم تا بتواند به ایران ضربه بزند اما امروز از این موضوع پشمانیم.

لاریجانی خاطرنشان کرد: این مسئله حاکی از رفتار نا اهلانه در حوزه مسائل سیاسی و امنیتی است که برخی از کشورها با سهل اندیشی و برخی از کشورهای بزرگ با ندانستن شرایط فرهنگی و سیاسی منطقه و صرفاً با زور نظامی می‌خواستند انجام دهند و نتیجه اش آن بود که عوامل اصلی آن جنگ، امروز می‌گویند که ما پشیمان هستیم و پول زیادی هم بابت آن جنگ مصرف کردند و زمانی که فقط یک کشور ۴۰ میلیارد دلار برای یک مسئله ضد امنیتی در منطقه هزینه کرد، به ضرر خودشان هم تمام شد چرا که سپس صدام، کویت و بخشی از سرزمین عربستان را هم گرفت.

ایران در چهل سال گذشته به هیچ کشوری تجاوز نکرده است

وی با بیان اینکه استراتژی جمهوری اسلامی روشن است و در این چهل سال به هیچ کشوری تجاوز نکرده است، حتی آنهایی که با ما دشمنی کردند، گفت: حتی پس از جنگ هم تلافی نکردیم و به دنبال تلافی کردن نبودیم و اگر آنها به اشتباه خود پی بردند، از این مسیر عبور کنیم و آن را به یک پایه همکاری بیشتر تبدیل کنیم اما آیا این نااهلی پایان پذیرفت. آیا این عدم توجه به ساختار فکری در منطقه تمام شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه گویا برخی از کشورها از تاریخ درس نمی‌گیرند، افزود: امروز در شرایطی هستیم که مشکلات امنیتی در مناطق اسلامی در اوج خود قرار دارد و به صورت مستمر تکرار می‌شود. در عراق ورود کردند، خسارت زدند و آن کشور محلی برای رشد جریان‌های تروریستی شد. پس از آن به حوزه سوریه حمله کردند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان این مطلب شاید ایجاد گروه‌های تروریستی با پول و طراحی‌های امنیتی انجام گیرد اما هدایت آنها دیگر دست آنها نیست، تاکید کرد: آنها همین مشکل را در افغانستان داشتند و داعش را ایجاد کردند اما امروز از دست آنها خارج شده است. حال امروز می‌گویند که باید داعش را سرکوب کنیم، در حالی که خودشان ایجاد کننده آن بودند. این تکرار نشان می‌دهد که هنوز آن اهلیت لازم برای فهم جهان اسلام در آنها وجود ندارد و یا درک درستی از این مسئله ندارند.

نفرت کشورهای اسلامی از آمریکا در حال گسترش است

دکتر لاریجانی تحقیر کردن کشورها توسط آمریکا را موجب گسترش نفرت در جهان دانست و گفت: با این حکمران جدید آمریکا و سیاست‌هایی که در پیش گرفته اند شاهد گسترش نفرت در جهان هستیم، آنها با آب و تاب مسئله تحریم ایران را بیان می‌کنند، شما خودتان درخواست مذاکره کردید و آقای اوباما رئیس جمهور آمریکا دوبار نامه نوشت که می‌خواهیم در موضوع مذاکرات هسته‌ای و دیگر موضوعات با شما مذاکره کنیم و بعد از دو سال مذاکره، به توافق رسیدیم، شما چطور از توافق خارج شدید؟

رئیس جمهور آمریکا موجود عجیبی است

وی ادامه داد: رئیس جمهور فعلی آمریکا موجود عجیبی است، هر روز از یک توافق بین المللی خارج می‌شود، این موجود آینده‌نگر نیست هرچند می‌گوید به فکر مردم آمریکاست. او تمامی ساختار بین المللی را بهم می‌زند و موجب شکل گیری یک بی اعتمادی بزرگ نسبت به خود آمریکا در جهان می‌شود.

ملت ایران قطعا در برابر تحریم‌ها ایستادگی خواهد کرد

رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: قطعا ملت ایران که پای جنگ تحمیلی ایستادند و نگذاشتند شما سرزمینشان را بگیرید، پس معلوم است که مقابل تحریم‌های شما می‌ایستند. ما راهی جز مقاومت دربرابر دشمن نداریم و مردم ایران این مهم را به خوبی می‌دانند، شما هم خسارت می‌بینید و مشکلات منطقه هم بیشتر می‌شود.

رفتار امروز برخی کشورهای منطقه را فراموش نمی‌کنیم

وی با اشاره به اقدامات سران عربستان سعودی و امارات متحده در همراهی آمریکا در تحریم نفتی ایران گفت: برخی از کشورهای منطقه‌ای حواسشان باید جمع باشد، ملت ایران رفتار آنها در تحولات منطقه را فراموش نمی‌کنند، به حسابشان می‌گذاریم، انگار برخی حرف حساب به گوششان نمی‌رود. دشمنان ما در شرق و غرب کشور برخی گروه‌های تروریستی را تجهیز می‌کنند تا صدماتی را به این و آن بزنند، البته بی پاسخ نیستند.

وی امنیت را پایه توسعه دانست و گفت: وقتی آمریکایی‌ها در کشورهای اسلامی نا امنی ایجاد می‌کنند نمی‌توانند توسعه پیدا کنند، اقدامات صورت گرفته در سریلانکا و اعدام ۳۷ نفر در عربستان سعودی اقدام کوچکی نیست، به همان میزان که تکه تکه کردن خاشقچی در جهان معضل ایجاد کرد اعدام ۳۷ نفر بیگناه نیز تبعات فراوانی درپی خواهد داشت، شما یک کشور اسلامی هستید و مکه و مدینه در کشور شماست چرا این گونه رفتار می‌کنید؟

دکتر لاریجانی گفت: جمهوری اسلامی ایران در چهل سال گذشته دست دوستی به سمت عربستان سعودی دراز کرده اما برخی از حکام آنها این موضوع را درک نمی‌کنند، من نمی‌دانم این افراد جوانی که در عربستان حاکم هستند به دنبال چه چیزی هستند. این رفتار آنها به خودشان و کشورهای اسلامی آسیب می‌رساند.

راه مذاکره به سوی ایران همواره باز است

وی افزود: البته راه مذاکره از سوی ایران همواره باز است، اما رفتار آنها موجب گسترش نفرت در جهان اسلام می‌شود، بر اساس آمار بیش از یک میلیون نفر بعد از ورود آمریکا به عراق کشته شدند و این اقدامات موجب گسترش نفرت است.

رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به خروج آمریکا از معاهده پاریس گفت: این اقدام باعث می‌شود معاهدات بین‌المللی بهم بخورد، اما پس از خروج آمریکا از معاهده پاریس مشکلات جدیدی ایجاد شد. کشورهای دیگر اعلام می‌کنند زمانی که آمریکا این حجم گاز گلخانه‌ای ایجاد می‌کند ما نمی‌توانیم هزینه مبارزه با آن را بپردازیم.

اتحادیه اروپا وزنی برای حفظ معاهدات بین المللی ندارد

دکتر لاریجانی تصریح کرد: اتحادیه اروپا نیز نشان داده وزن کافی برای نگهداری از این معاهدات را ندارد. در مسئله هسته‌ای ایران، بارها گفتند ما هستیم اما عملاً چیزی ندیدیم. اتحادیه اروپا قدرت حل این مسائل را در سطح بین‌الملل ندارد. شاید در آینده کشورهایی در آسیا قدرت یافته و چندجانبه گرایی را پیاده کنند که امیدواریم پژوهش بر این مسائل نتایج مثبتی در آینده به دنبال داشته باشد.