به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، رئیس‌جمهور به دنبال این است که دوباره وزارت بازرگانی تشکیل شود. اگر چنین وزارتخانه‌ای تشکیل بشود، «قانون تمرکز وظایف بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی» موسوم به «قانون انتزاع» که در سال ۹۱ تصویب و توسط شورای نگهبان برای اجرا ابلاغ شد، لغو خواهد شد.
قانون انتزاع تصویب شد تا جلوی پراکندگی وظایف بخش کشاورزی را بگیرد مجلس پس از دو سال چکش‌کاری و استماع نظر نمایندگان و کارشناسان، بالاخره این قانون را تصویب کرد اکنون پای این قانون با تصمیم رئیس جمهور می‌لنگد.
نمایندگان مجلس می‌گویند اگر وزارت بازرگانی آنطور که رئیس‌جمهور گفته دوباره احیا شود، برگشت کشور به شش سال گذشته است و اجرای این قانون در شرایط فعلی تحریم اصلاً منطقی نیست.
در این زمینه با علیرضا عباسی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، مسئول بسیج اساتید پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و مدیر گروه بیوتکنولوژی کشاورزی؛ پیرامون طرح "تشکیل وزارت بازرگانی" و احتمال لغو "قانون تمرکز اختیارات و وظایف بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی" گفت‌وگو کردیم.
فارس: نظر جنابعالی راجع به ضرورت تمرکز اختیارات بازرگانی کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی چیست؟
عباسی: در رابطه با وزارت کشاورزی، این وزارتخانه متولی تولید در کشور است ما یک کشوری هستیم که اقلیم‌های مختلفی داریم و گستره وسیعی از اراضی کشاورزی که در اقلیم‌های مختلف وجود دارد. امام (ره) می‌فرمودند که یکی دو استان می‌تواند کل محصول کشاورزی مورد نیاز کشور را تامین کند، به شرطی که برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم. اگر برنامه‌ریزی درستی نداشته باشیم قطعاً به مشکل برخواهیم خورد. حال برنامه‌ریزی درست به چه معناست؟ مثلاً شما ببینید یک زمانی در کشور یک سال سیب‌زمینی می‌کاشتیم بعد میزان تولید آن بالا و قیمتش کاهش می‌یافت و آن را دور می‌ریختیم چون برای کشاورز صرفه اقتصادی نداشت که آن محصول را برداشت کند.
چون ما الگوی کشت نداریم که به کشاورز بگوید چه محصولی را کجا و کِی کشت بدهد. حال اگر ما الگوی کشت داشته باشیم و به کشاورز عرضه کنیم و از طرف دیگر متناسب با میزان افزایش و یا کاهش تولید هر محصولی، صادرات و واردات آن را تنظیم کنیم نه کشاورز ضرر می‌بیند و نه مصرف‌کننده. هر دو طرف را باید ببینیم. تولیدکننده و کشاورز ما باید روی پای خودش بایستد. اگر کشاورزی یکی دوبار ضرر ببیند دیگر کسی سمت کشاورزی نخواهد رفت.
این را بعنوان یک مجموعه در نظر بگیرید. وزارت کشاورزی باید مثل یک ابزار، بازار در دستش باشد و کنترلش کند و تنظیم واردات را انجام دهد تا کشاورزش ضرر نبیند و همچنین تنظیم نماید که چه میزان صادر کند تا مصرف‌کننده‌اش ضرری نبیند و به مشکل بر نخورد.
فارس: یکی از دلایل دولت برای پیگیری طرح تشکیل وزارت بازرگانی، مسائل اخیر تنظیم بازار محصولات غذایی است. نظر جنابعالی چیست؟ آیا جنابعالی ریشه مسائل اخیر تنظیم بازار را در نبود وزارت بازرگانی می‌دانید؟ وجود وزارت بازرگانی می‌تواند این مشکلات را سامان دهد؟
عباسی: خیلی‌ها می‌گویند که دلیل گرانی‌های اخیر در محصولاتی همچون گوجه، پیاز و... بدلیل این است که صادر می‌شوند. تقاضا در داخل برای این محصولات بیشتر از این مقدار فعلی است، اما چون ارزآوری و ارزش صادرات این محصولات بیشتر است در نتیجه صادرات بیشتر صورت می‌گیرد!
اینجا یک متولی واحد باید باشد که هر دو را باهم ببیند. یعنی هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده را و از بازار بعنوان ابزار برای رونق تولیدش استفاده کند. آیا دو دستگاه می‌توانند این عمل را انجام دهند؟ آیا تداخل وظایف پیش نمی‌آید؟
ما از یک طرف به یک مجموعه محول می‌نماییم که تولید کند و از طرف دیگر به آن اختیارات نمی‌دهیم. اینکه واردات یا صادرات را به جایی دیگر بسپاریم و از این طرف از وزارت کشاورزی مطالبه نماییم این موضوعات را، این تناقض است که اختیارات بدست وزارت بازرگانی و مسئولیت و پاسخگویی بر عهده وزارت جهاد کشاورزی باشد.
آیا وزارت بازرگانی هماهنگ است و آمار تولید را در اختیار دارد؟ میزان تولید مازاد و میزان تولید مورد نیاز را میداند؟! باید بگوییم که خیر؛ تا بخواهد این هماهنگی ایجاد شود مدت زمان زیادی طول خواهد کشید اما اگر وزارت کشاورزی مسئولیت این کار را برعهده داشته باشد این موارد را خود تنظیم خواهد نمود و برای فرایند واردات جهت تامین کمبودها و برای صادرات جهت تولید مازاد تصمیم خواهد گرفت.
فارس: این موضوع چقدر می‌تواند در حل مسائل موجود کمک‌کننده باشد؟ آیا واقعاً ادغام بخش بازرگانی و بخش تولید لازمه هماهنگی این بخش‌هاست؟
ما روزی در مجموعه آموزش عالی قسمت پزشکی را هم داشتیم. درمان در بیمارستان‌ها بود که اینها زیر نظر بهداشت و درمان اداره میشد. یک وزارت علوم داشتیم و یک وزارت فرهنگ و ارشاد بود که آموزش عالی زیر نظر آن قرار داشت. آموزش نیرو تربیت میکرد، دیگری می‌گفت که نیازمان نیست و من نیرو با تخصص دیگری میخواهم!
به منظور حل این مسائل و ناهماهنگی‌ها، به این نتیجه رسیدند که این دو بخش را ادغام کنند. یعنی آموزش پزشکی را بیاوریم و بشود وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. نتیجه این شده که ما در یک دوره‌ای پزشک از هند میاوردیم و الان ما به یک پیشرفت خوب در پزشکی رسیده‌ایم و حتی می‌توانیم پزشک صادر کنیم و بیماران از کشورهای دیگر برای درمان به ایران بیایند.
همین مسئله اکنون در وزارت کشاورزی موجود است. الان آموزش در وزارت علوم صورت می‌پذیرد و اجرا در وزارت کشاورزی. آیا دانشگاه نیاز وزارت کشاورزی را میداند؟ تناسبی میان آموزش و پژوهش در دانشگاه و نیازهای وزارت کشاورزی وجود دارد؟ شما به وزارت علوم بگویید چرا در رابطه با مسائل کشاورزی کار نمیکنید، می‌گوید متولی آن وزارت کشاورزی است. بروید به وزارت کشاورزی این مسئله را بگویید و وزارت جهاد کشاورزی نیز در جواب می‌گوید که وزارت علوم متولی است. یعنی به یک دوگانه تبدیل شده. هر دو بخش به گردن یکدیگر می‌اندازند. طرح‌هایی در هر دو وزارت در حال انجام شدن است که یکسان هستند و این به معنای موازی‌کاری می‌باشد.
همین اتفاقات مابین وزارت بازرگانی و وزارت کشاورزی نیز خواهد افتاد. ما به اندازه حق و حقوقی که به یک مجموعه می‌دهیم باید از آن انتظار داشته باشیم. بنابراین شما اختیارات را می‌دهی به یک وزارتخانه و انتظارات را از دیگری داری! که اینها بایکدیگر در تضاد هستند و جور در نمی‌آیند.
فارس:در ارتباط با قانون تمرکز شبهه ناکارآمدی این قانون مطرح میشود تا چه میزان موافق این حرف هستید؟
ممکن است الآن قانون تمرکز اختیارات خوب اجرا نشده. اما بردنش در مجموعه دیگر شاید صحیح نباشد. برخی ایراد می‌گیرند و می‌گویند که وزارت کشاورزی نتوانست، خب تقویت و حمایت کنید تا بتواند. مگر چند سال است این قانون اجرا میشود؟! آزمون و خطاهایی در این بین بوده. قانون را تقویت کنید تا بتواند از عهده آن به خوبی برآید. اگر این وظیفه به وزارت بازرگانی سپرده شود معلوم نخواهد بود که سرنوشتش چه بشود. مگر تا قبل از آن (قانون تمرکز) وزارت بازرگانی نبود و کلی مشکل داشتیم؟ الان پس از قانون تمرکز، یک سری کارهایی اجرا شده و یک سری کارها خیر. ما باید به قانون برگردیم و ببینیم که آیا قانون بطور درست و کامل اجرا شده یا نه؟ اول باید کامل اجرا شود و بعد بگوییم جواب داد یا خیر! وقتی کامل اجرا نشده بهانه می‌گیرند که قانون تمرکز ناتوان بوده است.
فارس: گفته میشود که احیای وزارت بازرگانی در تضاد با شعار سال است و به تولید کشور ضرر خواهد زد آیا این موضوع را قبول دارید؟
ما باید فرایند تولید و تجارت را به صورت یک زنجیره ببینیم. اگر ما یکی از این بخش‌ها را حذف نماییم این زنجیره از بین می‌رود. مثلاً وزارت کشاورزی می‌گوید که فلان ماده را می‌خواهد در صنایع تبدیلی به فلان محصول تبدیل کند. آیا وزارت بازرگانی هم این کار را انجام خواهد داد؟ در صورتی که اختیارات بر عهده وزارت کشاورزی باشد برای همه بخش‌های آن برنامه ریزی میکند حتی برای محصولات مازاد. برای مثال در صورتی که گوجه فرنگی مازاد باشد وزارت کشاورزی تصمیم می‌گیرد که آن را تبدیل به رب گوجه فرنگی کند. اما آیا وزارت بازرگانی این کار را میکند؟ او می‌گوید چون زیاد است صادر کن و یا اگر کم است وارد کن و برنامه‌ریزی برای آن ندارد.
اگر وزارت کشاورزی خودش مسئولیت تمام این کارها را بر عهده گیرد، سراغ تولید بذر و نهاده و کود هم خواهد رفت. شما فرض کنید یک روزی تحریم شدیم و اینها را به ما ندادند. باید چه کار کنیم؟ الان مثلاً اگر خوراک دام و طیور را به ما ندهند باید چکار کنیم؟ وزارت بازرگانی نمی‌گوید که بیاییم چگونه این نیاز را تهیه کنیم، بلکه می‌آید مرغ را وارد میکند!
یک بحث دیگر به حداکثر رساندن سهم درآمدی تولیدکننده و کشاورز است. اگر وزارت کشاورزی تعاونی‌های کشاورزی را فعال کند ممکن است بجای پنج دلال با دو دلال مواجه شویم. در این مورد هم تولیدکننده که کشاورز است با قیمت بیشتر از آن خریداری میشود و هم مصرف‌کننده که مردم هستند با قیمت کمتری آن را خواهند خرید و آن وقت برای تولید رغبت پیدا میشود.
در مجموع باید عرض کنم که اگر قانون (قانون تمرکز) ایرادی هم دارد برویم قانون را درست کنیم. ایجاد یک وزارت دیگر و سپردن این قسمت‌ها به آن گزینه مناسبی نیست. قیمت‌های بالای گوشت و شکر بدلیل نبود نظارت است و نه وزارت بازرگانی. درباره احیای وزارت بازرگانی باید بگوییم یا ادغام آن در وزارت صمت اشتباه بوده و یا اقدام به احیای آن. برای تشکیل مجدد این وزارتخانه باید ساختمان‌هایی خریداری شود. برای هر استان باید مدیرکل منصوب نمود و دوباره باید کارمند برای آن به خدمت گرفت که این باعث افزایش هزینه‌های دولت خواهد شد. راه حل، ایجاد وزارتخانه جدید نیست. باید قانون بصورت صحیح اجرا شود. ما مکرراً می‌گوییم که باید دولت را کوچک کنیم ولی تشکیل وزارت بازرگانی خلاف این حرف است، این کار بزرگ کردن دولت است.
انتهای پیام/