سگ این واژه دو پهلو در ادبیات رسانه‌ای ما گاهی اینقدر بی آزار می‌شود که خبر کشتنش، آدمیانی را آزار می‌دهد و گاهی اینقدر ترسناک که تماشای گشت و گذارش در محیط شهری، جامعه‌ای را می‌ترساند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبر فوری، واژه سرگذشت سگ‌های ولگرد این روزها به تیتر اصلی خبرهای زیست محیطی تبدیل شده است. یک روز خبر از کشتار سگ‌ها در مرز شهرها به گوش می‌رسد و یک بار خبر زنده گیری و عقیم شدن آنها. مسئولین یک روز دست به تکذیب می‌زنند و یک روز اعلام پیگیری می‌کنند. اما متولی سگ‌های ولگرد در شهرها کیست؟ آیا تعداد سگ‌های ولگرد این روزها افزایش پیدا کرده است؟ بهترین راه برای مقابله با این حیوانات چیست؟ آیا نیازی به مبارزه و مقابله هست؟ در گزارش زیر سعی داریم که به این سوالات پاسخ دهیم.
ضرورت مقابله با حیوانات ولگرد
بسیاری از مدافعان محیط زیست کنترل جمعیت سگ‌ها را مغایر با طبیعت حیوانات می‌دانند و ضرورتی برای مقابله با این حیوانات در نظر نمی‌گیرند. این در حالیست که سگ‌های ولگرد گاه ناقل بیماری‌های بسیاری هستند که می‌تواند موجب مرگ انسان شود. متخصصان عفونی معتقدند که تردد سگ هاي ولگرد در مكان هاي عمومي مي تواند سلامت مردم به ويژه كودكان را با خطر روبرو كند. سگ هاي ولگرد مستعد انتقال بيماري هاري به انسان هستند و در صورتي كه فردي مورد گاز گرفتگي از سوي اين حيوان قرار گيرد بلافاصله بايد تحت نظر متخصص مربوطه درمان شود. هاري يك بيماري حاد و كشنده ويروسي سيستم مركزي است كه از طريق حيوانات وحشي و اهلي و ساير حيوانات خونگرم پستاندار به صورت تصادفي و بيشتر از طريق گاز گرفتگي و تماس با ترشحات دهاني فرد را مبتلا مي كند. ميزان كشندگي بيماري هاري در فرد مبتلا بسيار بالاست بطوري كه پس از ظهور علائم باليني در انسان، درمان ها تاثيري نداشته و 100 درصد به مرگ بيمار منتهي مي شود. متخصصان معتقدند که کنترل جمعیت سگ‌ها و واکسینه کردن آنها از مهم‌ترین راهکارهایی است که باید برای جلوگیری از انتقال بیماری به انسان‌ها اتخاذ شود.
شهرداری‌ها به گوش هستند
اما متولی جمع آوری سگ‌ها در کشور، سازمان دهداری‌ها و شهرداری‌هاست. بند 15 ماده 55 قانون شهرداری‌ها می‌گوید: جلوگيري از شيوع امراض ساريه انساني و حيواني و اعلام اينگونه بيماريها به وزارت بهداري و مؤسسات بهداشتي و دامپزشگي و شهرداري هاي مجاور هنگام بروز آنها و دور نگاهداشتن بيماران مبتلاء به امراض ساريه و جمع‌آوري حيوانات بلاصاحب و دفع حيوانات مريض و مضر و ولگرد و ممانعت از چرا و گردش چارپايان و احشام در شهر و دفع و اتلاف حشرات. راه‌های متعددی اما برای مقابله با حیوانات ولگرد مانند سگ‌ها وجود دارد. پیشتر روش‌هایی مانند کشتن با سلاح گرم اتخاذ می‌شد اما اکنون روش‌هایی مانند زنده گیری و عقیم سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌هایی که شاید صد در صد مورد تایید محیط زیست نباشند اما در مقطع کنونی این تنها راهیست که خطرات و عواقب کمتری برای حیوان دارد.
سگ کشی و اتهاماتی که به اشخاص وارد است
اما مساله اینجاست که تنها زنده گیری و عقیم سازی این روزها برای کنترل جمعیت سگ‌ها اتخاذ نمی‌شود. تصاویر و فیلم‌های متعددی در فضای مجازی دست به دست می‌شوند که محتوای همه آنها خبر از سگ کشی می‌دهد. هرچند که محدوده جغرافیایی این سگ کشی‌ها مشخص نشده است و حتی مشخص نیست که چه کسی دست به این سگ کشی‌ها می‌زند اما انگشت اتهام عمومی به سوی نهادیست که متولی جمع اوری سگ‌های ولگرد را عهده دار است.
از طرف دیگر شاهدان عینی در پایتخت دو هفته گذشته خبر از آزار سگ‌ها در محدوده منطقه لواسان دادند، بسیاری از فعالان محیط زیست هفته گذشته در واکنش به این خبر مقابل ساختمان شورای شهر تهران هم تجمع کردند و از مسئولین وعده همکاری و پیگیری گرفتند. حمیدرضا تحصیلی، مدیرعامل سازمان صنایع و مشاغل شهرداری تهران اما در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبر فوری، نظر دیگری درباره این خبر و حواشی بعد از آن دارد. او می‌گوید: ما کشتن سگ‌ها در منطقه لواسان و سایر شهرهای اقماری را به شدت تکذیب می‌کنیم. براساس مصوبات وزارت کشور دیگر حذف فیزیکی و تیراندازی به سگ‌ها که در گذشته انجام می‌شد را پیش نگرفتیم و هدف ما تنها کنترل جمعیت سگ‌هاست.
او می‌گوید: به هرحال باید پذیرفت که ما آدم‌ها، شهرها را گسترش دادیم و حق نداریم علاوه بر گرفتن زیستگاه آنها، جان آنها را هم بگیریم.
زنده گیری چگونه است؟
مدیرعامل سازمان صنایع مشاغل شهرداری تهران اما درباره روش‌های جمع آوری سگ‌ها که در شهرداری تهران اتخاذ می‌شود تاکید می‌کند: ما با روش زنده گیری و بیهوشی با دارت، سگ‌های ولگرد را جمع اوری می‌کنیم و در پناهگاه آرادکوه منتقل می‌کنیم. در آن پناهگاه، دامپزشک، وجود دارد و سگ‌هایی که دارای بیماری خاص باشند را جداسازی می‌کند. بعد از چند روز نگهداری سگ‌ها، آنها پلاک سازی می‌شوند و در محیط طبیعی رها سازی می‌شوند.
تحصیلی اما با اشاره به نقش پیمانکاران و احتمال خطای آنها می‌گوید: ما هم مانند سایر بخش‌های شهرداری، از پیمانکاران برای کنترل و جمع اوری سگ‌ها استفاده می‌کنیم. اما باید بگوییم با تغییر نگاهی که در حوزه خدمات شهری انجام شده است، قرار است حامیان حیوانات که هفته گذشته هم از پناهگاه سگ‌ها دیدار کردند صفر تا صد جمع اوری، عقیم سازی و حمایت از سگ‌ها را خود مردم به عهده بگیرند و ما صرفا روی عملکرد آنها نظارت کنیم
تعداد سگ‌ها افزایش پیدا کرده یا کاهش؟
تحصیلی درباره احتمال افزایش یا کاهش سگ‌ها اشاره می‌کند: ما طرح‌های مطالعاتی زیادی در این باره انجام دادیم، طبق آمار و سرشماری‌ها تعداد سگ‌های ولگرد افزایش پیدا کردند، علت این افزایش به موارد زیادی مربوط است. بسیاری از حامی نماهای سگ‌ها به این دلیل که سگ‌ها محل خوبی برای کسب درآمد هستند، خودشان به سگ‌هایی که عقیم نشدند، پلاک می‌چسبانند و ماموران شهرداری را گمراه می‌کنند که این‌ها عقیم شدند، در حالیکه اینگونه نیست. این سگ‌ها تولید مثل می‌کنند و عامل بی رویه افزایش جمعیت می‌شوند
دروغ‌ها یا واقعیات
سگ‌ها نگهبانان شهر هستند، این موجودات، از ورود حیواناتی مانند روباه و گرگ و ... به شهرهای بزرگ جلوگیری می‌کند. هرچند که باید اقدامات بزرگی در راستای مقابله با سگ‌های ولگرد که گاهی عامل بیماری هستند انجام شود اما اینکه بگوییم آنها باید کشته شوند قطعا عملی به دور از انسانیت است. پناه گاه‌های سگ‌ها در اطراف شهرهای بزرگ شاید بتوانند با ایجاد دسترسی برای عموم مردم و امکان بازدید همگانی، شایعات و اخبار . اینچنینی را برطرف کنند. هرچند که میان فعالان محیط زیست و مسئولان حوزه شهری بر سر سگ‌ها اختلاف است اما شاید این عمل دست کم حجم زیادی از ابهامات را کاهش دهد