خبرگزاری فارس-سید اسد رجبی: چابکی به معنای واکنش اثر بخش به محیط متغیر و غیر قابل پیش بینی و استفاده از آن تغییرات به عنوان فرصت هایی برای پیشرفت سازمانی است ولی در اصل واژه چابک در فرهنگ لغت، به معنای حرکت سریع، چالاک، فعال، توانایی حرکت به صورت سریع و آسان و قادر بودن به تفکر به صورت متهورانه و با یک روش هوشمندانه بکار گرفته شده است.

ریشه چابکی ناشی از تولید چابک بوده و تولید چابک مفهومی است که طی سالهای اخیر عمومیت یافته است و به عنوان راهبردی موفق توسط تولید کنندگانی که خود را برای افزایش قابل ملاحظه عملکرد آماده می‌کنند ، پذیرفته شده است.

تعریف چابکی سازمان

با وجود تعاریف زیاد از واژه چابکی ، هیچ یک از آنها مخالف و ناقض یکدیگر نیستند، این تعاریف عموما سرعت تغییر در محیط کسب و کار را نشان می‌دهند. اما با توجه به جدید بودن بحث چابکی تعریف جامعی که مورد تایید همگان باشد وجود ندارد.

اما سازمان چابک یا Agility Organization سازمانی است که توانایی پاسخ به تغییرات پیش بینی نشده و غیر منتظره با روشهای مناسب و در زمان مناسب و همچنین بهره گیری از تغییرات و کسب مزایای تغییر به عنوان فرصتها را داشته باشد.

چابک سازی شهرداری موجب بهبود سرعت و کیفیت کار می شود

در تیرماه سال ۹۶ بود که قالیباف شهردار وقت تهران گفت: اگر در حوزه شهرداری کوچک سازی شده و با چابک کردن آن 70 تا 80 درصد نیروها کاهش داده شود، سرعت و کیفیت انجام کار بیشتر و بهتر می شود. اما به دلیل وجود مشکلات ریشه ای در امنیت شغلی و ساختار اداری، نمی توان این کار را انجام داد. 

وی اظهار کرد: خیلی از افراد از طریق فعالیت در شهرداری تهران امرار معاش می کنند و چابک سازی این مجموعه و کاهش نیروهای اداری و کاری به طور قطع مشکلاتی را برای این افراد ایجاد می کند.

قالیباف گفت: امکان کوچک ‌سازی شهرداری تهران به دلیل اینکه یک سیستم و نهاد عمومی غیردولتی است وجود داشت و بستر آن نیز فراهم بود، اما دراین زمینه باید به دیگر موضوعات نیز توجه کرد. 

وی تصریح کرد: اگر فردی بخواهد در حوزه شهرداری تهران کوچک سازی انجام دهد و 70 تا 80 نیروها را تقلیل دهد نه تنها اتفاقی نمی افتد بلکه سرعت بهتر می شود اما هرگز نمی توانیم و نباید این تصمیم را بگیریم، چون مشکلات ریشه ای در سیستم اداری و استخدامی برای امنیت شغلی داریم. 

چابک‌سازی یکی دیگر از برنامه‌های آتی شهرداری تهران است

اما پس از قالیباف در اواخر شهریور سال ۹۶ نوبت به شهردار تازه کار تهران یعنی محمدعلی نجفی رسید تا در یک مصاحبه تلویزیونی درخصوص اولویت‌هایش و به خصوص موضوع چابک سازی سخن بگوید.

وی با بیان اینکه اصلاح ساختار شهرداری و چابک‌سازی یکی دیگر از برنامه‌های آتی شهرداری تهران است، گفت: واقعاً لازم نیست بسیاری از کارها توسط شهرداری انجام شود. به عنوان مثال شهرداری فروشگاه کتاب و یا تشکیلات وسیع انتشار کتاب دارد در حالی که بسیاری از ناشران و فروشندگان ناراحت هستند چراکه با سیلی صورتشان را سرخ می‌کنند اما شهرداری با رانت و رایگان خدماتی را به دیگران ارائه می‌کند در حالی که ناشران رقیب باید میلیون‌ها تومان هزینه کنند.

نجفی که در یک برنامه تلویزیونی سخن می‌گفت، با بیان اینکه سبک‌سازی و چابک‌سازی شهرداری از طریق عبور از مسوولیت‌های اصلی و برون‌سپاری برخی وظایف انجام می‌شود،اظهارکرد: از این به بعد هر کاری که توسط بخش خصوصی بتواند انجام شود و بخش خصوصی نیز داوطلب باشد تا خدمت موثری به شهرارایه کند، شهرداری به آن وارد نمی‌شود و برون‌سپاری می‌کند چراکه برون‌سپاری و ورود بخش خصوصی کارایی را افزایش و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

۴ درصد از نیروهای شهرداری تهران تاپایان سال تعدیل شود

اما ۷ اسفند سال ۹۶ بود که محسن هاشمی نامه‌ای به شهردار تهران نوشت که در آن نسبت به تعدیل ۴ درصد نیروهای شهرداری تهران تذکر داده بود.

در نامه محسن هاشمی به شهردار تهران در رابطه با تعدیل نیروهای شهرداری آمده بود به موجب ماده 117 مصوب برنامه پنج ساله دوم شهرداری تهران ابلاغی به شماره 160.1882.4938 مورخ 31/02/ 93 شهرداری تهران موظف است نسبت به بررسی صلاحیت عمومی و ارزیابی شایستگی‌ها و عملکرد کلیه کارکنان قراردادی و ساماندهی نیروی انسانی به نحوی که حداقل 4 درصد از نیروهای قراردادی کاهش یابد اقدام شود. 

در ادامه این نامه آمده بود با عنایت به ساختار نامتناسب نیروی انسانی شهرداری تهران و افزوده شدن بیش از 10 هزار نفر در 18 ماهه پایانی دوره مدیریت قبلی و ضرورت اجرای مصوبه مذکور، دستور فرمایید تا قبل از پایان سال جاری گزارش حسن اجرای ماده مذکور را در تمامی سطوح سازمانی تهیه و به شورای اسلامی شهر تهران ارائه شود. 

«تعدیل نیرو نخواهیم داشت» وعده پوشالی شیخ!

این نامه نگاری محسن هاشمی در حالی صورت گرفته بود که «ابراهیم شیخ» که به تازگی بر کرسی معاونت توسعه منابع انسانی شهرداری تکیه زده بود در مصاحبه ای در دی ماه 96 حرف های به ظاهر امیدوار کننده ای زد و اذعان داشت:«تعدیل زمانی است که فرد قرارداد استخدامی با یک سازمان دارد و بنا به ملاحظات آن سازمان عذر فرد را می خواهند. ما حتی یک مورد تعدیل نداشتیم، نداریم و نخواهیم داشت.» حرف های شیخ در مقایسه با تصمیمات و عملکرد او نشان دهنده یک پارادوکس عمیق داشت. ظاهراً به کار بردن فعل مستقبل برای شیخ تنها چندماه اعتبار دارد؛  چرا که در پایان سال 96 تعداد زیادی از نیروهای شهرداری تعدیل شدند تا سال 97 را با دغدغه و نگرانی مضاعف برای یافتن شغل جدید شروع کنند. 

مدتی بعد از شروع اولین موج تعدیل نیرو در شهرداری تهران، انتصاب ژن های خوب در پست های مدیریتی این نهاد خدمات شهری، نشان داد که ظاهرا مقصود شیخ از ارائه آمار و ارقام وجود نیروهای مازاد، بیشتر از آن که به جلوگیری از بلعیده شدن درآمدهای شهر توسط نیروهای مازاد بپردازد، به بازکردن راه استخدام بستگان و وابستگان مدیران شهرداری و شورای شهر دلالت داشته است.

اما حذف و تعدیل نیروهای شهرداری یک معضل بزرگ را در پی داشت و آن هم تضعیف خدمات رسانی شهری بود. لذا معاونت توسعه منابع انسانی تصمیم گرفت تا با 5-6 هزار نفر از نیروهای شهرداری برای سال 97 قراردادی 6ماهه منعقد کند و در ذکر دلیل انعقاد قرارداد نیم ساله نیز عنوان شد که به دلیل کم کاری و مشکلات انضباطی کارمندان شهرداری، این نیروهای استخدام شده تحت نظارت و کنترل هستند تا در صورت مشاهده حسن انجام کار، با این نیروها قرارداد یک ساله بسته شود.

شهرداری برای چابک شدن، فرایندها را اصلاح کند

هرچند برخی مدیران شهرداری تهران چابک سازی را مترادف با تعدیل نیرو و کاهش نیروهای یک سازمان می‌دانند اما حجت الله میرزایی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است آنچه می تواند سازمانی مانند شهرداری را چابک کند کوتاه کردن فرایندها است.

میرزایی معتقد است شهرداری تهران در صورتی که نتواند فرایندهای داخلی خود را اصلاح کند با تغییر ساختار نمی تواند چابک شود. او توضیح می دهد: شهرداری بر اساس قانون شهرداری ها و یا قوانینی که بعدها بر عهده شهرداری ها گذاشته شده ماموریت هایی دارد. مثلا در حوزه عمران، خدمات شهری، مدیریت بحران، کاهش آسیب حوادث، حوزه شهرسازی و حوزه فرهنگی و اجتماعی باید وظایف خود را انجام دهد. از طرف دیگر برنامه توسعه و برنامه عملیاتی هم که به تصویب شورای شهر رسیده باید اجرایی شود. ساختار و تشکیلات ابزاری برای اجرای این ماموریت ها و اجرای برنامه توسعه است برای همین قبل از اینکه کارکردهای اصلی شهرداری و اهداف میان مدت و بلند مدت آن مشخص شده باشد پرداختن به ساختار تشکیلات معنایی ندارد. 

استاد دانشگاه علامه معتقد است ساختار و تشکیلات باید با یک نگاه سیستمی و مبتنی بر سازگاری اجزای مختلف تدوین شود: اینکه چقدر این نگاه سیستمی در طراحی ساختار جدید انجام شده است را نمی دانیم. اما در هر حال باید بیشترین سازگاری و کمترین تداخل بین اجزای مختلف وجود داشته باشد. بخش هایی که ضرورتی ندارند، حذف و بخش هایی که ضروری هستند اما وجود ندارند باید ایجاد شود. 

رسولی: تعدیل ۱۸۹۶ نیرو با هدف چابک سازی شهرداری تهران

اما حالا پس از گذشت ۲ سال از استقرار دور جدید مدیریت شهری در تهران تعدیل نیروی ۱۸۹۶ نفر بر سر زبان‌ها افتاده و باعث شده که مجدد مووضع چابک سازی به میان آید.

سیدحسن رسولی رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی و نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران درباره اصلاح ساختار نیروی انسانی شهرداری، تهران اظهار کرد: به استناد بند یک تبصره ۴ بودجه سال ۹۷، شهرداری تهران مکلف بوده است در جهت ارتقا بهره وری اصلاح ساختار سازمانی متناسب سازی سطوح و عناوین شغلی در چارچوب مفاد ماده ۱۷ مصوبه برنامه پنج ساله دوم نسبت به بازنشستگی پیش از موعد  در مجموع معادل ۶ درصد نیروی انسانی شاغل غیرکارشناسی واحدهای و مناطق اقدام کند.

وی با اشاره به اینکه معاونت توسعه منابع انسانی شهرداری تهران گزارشی درباره روند اجرای تبصره 4 بودجه سال 97، به کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران ارائه کرده است، اظهار کرد: در راستای راهبردها و برنامه‌های شورای اسلامی شهر تهران و مفاد برنامه‌های دوم و سوم توسعه شهرهای تهران و اجرای تکالیف برنامه پنج ساله سوم توسعه شهرداری تهران در زمینه چابک سازی سازمانی سالانه ۶ درصد مازاد بر پست‌های سازمانی، معاونت منابع انسانی شهرداری تهران نسبت به کاهش نیروی انسانی از تاریخ اول فروردین سال ۹۷ لغایت ۲۹ اسفند سال ۹۷ به تعداد ۱۸۹۶ نفر( ۱۱۳ زن و ۱۷۸۳ مرد ) از واحدهای تابعه شهرداری تهران با توجه به (استعفا، بازنشستگی، ارزیابی عملکرد کارکنان قراردادی، رای هیات تخلفات و غیره ) اقدام شده است.

رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران، همچنین تصریح کرد: صرفه جویی میانگین هزینه حقوق انجام شده با کاهش تعداد هزار و ۸۹۶ نفر (کارمند ثابت ۳۴۹ نفر، قرارداد دائم ۳۱۸ نفر، کارگر رسمی ۸۸۳ نفر، شرکت خدمات اداری شهر ۸۷ نفر، موسسه هادیان شهر ۲۴۶ نفر و قراردادی مدت معین سازمان ها و شرکت ها ۱۳ نفر) میانگین دو هزار و 155 میلیارد ریال انجام شده است.

رسولی تاکید کرد: نتایج و پیامدهای مورد انتظار از کاهش نیروی انسانی (حذف نیروهای بازنشسته، ناکارآمد، فاقد کارت پایان خدمت، اعتیاد به مواد مخدر، غیبت غیر موجه، تخلفات اداری و ... ) برنامه ریزی مبتنی بر شایستگی، پرورش و کارکنانی شایسته، اصیل و توانمند، متعهد و کارآمد با استفاده از سازمان چابک و هوشمند است.

و اما حرف آخر

هرچند نتایج مثبت چابک سازی در یک دستگاه عریض و طویل مانند شهرداری تهران بر هیچ کسی پوشیده نیست اما به نظر می‌رسد این نسخه پیچی تنها راه حل چابک شدن شهرداری تهران نیست.

به نظر می‌رسد مسؤولان شهرداری تهران هم زمان باید در سه جبهه یعنی، اصلاح فرآیندها، حذف نقاط فساد انگیز و در نهایت کوچک تر کردن ساختارها دست به اصلاح زده تا نتیجه مطلوب که همان چابکی سازمان است دست پیدا کنند.

انتهای پیام/