به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، طرح الگوی کشت به عمر دو برنامه دولت در انتظار اجرا مانده است، و به رغم قول‌های فراوانی که دولت برای اجرا می‌دهند تاکنون اقدام خاصی انجام نشده و کشاورزان سال به سال از اجرایی نشدن این طرح متضرر می‌شوند.
بر اساس این طرح تمام ظرفیت‌های کشاورزی استان ها باید مشخص شود و مطابق با نوع خاک، میزان آب و بازار صادراتی برای کشاورزان آن منطقه محصول توصیه شود با این روش ضمن استفاده از ظرفیت های بخش کشاورزی در استفاده از آب صرفه جویی می‌شود این طرح به کشاورزی پایدار کمک می‌کند و باعث حفظ منابع کشاورزی، افزایش تولید و درآمد کشاورزان خواهد شد.
داشتن برنامه الگوی کشت علمی و متناسب با شرایط اقلیمی، پایداری تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی را تضمین می‌کند و سبب می‌شود از استعدادهای هر منطقه استفاده درست و بجایی صورت بگیرد و بهره‌وری افزایش و منابع طبیعی ماندگار شوند.
مسعود اسدی عضو شورای مرکزی خانه کشاورز در این باره گفت:« وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی در اجرا نشدن الگوی کشت هر دو مقصر هستند، در حالیکه وزارت نیرو خود باید امر آموزش و مدیریت مصرف آب برای کشاورزان را به عهده بگیرد، اما این مسئولیت را از وزارت جهاد کشاورزی انتظار دارد. و البته وزارت جهاد کشاورزی هم کاری در این زمینه انجام نداده است.»
یکی از برکات اجرای طرح الگوی کشت استفاده بهینه از آب این مایع حیات است.کشور ما یک سوم میانگین جهانی یعنی تنها 230 میلی متر بارش دارد و اجرای این طرح در بخش کشاروزی برای کشور ما از هر واجبی واجب تر است.
*اقدامی برای الگوی کشت نشده است
اسدی با اشاره به اینکه وزارت جهاد کشاورزی تا کنون در اجرای الگوی کشت اقدام مناسبی انجام نداده است، افزود: «با اجرای الگوی کشت، مسئولان ذی ربط و تصمیم گیران باید این اطمینان را به کشاورزان بدهند که در صورت جایگزینی کشت محصولات کم آب بر تفاوتی در درآمد و بازار فروش آنها ایجاد نمی‌شود.»
وی ادامه داد: «در اجرای الگوی کشت مسئولان باید محصولاتی را معرفی کنند که امکانات و لوازم مورد نیاز جهت کشت را بتوانند در اختیار بهره برداران قرار دهند، ضمن آنکه از لحاظ اقتصادی تغییری در محصولات جایگزین معرفی شده ایجاد نشود.»
*تجربه 50 ساله کشورها در اجرای طرح الگوی کشت
طرح الگوی کشت 50 سال است در کشورهای صنعتی و کشورهایی که اقتصادشان بر پایه کشاورزی است اجرا می‌شود. در واقع هیچ کشتی در آن کشورها به غیر از چارچوب الگوی کشت انجام نمی‌شود.
کشاورزی در کشور ما بیشتر سنتی و بر اساس تجربیات کشاورزان است، کشاورز بر اساس تجربه و درآمد سال جاری درباره نوع کشت سال آینده تصمیم می‌گیرد، اگر امسال درآمد بالایی داشته باشند سال آینده هم همان محصول را می‌کارند و نتیجه افزایش عرضه در سال آینده کاهش قیمت می‌شود تجربه تلخی که سالها کشاورزان را به خاک سرد نشانده است.
*تجربه تلخ صیفی‌کاران و سیب‌زمینی کاران؛ محصول فاسد را از انبارها بیرون ریختند
کشاورزان سیب‌زمینی و پیاز کار بارها و بارها با توجه به بالا بودن قیمت امسال، سال آینده کشت بیشتری را به این محصولات اختصاص داده‌اند و با افزایش تولید قیمت در سال آینده به شدت کاهش یافته و همه متضرر شده‌اند تجربه‌ای که کشاورزان حتی به کارگر پول داده تا انبارهایشان را خالی کنند،نداشتن برنامه صادراتی و مدیریت لازم برای تنظیم عرضه و تقاضا هم باعث میشد که قیمت ها در بازار ثبات نداشته باشد و تابعی از انباشته عرضه در بازار تعیین شود.
محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی در این باره می‌گوید: «کشاورز باید بداند محصولی که امروز تولید می‌کند در کجا و چگونه مصرف می‌شود و متقاضی آن کیست، اگر محصولی بدون در نظر گرفتن زنجیره تولید، کشت و روانه بازار شود محکوم به شکست است. برای اینکه تولید پایداری داشته باشیم باید نیازهای پیش از تولید مدیریت شود و مدیر واحد تولیدی در بخش کشاورزی باید نیازهای خود را در بخش نهاده برآورد و تأمین کند، تولید محصولات کشاورزی باید به گونه‌ای مدیریت شود که قیمت تمام شده محصول از قیمت محصول مشابه وارداتی بیشتر نباشد.»
* کشاورزانی که در منحنی تار عنکبوتی گرفتار می‌شوند
کشاورزان سالهاست یک سال درآمد خوب دارند و سال دیگر درآمدشان به شدت پایین می‌آید. کشاورزی که امسال محصولش را خوب فروخته سال دیگر هم همان را می‌کارد و این بار به دلیل بالا رفتن عرضه، قیمت کاهش می‌یابد و برعکس. این در علم اقتصاد به نام «منحنی تار عنکبوتی» معروف است. یعنی کشاورزان بدون توجه به استدلال‌های منطقی و تنها بر اساس ظاهر بازار برای کشت سال آینده تصمیم‌گیری می‌کنند. مثلاً اگر امسال گوجه‌فرنگی را گران‌تر فروختند سال آینده تمام مناطق صیفی‌کار زمین‌های خود را صیفی می‌کارند و این بار نتیجه عکس رخ می‌دهد و به دلیل بالا رفتن عرضه، قیمت به شدت کاهش می‌یابد.
*زنگ هشدار برای سیب‌زمینی وپیازکاران
امسال هر کیلو پیاز تا 17 هزار تومان و سیب زمینی تا 10 هزار تومان افزایش یافت و بر اساس منحنی تار عنکبوتی و تجربه‌ای که از سال‌های گذشته وجود دارد این مسئله کشاورزان را در سال آینده به سمت کشت گسترده پیاز سوق خواهد داد.
این زنگ هشدار از اکنون زده شده و ضرر و خسارت جدی در کمین پیازکاران سال آینده است. آیا وزارت جهاد کشاورزی نمی‌تواند مدیریت کند تا آنها متضرر نشوند؟ راهکار اجرای طرح الگوی کشت است که روی میز این وزارتخانه جای خوش کرده است و الگوی کشتی که سالها پیش تصویب شده و قرار است وزارت جهاد کشاورزی بر اساس آن برنامه کشت به کشاورزان بدهد هنوز اجرایی نشده است.
*اجرای الگوی کشت نیاز به قوه قهریه دارد؟
جوان سرافرازی مدیرکل دفتر امور آب وزارت جهاد کشاورزی 20 خرداد ماه در نشست خبری در جمع خبرنگاران خبر خوشی داشت و اینکه این طرح به تازگی آماده شده است و وزارت جهاد به دنبال اجرای آن است. در حالی که این خبر می‌توانست 4.5 میلیون بهره‌بردار و خانواده‌های آنها و حتی مردم مصرف کننده را بسیار خوشحال کند و آرزوی دور و دراز اقتصاد کشاروزی کشور را بر آورده کند که وی با جملات بعدی کاخ آرزوها را این چنین فروریخت: «برای اجرای این طرح نیاز به همکاری سایر نهادها از جمله قوه قضاییه و وزارت کشور است و وزارت جهاد به تنهایی توان اجرا ندارد.» رسانه‌ها از این نشست خبری چنین تیتر زدند:«وزارت جهاد توان اجرای این طرح را ندارد.»
پیش از این هم وزارت جهاد کشاورزی گفته بود من نمی‌توانم بالای سر 4.5 میلیون بهره‌بردار کشاورزی بایستم و با تهدید و زور مجبورشان کنم که فلان محصول را کشت کنید یا کشت نکنید.
چنانکه مدیرکل دفتر امور آب وزارت جهاد در این باره گفته بود:«4.5 میلیون بهره‌بردار کشاورزی در کشور وجود دارد و اینکه به آنها اجبار کنیم چه محصولی را بکارند و چه محصولی را نکارند امکانپذیر نیست و باید نهادهایی مانند قوه قضاییه هم با آنها همکاری کند تا کشاورزان را مجبور به کشت یا عدم کشت برخی محصولات بکنند.»
*راهکار اجرای طرح الگوی کشت
اما کارشناسان این پاسخ را بسیار سطحی و پیش پا افتاده می‌دانند و معتقدند برای مدیریت و اجرای الگوی کشت نیاز به قوه قهریه نیست. و مثلا با اعمال مدیریت مثلاً در نظر گرفتن قیمت خرید تضمینی برای محصولات اساسی و مهم و حمایت‌های ویژه از آنها و در مقابل عدم حمایت از محصولاتی آب‌بر و غیرضرور مانند هندوانه و خربزه می‌توان در نهایت کشاورزان را به سمت کشت محصولات اساسی سوق داد.
یعنی قرار نیست کشاورزان تهدید به کشت محصول خاص یا عدم کشت آن شوند و تنها استفاده از الگو و ابزار مدیریتی می‌تواند کارساز باشد. وزارت جهاد کشاورزی ابزارهای بسیار موثری در اختیار دارد که می‌تواند از آنها برای مدیریت الگوی کشت استفاده کند. ارائه کود یارانه‌ای، ارائه بذر یارانه‌ای، سموم و تسهیلات بانکی از جمله ابزارهایی ست که دست وزارت جهاد کشاورزی را برای مدیریت و قاعده و گذاری و اصطلاحا گولاتوری در بخش کشاورزی باز می‌کند.
وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند با روش‌های مدیریتی حتی کشاورزان را از افتادن در ورطه خسارت و زیان نجات دهد. مثلاً در سالی که به دلیل بالا بودن قیمت محصولاتی مانند پیاز و سیب‌زمینی انتظار کشت بیش از اندازه در سال آینده و احتمال خسارت این گونه کشاورزان است با مدیریت درست وزارت جهاد کشاروزی می‌تواند با پیبشنهاد کردن الگوی مناسب کشت آنها را از این ضرر و زیان نجات دهد.
این ابزار حتی به وزارت جهاد کشاورزی اجازه می‌دهد محصولات قابل کشت در هر استان را حتی به تفکیک شهرستان‌ها مشخص کند. اما استفاده از ابزارها قبل از هر چیز به اراده و پذیرفتن هزینه و زحمت اجرای سیاست‌های درست نیاز دارد.
انتهای پیام/