به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در گزارش این هفته، ابتدا به آخرین تحولات در رابطه با بازگشت تحریم‌ها در 14 آبان و واکنش‌های داخلی و خارجی نسبت به آن پرداخته می‌شود. همچنین رد کنوانسیون لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم در شورای نگهبان، خبر مهم مرتبط با FATF است که در بسته خبری این هفته آمده است. اخبار مربوط به اقتصاد نیز شامل تشکیل کمیته ضدتحریم، ذیل کمیسیون اقتصادی مجلس می شود.
*تحریم، برجام و مذاکرات
*مقام معظم رهبری: آمریکا رو به افول است
مقام معظم رهبری در دیدار با دانش‌اموزان و دانشجویان به مناسبت روز ملی مبارزه با استکبار جهانی در رابطه با جنگ اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران فرمودند: «جنگ اقتصادی هم در این چالش چهل‌ساله وجود داشته که مخصوص امروز نیست. حالا آمریکایی‌ها در واقع سر خودشان را یا سر ملّتشان را کلاه میگذارند که میخواهند بگویند یک کار جدید داریم میکنیم؛ نه، کار جدیدی نیست، چهل سال است که به شکلهای مختلف تحریم اقتصادی علیه ما دارند؛ حالا یک روز نفت است، یک روز معامله است، یک روز تجارت است، یک روز سرمایه‌گذاری است؛ انواع و اقسامش را داشته‌اند. جنگ رسانه‌ای هم داشته‌اند؛ از اوّل انقلاب تا امروز، آمریکا جنگ رسانه‌ای با ما داشته؛ یعنی دروغ‌پراکنی، اغواگری، فتنه‌انگیزی، ترویج فساد، تحریک افراد؛ این مال امروز نیست. امروز البتّه شیوه‌های جدید و اینترنت و فضای مجازی و امثال اینها هم آمده است امّا آن‌وقتی هم که اینها نبود، با تلویزیون، با رادیو، با ماهواره، دائم مشغول بودند؛ یعنی چهل سال است که این چالش بین ما و آمریکا وجود دارد».
ایشان با بیان اینکه آمریکا در تحریم‌های خود علیه ایران شکست خورده است، فرمودند: «هدفش از تحریم، فلج کردن و عقب نگه داشتن کشور بود. تحریم را برای این انجام داد که بلکه اقتصاد را فلج کند، کشور را فلج کند و عقب نگه دارد؛ نتیجه چه شده؟ نتیجه این شده که حرکت به سمت خودکفایی در کشور سرعت گرفته. ما عادت کرده بودیم، ملّت ایران در طول سالهای متمادی عادت کرده بود که همه‌چیز را وارد کند. ما حالا به برکت تحریمهایی که کردند، عادت کردیم که همه‌چیز را اوّل خودمان برویم به سراغ ساختن و تولید کردنش. امروز صدها گروه، گروه‌های فعّال از جوانهای خوش‌فکر -چه دانشجویان دانشگاهی، چه دانش‌آموختگان- مشغول کارهای مهمّی در سطح کشورند. این بر اثر تحریم است. ما چون تحریم شدیم، به فکر افتادیم نیازهایمان را خودمان [رفع کنیم]. پس تحریم هم به نفع ما شد یعنی آمریکا در این سیاست هم شکست خورد. ببینید؛ اینها شکستهای پی‌درپیِ طرف آمریکایی است».
مقام معظم رهبری با اشاره به افول قدرت آمریکا در مورد سازش با آمریکا تصریح کردند: «آمریکا رو به افول است؛ همه این را بدانند. آن کسانی که گرایش به این دارند که برویم با آمریکایی‌ها سازش کنیم، بیخودی نقشه‌ی بی‌اساس و بی‌پایه میکشند؛ آمریکا رو به افول است.
*اعمال تحریم‌های باقی مانده توسط وزارت خزانه داری آمریکا
در عصر 14 آبان، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خزانه‌داری آمریکا اعلام نمود آمریکا بالاترین سطح تحریم‌ها علیه ایران را اعمال نموده است و با ایجاد حداکثر فشار می‌خواهد ایران رفتارش را عوض نماید و مانند یک کشور عادی رفتار کند.
استیون منوچین وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز اعلام نمود در راستای اعمال فشار حداکثری آمریکا 700 نهاد، فرد، کشتی و هواپیما را در لیست تحریم‌های خود قرار داده است که 300 نفر از آنها جدید هستند. وزیر خزانه‌داری در ادامه توضیح داد که 50 بانک ایرانی به همراه شعبه‌های خارجی و داخلی آنها، 400 هدف در بخش انرژی و کشتیرانی و خطوط هواپیمایی ایران به همراه بیش از 65 هواپیما تحریم شدند. منوچین ادعا کرد که این تحریم‌ها رژیم ایران را هدف قرار می‌دهند و نه مردم ایران را. وی همچنین ادعا کرد که وزارت خزانه‌داری مجوزهای بشردوستانه برای فروش اقلام کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی را به ایران برقرار نگه می‌دارد.
وزارت امور خارجه آمریکا فکت شیتی ارائه نمود، که در این گزاره‌برگ پروژه راکتور اراک، مرکز غنی‌سازی فردو و نیروگاه بوشهر از تحریم معاف شدند.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه خبر داد که پمپئو با هدف بهبود اقتصاد افغانستان، به بندر چابهار معافیت تحریمی داده است.
بر اساس پاسخ‌های داده شده به خبرنگاران در کنفرانس خبری برایان هوک، آمریکا اذعان نمود که نتوانسته است صادرات نفت ایران را قطع نماید و به خاطر جلوگیری از ضربه اقتصادی خودش مجبور است معافیت تحریمی به هشت کشور بدهد. بر این اساس چین، هند، کره‌ی جنوبی، ژاپن، ترکیه، تایوان، ایتالیا و یونان معافیت تحریمی گرفتند که به مدت 6 ماه است.
اتحادیه اروپا در واکنش به تحریم‌های نفتی آمریکا، ابزار تاسف عمیق کرد و اعلام نمود اقدام واشنگتن را تایید نمی‌کند. چین و روسیه در واکنش به این تحریم‌ها آن را غیرقانونی خواندند و اعلام نمودند با تحریم‌های یک‌جانبه مخالف هستند. ترکیه نیز اعلام نمود از تحریم‌های آمریکا تبعیت نخواهد کرد.
گزارش میدانی از بازار دلار، آرام بودن بازار ارز یک روز پس از اعمال تحریم‌های آمریکا را نشان می‌دهد. قیمت دلار اگرچه در بعد از ظهر 13 آبان به 15300 تومان رسید، اما روز بعد به کانال 14000 تومان بازگشت.
*رئیس جمهور خطاب به آمریکا: شما اول به مذاکره‌ای که انجام دادیم و به نتیجه رسیدیم احترام بگذارید تا زمینه برای مذاکره بعدی درست شود / به تعهدات عمل کنید، با هم صحبت میکنیم
دکتر روحانی در دیدار معاونین و مدیران وزارت امور اقتصادی و دارایی گفت: «این ما نیستیم که دلمان می‌خواهد این دوره حکومت آمریکا خیلی کوتاه و کوتاه‌تر شود، متحدین اروپایی خودشان در جلسات به خود من می گویند که یکی از آرزوهایشان این است. بعد از آن مرتب برای ما پیغام می‌دهند که بیایید با هم مذاکره کنیم. مذاکره برای چه چیزی انجام دهیم. شما اول آن مذاکره‌ای که انجام دادیم و به نتیجه رسیدیم، به آن احترام بگذارید تا زمینه برای مذاکره بعدی درست شود. در همین ایامی که نیویورک بودم، رهبران 4 کشور بزرگ، واسطه شده بودند که با رئیس جمهور فعلی آمریکا ملاقات کنم در حالیکه این موضوع نیاز به واسطه و اینقدر پیغام ندارد، به تعهدات عمل کنید، با هم صحبت میکنیم. رییس جمهور اضافه کرد: ما برای حرف زدن مشکل نداریم به شرط اینکه طرف ما، طرفی باشد برای حرف، قول و عهد خودش ارزش قایل باشد. اگر طرف مقابل به عهد و به پیمانش ارزش قایل باشد حرف زدن مشکلی ندارد. آدم می‌تواند بنشیند حرف بزند و به نتیجه برسد».
دکتر روحانی اظهارداشت: «اینکه امروز آمریکا ناچار می‌شود، 8 کشور را به زبان خودش در خرید نفت ایران استثناء بکند، در حالی که قبلاً به صراحت گفته بود فروش و صادرات نفت ایران را به صفر می‌رسانم، این پیروزی ما و عقب‌نشینی آمریکا نیست؟ اینکه آمریکایی‌ها به صراحت اعلام کردند که ما نمی‌گذاریم اقتصاد ایران، فعال باشد و رشد بکند اما صادرات ما در همین مدت 7 ماه گذشته به نسبت 7 ماه صادرات پارسال، بیشتر است، به معنای موفقیت ایران نیست؟ اینکه جمهوری اسلامی ایران، امروز می‌تواند نفت خودش را بفروشد و خواهد فروخت، موفقیت نیست؟».
رئیس جمهور گفت: «الان هم احساس باید این باشد که در شرایط جنگ اقتصادی هستیم و روبروی یک دشمن قدار ایستادیم. آن وقت صدام بود، امروز ترامپ است. فرقی نمی‌کند. باید بایستیم و پیروز شویم و خداوند ما را پیروز می‌کند. اگر برای رضای او و برای راحتی خلق او و مردم او تلاش کردیم موفقیت نصیب می‌کند».
*ظریف: روزهای بدی در انتظار دولت آمریکاست
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه‌ی ایران در یک پیام ویدویی به مردم ایران گفت: «دولت این وظیفه را دارد چه با همراهی دیگران و چه بدون همراهی دیگران زمینه را برای زندگی راحت مردم و کمترین اثر از تحریم ها فراهم کند و من در جلسات هیات دولت و سایر جلسات هیات دولت شاهد اقدامات و تلاش های ریاست محترم جمهوری و اعضای هیات دولت و سایر نهادهای کشور هم هستم این تضمین را می دهم که تمام تلاش را انجام داده ایم و خواهیم داد».
وی در رابطه با سرانجام تحریم‌های آمریکا افزود: «اطمینان داریم که روزهای بدی در انتظار دولت آمریکاست. دولتی که نتوانسته برای مردم خودش ثابت کند که سیاست هایش به نفع آنهاست. دولتی که بیش از آنکه بخواهد به فکر منافع ملی خودش باشد فکر منافع گروه کوچکی است که حامیانش را تشکیل می دهد و بیشتر تلاش می کند که جنایت های رژیم سعودی و اسرائیل را بپوشاند. البته در گذشته هم دولت های قبلی آمریکا با همین سر و صداها و با همین بی احترامی ها نسبت به مردم بزرگ ایران کارشان را شروع کردند ولی هر چه با تجربه تر شدند در کار خودشان سیاست و لحن خودشان را در برابر ایران عوض کردند».
*تهدید نفتکش‌های ایرانی توسط آمریکا
برایان هوک به تهدید علنی ناوگان نفت‌کش ایران پرداخت و گفت: «این نفت‌کش‌ها دیگر نمی‌توانند تحت پوشش بیمه‌های بین‌المللی قرار بگیرند و به احتمال قوی، تحت پوشش بیمه‌های ایرانی خواهند رفت. کشتی‌های ایرانی، حالا دیگر خطری برای هر بندر و کانال از سوئز گرفته تا تنگه مالاکا هستند. احتمال بروز حادثه برای آنها زیاد است و اگر حادثه‌ای رخ دهد، شرکت‌های بیمه‌گر ایرانی نخواهند توانست خسارت را پرداخت کنند.»
*«سوئیفت» دسترسی برخی بانک‌های ایران را تعلیق کرد
«جامعه جهانی ارتباطات بانکی» مشهور به «سوئیفت» روز دوشنبه اعلام کرد به منظور حفظ یکپارچگی و ثبات در سیستم بین‌المللی مالی دسترسی برخی از بانک‌های ایرانی به این سامانه پیام‌رسان بانکی را تعلیق کرده است.
استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا روز پنج‌شنبه گفت که سویفت به زودی دسترسی بانک مرکزی ایران را قطع خواهد کرد. منوچین در توییتر خود نوشت: «متوجه شدم که سوییف خدمات خود به بانک مرکزی ایران و موسسات مالی تحریم شده را قطع خواهد کرد. سویفت تصمیم درستی را برای حفظ یکپارچگی سیستم بین‌المللی مالی می‌گیرد».
کمیسیون اتحادیه اروپا روز چهارشنبه 16 آبان طی بیانیه‌ای از تصمیم شبکه بین بانکی سوئیفت برای تعلیق دسترسی برخی از بانک‌های ایرانی اظهار تأسف کرد.
*پیشنهاد فرانسه برای تقویت یورو در پاسخ به تحریم‌های آمریکا علیه ایران
روز دوشنبه آقای لومیر وزیر اقتصاد فرانسه به خیرنگاران گفت یک پاسخ به تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا می‌تواند شامل اقداماتی در حهت تقویت جایگاه یورور در تراکنش‌های بین‌المللی باشد. وزیر اقتصاد فرانسه در بروکسل گفت: «یورو باید در صحنه‌ی جهانی تقویت شود. تصمیم‌های اعلان شده توسط فرانسه، آلمان و انگلیس در پاسخ به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا طریقی برای اذعان به این مطلب هستند که ما به دنبال تقویت ارز مشترکمان هستیم، می‌خواهیم ازاد و مقتدر باشیم. وی افزود: «در یک بازه‌ی طولانی ما می‌خواهیم یورو را یه یکی از ارزهای قوی و با پشتوانه‌ی بین‌المللی تبدیل کنیم». لومیر، وزیر اقتصاد فرانسه به فایننشال تایمز گفت که برای کانال مالی ویژه جهت تجارت با ایران برنامه‌ریزی می‌کند.
*عراقچی: ممکن است عملیاتی شدن سازوکار ویژه مالی اروپا مدت دیگری طول بکشد
عراقچی در برنامه تیتر امشب با امید به مذاکره با آمریکا در صورت تغییر رفتار گفت: «کاری که آمریکا می کند حرکت جدیدی نیست آقای اوباما هم همین کار را و سخت ترین تحریم ها را اعمال کرد و نتیجه نگرفت و مجبور شده پای مذاکره بنشیند و برجام را بپذیرد و آمریکایی ها هنوز یاد نگرفته اند که نه از تهدید و نه از تحریم هیچ نتیجه ای نخواهند گرفت و من تردید ندارم که ترامپ هم مجبور خواهد شد با زبان تکریم با مردم ایران صحبت کند».
عراقچی در رابطه با مواضع اروپا در برابر اقدامات آمریکا تصریح کرد: «مواضع سیاسی اروپایی ها بسیار خوب بوده است و می توان گفت جسورانه بوده است برای این که در موضوع برجام صراحتا مقابل امریکا ایستاده اند و بیانیه هایی که از جلسات ما با اروپایی ها بیرون آمده بیانیه هایی محکم بوده است و در حمایت از برجام اروپایی ها سرگرم ایجاد ساز وکار مالی ویژه ای به نام SPV هستند که مبادلات بانکی و مالی اروپا با ایران از طریق آن انجام خواهد شد». معاون وزیر امور خارجه افزود: «البته این مکانیزم مالی جدید پیچیده است و عملیاتی شدن آن زمان می خواهد که بعد از عملیاتی شدن، کشورهای غیر اروپایی هم خواهند توانست به آن بپیوندند».
عراقچی در رابطه با رایزنی با چین و روسیه گفت: «ارتباطات ما با چین و روسیه از لحاظ سیاسی و اقتصادی و راهبردی بسیار گسترده و جامع است و آنها قبلا خیلی به ما کمک کرده اند و و با مذاکراتی که با آنها داشته ایم همکاری های ما مانند گذشته ادامه خواهد داشت و ما با این کشورها و نیز هند ساز و کارهای مالی دوجانبه براساس ارزهای محلی طراحی کرده ایم».
*توافق ایران و کره جنوبی در رابطه با راه‌اندازی دوباره سیستم نفت در برابر کالا
بنا بر گفته‌ی یک دیپلمات کره‌ای به خبرگزاری رسمی کره‌ی جنوبی، تیمی از مقامات این کشور درست قبل از اعلام معافیت‌های تحریمی توسط آمریکا به ایران سفر کرده و در مورد توافقی که این کشور با واشنگتن بدست آورده است، توضیح دادند. به نقل از دیپلمات کره‌ای، وزیر اقتصاد کره‌ی جنوبی به همتای خود آقای عراقچی اعلام کرد که طبق آخرین توافق بدست آمده با واشنگتن، کره‌ی جنوبی می‌تواند مقدار محدودی از نفت ایران را وارد نماید و به همین جهت پایشگاه‌های کره‌ای می‌توانند به خرید میعانات نفتی ایران ادامه بدهند. علاوه بر این طرف ایرانی و کره‌ای توافق کردند مکانیسم تراکنش‌های تجاری دو جانبه بر پایه‌ی ارز کره‌ی جنوبی (وون) را از طریق حساب‌های بانک مرکزی در دو بانک کره‌جنوبی به نام ووری بانک (Woori Bank) و بانک صنعت کره‌ی جنوی (IBK) دوباره راه‌اندازی کنند.
*زنگنه: معافیت‌های تحریمی کافی نیست/ ماه‌های آینده برای مشتریان نفت دردناک خواهد بود
زنگنه، وزیر نفت ایران روز پنج‌شنبه گفت که معافیت‌های تحریمی به هشت کشور کافی نیست و برای همین چند ماه آینده برای مشتریان نفت دردناک خواهد بود. زنگنه گفت که دولت آمریکا شاید توانسته باشد به طور صوری قیمت سوخت را جلوتر از انتخاب‌های میان‌دوره‌ای خود پایین بیاورد، اما در آینده قیمت نفت افزایش پیدا خواهد کر.
*تحولات مربوط به گروه ویژه اقدام مالی (FATF)
*ایرادات لایحه کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم توسط شورای نگهبان اعلام شد
شورای نگهبان به لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) ایراد گرفت و آن را به مجلس بازگرداند. این خبر را عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در توییتر منتشر کرد. او نوشت: «شورای نگهبان لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) را در جلسات متعدد خود مورد بررسی قرار داد و واجد ایرادات و ابهاماتی دانست. این نظر شامل موارد خلاف شرع، خلاف قانون اساسی و ابهام، در موعد مقرر برای مجلس شورای اسلامی ارسال شده است.»
شورای نگهبان اشکالات 22 گانه به لایحه الحاق به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم را به مجلس ارسال نمود. در نامه شورای نگهبان به مجلس که توسط مرکز پژوهشهای مجلس منتشر شده است، اشکالات 22 گانه ای مطرح شده است که مهمترین آنها عبارت است از:
1- در بند 2 ماده واحده، اطلاق آن نسبت به مواردی که طرف مقابل شرط را قبول ندارد و یا شرط، خلاف مقتضای کنوانسیون می‌باشد، خلاف موازین شرع و مغایر بند 16 اصل 3 قانون اساسی شناخته شد.
2- در بنده 3 ماده واحده نیز در خصوص شمول حق تحفظ در خصوص دیوان بین المللی دادگستری، ابهام وجود دارد، پس از رفع ابهام، اظهار نظر خواهد شد.
در پایان نامه شورای نگهبان نیز آمده است:«در هر حال با توجه به اشکالات و ایرادات متعدد، با عنایت به اینکه الحاق به این کنوانسیون، با فرض عیرقابل اصلاح بودن اشکالات وارد بر آن، خلاف امنیت و منافع کشور است، مغایر موازین شرع شناخته شد».
*نامه لاریجانی به آیت‌الله جنتی درباره CFT/ «ایرادات مجمع تشخیص را بررسی نمی‌کنیم»
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای به آیت‌الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان اعلام کرد که مجلس نمی‌تواند ایرادات مجمع تشخیص مصلحت نظام به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم را بررسی کند. لاریجانی در نامه خود علت عدم بررسی ایرادات مجمع تشخیص نظام را، عدم ارسال ایرادات این مجمع و مهلت قانونی ۲۰ روزه عنوان کرده است.
کدخدایی قائم‌‌مقام دبیر شورای نگهبان در جواب به لاریجانی، با تأکید بر اینکه در آیین‌نامه مجمع تشخیص مصلحت نظام زمان مشخصی برای اعلام نظر تعیین نشده است، اظهار داشت: البته این یک امر اختلافی است، دوستان ما در مجلس معتقد هستند که باید ظرف 20 روزی که شورای نگهبان اعلام نظر می‌کند، این نظرات ارسال شود، از طرفی دوستان در مجمع تشخیص هم نظرشان این است که، زمانی که لایحه در رفت و برگشت بین شورای نگهبان و مجلس است، این امکان وجود دارد که در مجمع نیز بررسی شود، البته این بحث اختلافی است که ان‌شاء‌الله امیدواریم که یک راهکار روشنی برای آن تعیین و اعلام شود. کدخدایی در پاسخ به این سؤال که مسئله اختلافی بین مجلس و مجمع تشخیص درباره اعلام نظر پیرامون مصوبات قوه‌مقننه باید در کجا تفسیر شود، گفت: البته اگر نیاز به تفسیر قانون اساسی و اصول 110 و 112 قانون اساسی باشد، طبیعتاً شورای نگهبان باید این تفسیر را انجام دهد، در غیر این صورت، اگر آیین‌نامه مجمع هم روشن‌کننده کار باشد و این مسئله را تعیین کند، آیین‌نامه مجمع تشخیص هم می‌تواند در این مطلب ورود کند.
*قریبی، دستیار وزیر امور خارجه: امکان ندارد از مرکز اطلاعات مالی چیزی بدون نظارت و توجه خارج شود
حسین قریبی، دستیار وزیر امور خارجه و مسئول پرونده FATF: مرکز اطلاعات مالی که دریافت کننده و هماهنگ کننده اطلاعات و داده‌های دستگاههای داخلی است، مرکزی زیر نظر شورای عالی مبارزه با پولشویی است که این شورا متشکل از وزیر اطلاعات، وزیر دادگستری، وزیر کشور، رئیس بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و نماینده‌ای از قوه قضاییه و دیگران است. اینها نهادهایی هستند که خود مسئول حفاظت از اطلاعات و مسئول حفاظت از آن مواردی هستند که به‌زعم شما ممکن است آسیب‌پذیری ایجاد کند. امکان ندارد از این مرکز چیزی بدون نظارت و توجه خارج شود. در این مرکز نتیجه تحلیل داده‌ها نهایتاً به قوه قضاییه و به نهادهای نظارتی داده می‌شود.
*رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس عنوان کرد: تشکیل کمیته ضدتحریم، ذیل کمیسیون اقتصادی مجلس
پورابراهیمی از تشکیل کمیته ضدتحریم، ذیل کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی خبر داد و ابراز داشت: اقدامات و محورهایی که باید انجام می‌گرفت شکل گرفت، تشکیل بورس نفت یکی از این اقدامات است.
انتهای پیام/