گروه سلامت خبرگزاری فارس: برنامه مناظره شب گذشته شبکه یک سیما با موضوع شکستن انحصار بازار پزشکی و دندانپزشکی با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو برگزار شد. در این برنامه علیرضا سلیمی معاون آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی، میثم مهدیار کارشناس اقتصاد سلامت ، مجید حسینی جامعه‌شناس و عبدالمجید ظفرمند عضو هیأت مدیره انجمن دندانپزشکان ایران حضور یافتند و به بررسی این موضوع پرداختند،که ادامه مشروح این بحث و گفت‌وگو را می‌خوانید:

* نظام سلامت به سمت درمان محوری پیش رفت

مهدیار: نظام سلامت در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و این وضعیت به دلیل قدم‌های غیرشفافی است که در دهه‌های قبل در حوزه‌های سیاست‌گذاری، دانش و رسانه برداشته شده است؛ این روندها باعث شکل‌گیری انحصار در بین پزشکان و ایجاد طبقه شده است. در جامعه شناسی تعریف طبقه قشر یا صنفی است که نسبت به منابع خود خودآگاهی داشته و تلاش می‌کنند منابع خود را بیشینه کنند و در این مسیر از همه ابزارهای موجود استفاده می‌کنند.

صنف پزشکی از جمله اصنافی است که قرار بود در خدمت منافع عمومی قرار گیرد منتهی این روندهای ناسالم باعث شد روابط ناسالمی شکل گیرد که مهم‌ترین محور آن پزشک سالاری است، همین موضوع باعث شده روند نظام سلامت به سمت درمان محوری پیش رود و این موضوع آسیب‌های زیادی به جامعه وارد و نظام سلامت را دچار مخاطره کرده است.

ظفرمند: نظام سلامت اساسا بخش چالش‌برانگیز نظام اجرایی همه کشورها است، لذا دولت‌ها اگر در انتخابات بخواهند رأی جمع کنند به حوزه سلامت ورود می‌کنند، در ابتدا باید ببینیم نگاه ما در پذیرش دانشجو و شرح وظایف دانشگاه چیست؟ و نگاه به سمت آموزش برای آموزش است یا آموزش برای سلامت مردم؟ اگر قصد ما این است که دانشگاهی ایجاد و نیرو تربیت کنیم یک بحث است و اگر فکر هدف استفاده از منابع در راستای ارتقای سلامت باشد باید به فاکتورهای مختلفی توجه کنیم.

حسینی: کار جامعه‌شناس رفاه جامعه است و مقابل جامعه شناس دولت باید بنشیند و در خصوص سیاست‌گذاری پاسخ دهد. وقتی پزشک در مقابل ما می‌نشیند نمی‌دانیم که چه بحثی کنیم به دلیل اینکه پزشکان ذی‌نفع هستند. در این میزگرد دولت وجود ندارد هرچند اگر دولت‌ نیز مقابل ما قرار می‌گرفت بازهم ما در مقابل پزشکان قرار داشتیم. در حوزه سیاست‌گذاری پزشکی نیز خودشان تصمیم‌گیر هستند. برخی استدلال می‌کنند که وزیر بهداشت باید پزشک باشد و اعضای کمیسیون بهداشت نیز پزشک باشند. این موضوع مانند این است که عنوان کنیم وزیر صنعت باید مکانیک باشد؛ در کشورهای پیشرفته اصولا سیاست‌گذار پزشک نیست و متخصصین حقوق و اقتصاد در سیاست‌گذاری نقش دارند.

دولت ما خصوصی شده و و وزرا نماینده بخش خصوصی هستند، این ساختار غلط است و ما به عنوان جامعه‌شناس موظفیم علیه دولت استدلال کنیم نه علیه پزشکان، پزشک در نظام سلامت ذی‌نفع است و مناظره با ذی‌نفعان فایده‌ای ندارد؛ متاسفانه آموزش و درمان را در کشور بازار محور شده است، سال گذشته مردم سی هزار میلیارد تومان صرف درمان کرده‌اند این درحالی است که در قانون کشور آمده که آموزش و درمان در کشور باید رایگان باشد.

سلیمی: من به نمایندگی از قشر مظلوم و فرهیخته در این برنامه حضور پیدا کرده‌ام، نهایت آروزی پزشکان این است که پوشش سلامت برای تمام اقشار جامعه ایجاد شود؛ این که با استانداردهای جهانی فاصله داریم را قبول می‌کنیم و قبول داریم که پوشش در کشور ما 100درصد نیست و ارایه خدمات نیز ایده آل نیست. در این مقطع و با توجه به شرایط کشور، علاج پوشش کامل در سراسر کشور و ارایه خدمات ایده آل با افزایش تعداد پزشک میسر نخواهد بود.

*نظام پزشکی انحصاری شده است

مهدیار: طبقه شدن پزشکان یک مفهوم سیاسی دارد، در ساختار نظام سلامت قشر پزشکی سیاسی‌ترین قشر است به دلیل اینکه از طریق سیاست به دنبال بیشینه کردن منافع خود است و برای این کار در ساختارها ورود می‌کند، نظام پزشکی در کشورهای پیشرفته مانند ایران نیست که همه پزشک باشند، کرسی‌های مرکزی نظام سلامت در اختیار افرادغیر پزشک است به دلیل اینکه به دنبال دفاع از منافع مردم هستند.

سلیمی: نظام پزشکی مجموعه صنفی است و آیین‌نامه خودش را دارد و تمام اقشار پزشکی در این سازمان دارای کرسی هستند.

*ارتقای کیفیت خدمات سلامت با انحصار ایجاد نمی‌شود

مهدیار: ارتقای کیفیت خدمات سلامت با انحصار ایجاد نمی‌شود، در بیمارستان‌های دولتی مطب‌ها و درمانگاه‌ها با صف‌های طولانی مواجه هستیم، فشار کاری زیادی بر دستیاران وارد می‌شود و قصور پزشکی در کشور ما زیاد است. بخشی از کاهش کیفیت خدمات پزشکی ناشی از انحصاری است که در جذب دانشجوی پزشکی اتفاق افتاده است. حدود 800 دانشگاه علوم پزشکی در کشور داریم که فقط 100 دانشگاه به کار آموزش مشغول هستند، وزارت علوم درخواستی را برای کمک به آموزش پزشکی ارایه داده است اما انحصار طلبی پزشکان مانع تحقق این موضوع شده، دانشگاه آزاد برای پذیرش دانشجوی پزشکی آماده است ولی این اجازه به آن‌ها داده نشده است.

ما زیرساخت‌های لازم را داریم؛ در بیمارستان امام خمینی (ره) تهران 5 بخش جراحی داریم که هر سال فقط یک دانشجوی رزیدنتی اضافه می‌شود. این موضوع باعث فشار کاری به رزیدنت‌ها و کاهش کیفیت خدمات شده است؛ این انحصار تنها در آموزش پزشکی نیست بلکه در سیاست‌گذاری نیز مشاهده می‌شود، حدود 12 سال است که پرونده الکترونیک سلامت بر زمین مانده و مشخص نیست هر پزشک در طول مدت خدمت چه نسخه‌هایی را ارایه داده و چه داروهایی را تجویز کرده است.

پزشکان بیمه را از کار انداخته‌اند؛ در واقع خرید و ارایه خدمت و نظارت بر خدمت تحت سیطره وزارت بهداشت است و این موضوع ساختاری فساد آمیز است. هر کسی که از پزشکان شکایت داشته باشد باید به سازمانی مراجعه کند که متولی‌های آن پزشکان هستند، در حوزه رسانه نیز اتفاقات عجیبی رخ داده است و برنامه‌های تلویزیونی که برای انتقاد از ساختار نظام سلامت ساخته شده تحت فشار وزارت بهداشت قرار گرفتند و مستندسازان نیز با موانع زیادی روبه‌رو شدند.

*بیمه‌ها دشمن پزشکان هستند

سلیمی: مباحث مطرح شده صحیح نیست، قصور پزشکی در ایران در مقایسه با سیر کشورها بسیار پایین است و مردم می‌توانند شکایات خود را به چندجا ببرند. و در قسمت کارشناسی قضات می‌توانند از نظر کارشناسان پزشکی استفاده کنند و رأی قاضی مستقل است.  بیمه سازمانی کاملا مستقل است و ما معتقدیم دشمن اصلی پزشکان بیمه‌ها هستند ما به طور توسط 12 الی 15 ماه از بیمه‌ها طلب داریم.

*افزایش 12 برابری تعداد پزشکان

سلیمی: خدمات پزشکی در کشور ایده‌آل نیست، آیا تعداد پزشک کم است؟ باید با دیدگاه کارشناسانه به این بحث نگاه کرد، معاون کل وزارت بهداشت چندی قبل آماری در خصوص پزشکان ارایه داد، بر اساس این آمار از اول انقلاب تاکنون تعداد پزشکان 12 برابر افزایش یافته است، همچنین 95 هزار پزشک، 15 هزار رزیدنت در کشور وجود دارد، طبق بررسی‌های من اولین شماره رجیستری نظام پزشکی صادر شده پس از انقلاب اسلامی 17888 بوده است و طبق آخرین آمار این عدد به 17000 رسیده است. اگر دندانپزشکان را به آمار اضافه کنیم و آمار افراد متوفی نیز ارایه شود حداقل با این رقم 35000 اختلاف وجود دارد. این عدد نشان می‌دهد قسمت عمده‌ای از پزشکان مهاجرت کرده و قسمتی نیز در مشاغل دیگر مشغول به کار هستند.

ملاک رضایت، خود افراد هستند، پزشکان ما به شدت ناراضی هستند و نباید تعداد معدود پزشک فعال در تهران را ملاک قرار دهیم بلکه ملاک باید پزشکانی باشند که در مناطق مرزی فعالیت می‌کنند. برای توزیع پزشک در کشور باید به ملاک‌های مختلفی توجه کرد که یکی از آن‌ها موضوع معیشت پزشکان جوان است. اگر ما پزشک بیشتری تربیت کنیم، این پزشکان را به کشورهای دیگر تقدیم کرده‌ایم و این افراد درمشاغل دیگر مشغول می‌شوند. در بین تعداد پزشکان و تناسب با جمعیت فقط یک شاخص در نظر گرفته می‌شود ولی برای توسعه پایدار باید به موضوعات دیگر توجه شود، برای تربیت پرستار و ماما نیازمند افزایش تخت بیمارستانی هستیم تا فرد بتواند خدمت ارایه دهد.

*توزیع نیروی انسانی در کشور به دلیل کمبود امکانات با مشکل مواجه است

ظفرمند: باید با کار کارشناسی کم یا زیاد شدن جذب دانشجو مورد توجه قرار گیرد، یکی از مباحث این است که در سال 92 پس از دو سال کار کارشناسی بسته بیمه سلامت دهان در بسته بیمه سلامت پایه بسته شد ولی بیمه اقدام جدی نکرد، توزیع نیروی انسانی در کشور به دلیل کمبود امکانات با مشکل مواجه است. می‌توانیم از شاخص‌های دنیا استفاده کنیم اما امکانات کشور نیز مانند این کشورها باشد.

قانون آموزش رایگان در سال 53 مصوب شد و در سال 58 تغییراتی در آن ایجاد شد، چرا آموزش رایگان باید یقه یک گروه از فارغ‌التحصلان دانشگاه را بگیرد؟ قوانین دست و پاگیر باید اصلاح شوند. برخی دندانپزشکان از جیب خود خرج کردند تا خدمت به مردم ارایه کنند و این نگاه به نظام سلامت بی‌انصافی است. رسانه‌های ما در زمینه ارتقای سواد سلامت نیز ضعیف عمل می‌کنند. ما به طرح تحول سلامت انتقاد داریم، این طرح، طرح تحول درمان بود! درحال حاضر کشور ما با این ساختار تشنه نیروهای حد واسط با برنامه است و باید جایگاه شغلی آن‌ها مشخص شود.

مهدیار: 70 درصد متخصصان کشور در تهران مستقر هستند و باز هم شاهد صف هستیم، این موضوع نشان‌دهنده توزیع نامناسب پزشک و کمبود پزشک است. منفعت نظام سلامت در درمان است

سلیمی: صف بر مبنای علاقه ایجاد می‌شود و مردم حق انتخاب پزشک را دارند و حاضرند در صف بایستند تا پزشک خاصی آن‌ها را ویزیت کند.

*در ایران اگر شخصی بیمار شود ورشکست می‌شود

حسینی: نظام درمان به نظام کاسبی تبدیل شده است، وقتی که نظام درمان از بیماری مردم درآمد کسب می‌کند طبیعی است که با یک بازار اقتصادی طرفیم، در یک نظام بازار، مساله ورودی مهم‌ترین مساله است هرچه تعداد ورودی بازار بیشتر شود یعنی دست زیاد شده و منافع ذی‌نفعان کمتر شده است، وقتی ورودی پزشک متخصص در کشور کم باشد می‌توان با افزایش ظرفیت انحصار را از بین برد. اگر نظام درمان کاسبی نیست چرا یک پزشک در روز 120 بیمار ویزیت می‌کند؟ و پزشکی در روز 15 عمل قلب انجام می‌دهد؟ چرا وقتی تعرفه پزشکی 2.5 برابر زیاد شد کسی اعتراض نکرد؟ چرا پزشکان در برابر افزایش تعرفه‌ها مقاومت نمی‌کنند؟ دلیل دفاع شما از بالا نرفتن ورودی‌های پزشکی شکسته شدن انحصار است.

آمار پزشک در کشور ما از قزقیزستان، مغولستان و سوریه کمتر است. به ازای هر ده‌هزار نفر در ایران 11 پزشک وجود دارد که از این یازده نفر 5 نفر متخصص هستند، به ازای هر 10هزار نفر در سوئد 54 پزشک و در روسیه 43 پزشک وجود دارد.

وزیر بهداشت سابق اعلام کرد که 17 میلیون تومان برای اعزام پزشکان به مناطق محروم حقوق می‌دادیم اما کسی قبول نکرد که به این مناطق برود این موضوع به دلیل کمبود پزشک است. یک پزشک متخصص مامایی در سراوان 100 میلیون تومان پرکیس دریافت می‌کند. پزشک در کشور ما 10 برابر معلم و مهندس درآمد دارد. ایران بهشت پزشکان متخصصان است. رزیدنت‌ها در بیمارستان‌ها بیما را ویزیت می‌کنند و هزینه را پزشک دریافت می‌کند، پزشکان در ایران کسب درآمد می‌کنند و در کشورهای دیگر خرج می‌کنند، در ایران اگر شخصی بیمار شود ورشکست می‌شود.

*شاهد دریافت کارانه‌های صد میلیونی توسط پزشکان هستیم

سلیمی: پزشکان کشور مظلوم هستند به دلیل اینکه با امثال شما در جامعه طرف هستند، نباید مصادیق اطراف را به جامعه بسط داد، طرح تحول سلامت پوشش مناسبی برای مردم ایران ایجاد کرده است. از سال 52 روی مسئله ظرفیت پزشکی بحث بوده است، وزارت بهداشت ظرفیت‌ها را مشخص می‌کند، تعیین ظرفیت کار علمی است، بیمه‌ها پوشش 90 درصدی را برای بیماران در نظر گرفته‌اند.

مهدیار: کارانه پزشکان به شدت افزایش یافته است، ما شاهد دریافت کارانه‌های صد میلیونی توسط پزشکان هستیم.

*افزایش تعداد پزشکان برای ما انحصاری ایجاد نمی‌کند

سلیمی: پرکیس من به عنوان استاد تمام دانشگاه زیر دو میلیون تومان بوده است. پزشکان در بیمارستان‌ها کمتر از حق خود دریافت می‌کنند، سقف درآمد پزشکان از بسیاری از اقشار در جامعه کمتر است. با افزایش تعداد پزشکان مشکلات بیماران حل نخواهد شد. تخصص‌ها جدا در نظر گرفته می‌شوند، کشور به 10 منطقه آمایشی تقسیم شده است و ظرفیت هرکی از تخصص‌ها باید جداگانه سنجیده شوند، تربیت پزشک و دندانپزشک هزینه‌بر است و پخش پزشکان دارای فاکتورهای متفاوت است. افزایش تعداد پزشکان برای ما انحصاری ایجاد نمی‌کند و این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی و کار کارشناسی است. پزشکان را نباید یک گروه در نظر گرفت، پزشکان دارای گروه‌های مختلفی هستند که برای افزایش هریک باید برنامه‌ریزی جداگانه صورت گیرد و یک درجه زاویه در این زاویه ضرر جبران ناپذیری دارد.

فاکتورهای مداخله‌گر وجود دارد، باید دید برای فعالیت پزشکان زیرساخت وجود دارد؟ بحث پذیرش دانشجو در حال حاضر به خوبی در حال انجام است. باید پذیرفت تخلف در همه اقشار وجو دارد و نباید آن را تعمیم داد.

تنها آماری که درست مطرح شد آمار سازمان جهانی بهداشت است، ما با این شاخص آشنا هستیم، آماری در خصوص پزشکان به تفکیک تخصص وجود ندارد و در اختیار کسی نیست. وزات بهداشت در حال پایش درآمدها است. اینکه پزشکی در منطقه مرزی سی روز آنکل و کشیشک است، باید ساعت درآمد وی حساب شود. زیرساخت افزایش دانشجو فراهم نیست و درحال حاضر بیمه‌ها 12 الی 15 ماه به مراکز درمانی بدهی دارند.

مهدیار: به دلیل اینکه پزشکان مالیت نمی‌دهند این آمار مشخص نیست. بیمه باید به عنوان موکل بیمار عمل کند، در چند دهه گذشته باید دید وضعیت بیمه ها تغییر کرد.  بیمه کارایی خود را برای دفاع از بیمار از دست داده است و نظارتی روی کیفیت تجویز ندارند.

ظفرمند: یکی از دغدغه‌های جامعه بحث اشتغال است، هر سه قوه باید برای این موضوع برنامه‌ریزی کنند.

انتهای پیام/