جعفر مهراد بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، با بیان اینکه گروه بیست شامل ۱۹ کشور صنعتی و در حال پیشرفت و اتحادیه اروپا است، گفت: کشورها عبارتند از آرژانتین، استرالیا، برزیل، چین، ژاپن، آلمان، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، هند، کانادا، اندونزی، مکزیک، عربستان سعودی، روسیه، کره جنوبی، آفریقای جنوبی، ترکیه و آمریکا عضو گروه بیست هستند، ترکیب این گروه متفاوت است و از لحاظ تحقیقاتی و مرتبه علمی تفاوت چشمگیری را از خود نشان می دهند.
وی افزود: گروه بیست طبق آمار سال ۲۰۱۸ بانک جهانی، ۶۵ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده و ۸۰ درصد تولید ناخالص جهان را تولید می کنند و براساس آمار سال ۲۰۱۵ سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا ۹۲ درصد تحقیق و توسعه جهان در اختیار کشورهای عضو گروه بیست است.
مهراد اظهار داشت: این گروه ۷۸ درصد پژوهشگران جهان را دارا است و طبق آمار سال ۲۰۱۸ «وب او ساینس» ۷۰ درصد مقالات علمی جهان توسط این گروه تولید شده است.
به گفته بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، گروه بیست بر این باور است که همکاری‌های بین المللی پیشروان موفقیت‌های مشترک جهانی است و لذا در گروه بیست بر این مولفه تاکید می‌شود، در بررسی علمی و تحقیقاتی گروه بیست مشاهده می شود که گروه بیست به عنوان یک مجموعه از قدرت نفوذ علمی بالایی برخوردار است اما، ارزیابی پروفایل متنوع و گوناگون هر یک از کشورهای عضو، نتایج متفاوتی را به بار می آورد.
مهراد گفت: بر روی هم، گروه بیست طی سه سال گذشته بیش از ۵ میلیون مقاله علمی تولید کرده است که در وب او ساینس نمایه سازی شده است، این رقم ۷۰ درصد کل مقاله‌های نمایه شده جهان است.
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: پروفایل کشورها بر اساس مولفه های بین المللی مختلف است، مثلا، در کشورهای عضو اتحادیه اروپا سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه در مقایسه با پیشنهاد این اتحادیه که تا سال ۲۰۲۰ رقمی برابر با ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی را پیشنهاد کرده است، اندک است.
وی افزود: توازن جنسیتی در نیروی کار پژوهشی نیز این چنین است هر چند که در بعضی از کشور ها این وضعیت نسبتا برجسته است، یونسکو متوسط جهانی ۳۰ درصد را برای زنان پژوهشگر به عنوان نیروی کار پژوهشی توصیه می کند، در بحث همکاری های بین المللی وضعیت قدری متفاوت و نتایج آن نیز مثبت است. بسیاری از کشورهای گروه بیست تحقیقات تاثیرگذاری را تولید می کنند.
مهراد با بیان اینکه در دسترسی آزاد به انتشارات و تحقیقات، اتحادیه اروپا بر طرح S تاکید دارد و مایل است تمام انتشارات پژوهشی که از اعتبارات عمومی استفاده می کنند دسترس پذیر باشد، گفت: در حدود یک سوم خروجی‌های گروه بیست در سال ۲.۱۸ به مدل دسترسی آزاد منتشر شده است.
وی ادامه داد: سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی پایین و ثبت اختراعات نیز در سطح پایین تری قرار دارد. اما، در حالیکه ۷۸ درصد نیروی کار پژوهشی در اختیار گروه بیست است، سهم زنان به عنوان نیروی کار پژوهشی ۵۳ درصد است.
به گفته وی، میزان انتشارات به مدل دسترسی آزاد به ویژه در رشته های علوم انسانی و اجتماعی نسبتا بالا است. تاثیر استنادی انتشارات در پرتو همکاری های بین المللی رسد قابل توجهی دارد. در حدود ۱۱ درصد این مقالات که با همکاری های بین المللی نوشته شده است جزو ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است.
مهراد اظهار داشت: خروجی های علمی طی یک دهه گذشته دو برابر شده است، اما در سطح کشور ها به صورت انفرادی تقریبا ثابت و گاهی حتی رو به کاهش گذاشته است. به طور کلی، تاثیر استنادی در پرتو همکاری های بین المللی از متوسط گروه بیست بالاتر است. در اثر همکاری های بین المللی ۱۷/۵ درصد مقالات علمی این کشورها در بین ۱۰ درصد مقالات برتر جهان قرار دارد.
بررسی عملکرد پژوهشی کشورهای عضو گروه بیست به صورت انفرادی
ترکیه
مهراد گفت: خروجی های علمی ترکیه اخیرا کاهش یافته و بهره وری براساس سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی که ۹۶ صدم درصد است در طی دهه گذشته روبه افول گذاشته است. تاثیر استنادی انتشارات ترکیه در همه رشته ها پایین تر از متوسط جهانی است. تعداد اختراعات ترکیه ۱۱۱۴۴ و سهم این کشور از ۱۰ درصد مقالات برتر جهان ۵/۲ درصد است.
ژاپن
وی با بیان اینکه تاثیر استنادی ژاپن که از یک اقتصاد پیشرفته برخوردار است، نسبتا اندک و ۲۹/۶ درصد است، گفت: سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی ۳/۲ درصد است. در این کشور ۱۶/۲ درصد از پژوهشگران را نیروی کار پژوهشی زن تشکیل می دهد. کل تعداد پژوهشگران ژاپن ۹۳۰۷۲۰ نفر است. تعداد اختراعات ژاپن ۴۶۰۶۶۰ اختراع گزارش شده است.

به گفته وی، در حدود ۷/۱ درصد از مقاله های ژاپن جزو ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است.
مکزیک
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ادامه داد، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه در مکزیک در سطح پایین تری قرار دارد (۴۹ صدم درصد ). تاثیر استنادی انتشارات مکزیک طی سال های گذشته یکسان باقی مانده و پروفایل تاثیر این کشور نشان می دهد که عملکرد پژوهشی در سطح داخلی از متوسط جهانی پایین تر است. تنها در رشته های پزشکی و علوم بهداشتی است که تاثیر استنادی انتشارات مکزیک با متوسط جهانی برابری می کند.

وی افزود: تعداد اختراعات مکزیک ۲۵۲۲ و تعداد پژوهشگران زن ۳۳ درصد برابر با ۱۳۹۴۳ نفر است. در حدود ۶ درصد از مقالات برتر مکزیک جزو ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است.
روسیه
مهراد ادامه داد: در روسیه خروجی های علمی به تدریج رو به افزایش گذاشته و در رشته هایی مانند علوم طبیعی به اندازه متوسط گروه بیست انتشارات علمی تولید می کند. تاثیر استنادی در پرتو همکاری های بین المللی به ۳۸ درصد افزایش یافته، اما سهم مقالات ۱۰ درصد برتراند و در حدود ۴/۲ درصد است.
وی اضافه کرد: سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی در روسیه نسبتا اندک ( ۱/۱۱) و دسترسی ازاد به انتشارات به طور شکفت آوری در یک سطح پایین تری قرار دارد. تعداد پژوهشگران زن در این کشور ۱۴۲۲۹۰ نفر است. کل پژوهشگران روسیه ۳۵۹۷۹۳ نفر گزارش شده است. از روسیه در سال ۲۰۱۸ تعداد ۲۷۷۸۲ اختراع به ثبت رسیده است.
عربستان سعودی
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام عنوان کرد: در عربستان سعودی متوسط تاثیر استنادی انتشارات بسیار بالا است. در این کشور تنها ۲۰ درصد مقالات علمی در سطح کشور تولید می شود. حجم پروفایل تاثیر مبین سیاستی است که بر همکاری های بین المللی تاکید دارد و از وابستگی سازمانی دانشمندان در سایر دانشگاه های جهان سود می برد! اما، ظرفیت داخلی همچنان ثابت باقی مانده است.

وی افزود: سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی و تعداد زنان پژوهشگر به عنوان نیروی کار پژوهشی نیز مشخص نیست. تعداد ۴۴۰۵ اختراع به نام عربستان سعودی به ثبت رسیده است.
کره جنوبی
مهراد گفت: در کره جنوبی سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی به طور استثنایی بالا و برابر با ۴/۵۵ درصد است. تاثیر استنادی و میزان تولیدات علمی از متوسط گروه بیست پایین تر است. میزان مقاله های برتر کره جنوبی که در بین ۱۰ درصد مقالات برتر جهان قرار دارد ۷/۶ درصد است.

به گفته وی، سهم زن به عنوان نیروی کار پژوهشی ۲۰ درصد ( ۹۷۰۴۲ از ۴۸۲۷۹۶ پژوهشگر ) و دسترسی ازاد به انتشارات علمی بیشتر از سایر کشورهای عضو گروه بیست است. تعداد اختراعات کره جنوبی ۲۲۶۵۶۸ اختراع است.
آفریقای جنوبی
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: در آفریقای جنوبی پروفایل تاثیر بر رویهم نزدیک به متوسط گروه بیست است. سهم همکاریهای بین المللی به ویژه در پزشکی و تحقیقات بهداشتی بالا و در حدود ۶۰ درصد است. دسترسی ازاد به انتشارات در این کشور در همه رشته ها بالا بوده و سهم زنان در فعالیت های پژوهشی ۴۵ درصد است( ۲۳۳۳۶ پژوهشگر از ۵۱۸۷۷ نفر). سهم آفریقای جنوبی از تولید ناخالص داخلی ۸۰ صدم درصد و تعداد اختراعات آن ۲۱۷۸ اختراع است.

به گفته وی، در حدود ۹/۵ درصد از مقالات برتر آفریقای جنوبی در گروه ۱۹ درصد مقالات برتر جهان قرار دارد.
بریتانیا
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام عنوان کرد: سهم مقالات علمی بریتانیا در بین ۱۰ درصد مقالات برتر جهان ۱۴/۵ درصد است که در بین کشورهای گروه بیست بالاترین بحساب می آید. پروفایل تاثیر این کشور نشان می دهد که پژوهش های داخلی از متوسط گروه بیست بیشتر است. بر حسب رشته، متوسط تاثیر استنادی در اکثر رشته های دانشگاهی بالا است. همکاری های بین المللی فوق العاده بالا است (۶۳ درصد ).

وی گفت: تعداد زنان پژوهشگر ۳۹ درصد و بالا تر از گروه بیست است(۱۹۷۵۷۶ نفر از ۵۱۰۹۸۰ پژوهشگر ). تعداد اختراعات بریتانیا ۵۳۷۴۶ و سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی ۱/۶۶ درصد است.
آمریکا
مهراد عنوان کرد: تاثیر استنادی انتشارات در ایالات متحده در همه رشته ها تقریبا یکدست،اما پایین تر از بریتانیا است. پروفایل تاثیر این کشور نشان می دهد که تاثیر همکاری های بین المللی بر تحقیقات داخلی اندک است.

به گفته وی، سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی در آمریکا ۲/۷۹ درصد است. میزان انتشارات به مدل دسترسی آزاد رو به افزایش گذاشته اما از متوسط گروه بیست پایین تر می باشد. تعداد اختراعات آمریکا ۵۲۴۸۳۵ اختراع به ثبت رسیده است. سهم آمریکا از ۱۰ درصد مقالات برتر جهان ۱۳/۵ درصد است.
اندونزی
مهراد گفت: خروجی پژوهشی در اندونزی اندک است، اما در طی یک دهه سه برابر شده است. بیش از ۷۵ درصد از مقالات پژوهشی این کشور با همکاری های بین المللی صورت گرفته است که پروفایل تاثیر را به صورتی مثبت تحت تاثیر قرار داده است. تاثیر استنادی انتشارات داخلی پایین بوده (۲/۷ درصد ) و بیش از ۴۰ درصد این مقاله‌ ها هرگز مورد استفاده قرار نمی گیرد. تعداد اختراعات اندونزی ۲۳۲۹ اختراع است.
آلمان
وی اضافه کرد: سرمایه‌گذاری آلمان در تحقیقات علمی بالا و در حدود ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی است. تاثیر استنادی انتشارات در هر دو سطح داخلی و بین المللی نسبتا خوب است. سهم آلمان از ۱۰ درصد مقاله های برتر جهان ۱۲/۶ درصد است. تنها ۲۸ درصد پژوهشگران این کشور را زنان تشکیل می دهند ( ۱۶۴۰۹۵ از ۵۸۶۰۳۰ پژوهشگر ).

به گفته مهراد، دسترسی ازاد به انتشارات از متوسط گروه بیست پایین تر است. تعداد اختراعات آلمان ۱۷۶۲۳۵ اختراع است.
ایتالیا
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام عنوان کرد: تاثیر استنادی انتشارات ایتالیا در همه رشته ها خوب ارزیابی می شود. خروجی های علمی ایتالیا از میانه کشورهای گروه بیست بالا است.

وی افزود: پروفایل تاثیر این کشور نشان می دهد که متوسط عملکرد پژوهشگران ایتالیا در پرتو همکاری های بین المللی رو به افزایش گذاشته و در حدود ۵۵ درصد از کل تولیدات علمی این کشور بوده، سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی ۱/۳۵ درصد و تعداد اختراعات آن ۳۱۳۴۶ اختراع است.
هندوستان
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام عنوان کرد: آماری که مربوط به سال های اخیر باشد از سرمایه گذاری هند در پژوهش های علمی در دسترس نیست، حجم تولیدات علمی در این کشور برای اقتصاد بزرگی مثل هند نسبتا اندک است. همکاری های بین المللی نیز در یک سطح معمول قرار دارد ‌ مجموع این عوامل پروفایل تاثیر این کشور را ضعیف نشان می دهد. تاثیر استنادی در تمام رشته ها نیز اندک است.

وی گفت: در هند تنها ۶/۶ درصد از مقاله های این کشور در گروه ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است. تعداد اختراعات هند ۲۷۹۸۵ اختراع به ثبت رسیده است.
فرانسه
مهراد ادامه داد: در فرانسه زنان با ۱۰۳۵۲۱ نفر از کل ۳۸۳۸۴۳ پژوهشگر تنها ۲۷ درصد پژوهشگران این کشور را تشکیل می دهند. دسترسی ازاد به انتشارات علمی در بسیاری از رشته ها از متوسط گروه بیست پایین تر است. تاثیر استنادی انتشارات به ویژه در حوزه علوم مطلوب و بیش از ۶۰ درصد از کل تولیدات علمی این کشور با همکاری های بین المللی منتشرشده است.

بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: تعداد اختراعات فرانسه ۷۰۹۳۹ و سهم تحقیق و توسعه آن از تولید ناخالص داخلی ۲/۱۹ درصد است، در حدود ۱۱/۹ درصد از مقاله های فرانسه جزو ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است.
چین
مهراد گفت: نیروی کار پژوهشی در چین شگفت آور است، در این کشور در حدود ۲ میلیون پژوهشگر وجود دارد. سهم تحقیق و توسعه چین از تولید ناخالص داخلی ۲/۱۲ درصد است. میزان اختراعات چین بالا و رقمی برابر با یک میلیون و ۳۰۶ هزار و ۱۹ اختراع است. متوسط تاثیر استنادی جین در حال اقزایش است و به متوسط گروه بیست رسیده است.

به گفته وی، پروفایل تاثیر این کشور نشان می دهد که ۱۰ درصد از مقاله های دانشمندان چینی در گروه ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است
کانادا
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام عنوان کرد: خروجی های علمی کانادا در طی یک دهه بیش از ۳۰ درصد افزایش نشان می دهد و میزان تولیدات علمی آن در رشته های علوم اجتماعی و بهداشتی بسیار بالا است. علیرغم متوسط بالای تولید، خروجی های علمی داخلی رو به کاهش گذاشته است. تاثیر استنادی انتشارات کانادا نسبتا مطلوب است. در حدود ۳۸/۲ درصد از مقاله های این کشور بیشتراز متوسط تاثیر استنادی جهان است.

وی گفت: سهم کانادا در تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی ۱/۵۹ درصد است. برای این کشور ۲۳۹۱۴ اختراع به ثبت رسیده است. در حدود ۱۲/۸ درصد از مقاله های کانادا در گروه ۱۹ درصد مقالات برتر جهان قرار دارد.
برزیل
مهراد اضافه کرد: برای برزیل نیز آمارهای جاری در دسترس نیست. در برزیل، دسترسی ازاد به انتشارات علمی در همه رشته ها بسیار قوی است. رشد خروجی های علمی نیز قابل توجه و سهم همکاری های بین المللی در علوم حیاتی بسیار بالا است. تعداد اختراعات برزیل ۷۵۰۵ اختراع گزارش شده است.
استرالیا
وی گفت: مقاله های پژوهشی استرالیا در طی یک دهه دو برابر شده است. سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی ۱/۹۲ درصد است. با این حال، میزان انتشارات علمی داخلی در استرالیا رو به کاهش است. تاثیر استنادی انتشارات این کشور از متوسط گروه بیست بالاتر است.

مهراد افزود: در حدود ۱۷/۵ درصد از مقاله های استرالیا جزو ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است دسترسی ازاد به انتشارات در حوزه علوم مانند متوسط گروه بیست است، اما این مدل در سایر رشته ها رشد پایین تری دارد. در حدود ۴۰ درصد از کل پژوهشگران این کشور را زنان تشکیل می دهند. برای استرالیا تعداد ۱۱۶۵۶ اختراع به ثبت رسیده است.
آرژانتین
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: سهم تحقیق و توسعه در آرژانتین از تولید ناخالص داخلی پایین و در حدود ۵۳ صدم درصد است. ثبت اختراعات اندک ( ۷۶۶ )، اما سهم پژوهشگران زن ۴۴۵۲۱ از کل نیروی کار پژوهشی که ۸۴۹۴۷ نفر است ۵۳ درصد می باشد. میزان انتشارات به مدل دسترسی آزاد به خصوص در رشته های علوم انسانی و اجتماعی نسبتا بالا است.

وی افزود: تاثیر استنادی در پرتو همکاری های بین المللی رو به ترقی می باشد: ۱۱ درصد از این مقالات جزو ۱۰ درصد مقالات برتر جهان است.

انتهای پیام/