گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس؛ نگاهی به آمار پایگاه‌های استنادی معتبر جهان نشان می‌دهد که دانشمندان ایرانی و دانشگاه‌های ایران در تولید علم عملکرد خوبی داشته‌اند، به گونه‌ای که ایران  توانسته است رتبه ۱۶ دنیا را در تولید علم کسب کند.

در واقع کشور ایران پس از انقلاب اسلامی شاهد پیشرفت‌های مطلوبی در حوزه علوم مختلف بوده است، باید به این نکته هم اشاره شود که پیش از انقلاب، کشورمان برای برخی از علوم حتی در حد کارشناس و پزشک عمومی هم وابسته به کشورهای خارجی بود اما اکنون به هیچ عنوان در رابطه با نیروی انسانی متخصص نیازمند دیگر کشورها نیستیم.

اما جای تعجب و نگرانی آنجاست که کشور ما در حوزه تولید علم وضعیت قابل قبول و خوبی را دارد ولی تا زمانی که این مباحث علمی وارد جامعه و در نهایت زندگی مردم نشود، نتایج این تلاش ها و کوشش‌های علمی ملموس نخواهد بود؛ درواقع باید تولیدات علمی که در قالب پایان نامه در دانشگاه تولید می‌شود استفاده شود تا بتوانیم گره بسیاری از مشکلات را با آنها حل کنیم.

در این رابطه برای اینکه بدانیم چرا به جای آنکه پایان نامه‌ها در داخل کانون خانواده و همچنین صنایع مورد استفاده قرار گیرد، در کتابخانه‌ها خاک می خورد با مسئولان دانشگاهی و اساتید نظر خواهی کردیم.

رئیس دانشگاه آزاد نخستین مصاحبه شونده ما است که در یک گفت‌وگوی تلفنی کوتاه از وی در این زمینه نظر خواهی کردیم.

* معتقدم پایان نامه باید مبتنی بر یک نظام حل مسئله انتخاب شود

محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی درباره علت اینکه چرا پایان نامه‌ها وارد حوزه صنعت و زندگی مردم نمی شود، پاسخ داد: معتقدم اگر پایان نامه مبتنی بر یک نظام حل مسأله انتخاب شود و ناظر به حل مسأله باشد بدیهی است که باید منجر به پاسخگویی یک مسئله اجتماعی و صنعتی شود این در حالی است که اگر پایان‌نامه‌ها از این فضا جدا شده و فقط مبتنی بر انتخاب موضوع و مسئله باشد نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

* در اروپا دانشگاه به این دلیل شکل گرفت که مشکلات جامعه به آن ارجاع شده و رفع شود

علی آهون منش رئیس اتحادیه دانشگاه‌های غیر انتفاعی نیز درباره استفاده نشدن از تولیدات علمی برای رفع مشکلات مختلف کشور گفت: به نظر من یکی از منابع تولیدات علمی پایان نامه‌ها هستند که متاسفانه در حال حاضر موضوعات جامعه را حل نمی‌کنند، زیرا ارتباط اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها با اجزای جامعه قطع شده است و مشکلاتی که باید توسط دانشگاه تجزیه و تحلیل شود به فراموشی سپرده می‌شود.

آهون منش با بیان اینکه در اروپا دانشگاه به این دلیل شکل گرفت که مشکلات جامعه به آن ارجاع شده و رفع شود، افزود: ما در زمان پهلوی‌ها دانشگاه های خود را از روی دانشگاه غربی الگو گرفتیم بدون آنکه به وظیفه اصلی دانشگاه که حل مشکلات جامعه است ، توجه کنیم؛ در واقع ما فقط و تنها درس دادن و تحقیق کردن را یاد گرفتیم.

وی گفت: اساتید ما که در کشورهای غربی درس خوانده‌اند و ادامه تحقیقات خود را در کشور انجام می دهند در صورتی که تحقیقات آنها با فرهنگ و مشکلات جامعه ما تفاوت دارد،از طرفی باید بگویم اگر دولت برای برنامه های توسعه از دانشگاهیان نظر خواهی می کرد و براساس نتایج تحقیقات مشکلات را حل می کردند کشور توسعه می‌یافت اما دولت (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور) در نوشتن برنامه از دانشگاه استفاده نمی کند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر مشکلات کشور از طریق دانشگاه حل نمی شود، ادامه داد: دولت پول نفت را در اختیار دارد و تکنولوژی را خریداری کرده و وارد کشور می‌کند، بنابراین مشکلات با تعامل دانشگاه حل نمی شود زیرا ارتباط آن با جامعه قطع است، اگر صنایع یا بخش خصوصی برای رفع مشکلات خود به دانشگاه هزینه پرداخت می‌کرد بسیاری از گره های جامعه از سوی دانشگاه برطرف می شد.

* باید مدارک دانشگاهی ارزش‌گذاری شود

بد ندیدیم که در زمینه استفاده نشدن از تولیدات علمی در رفع مشکلات و حوزه‌های مختلف اجرایی بجز مسؤولان دانشگاهی، نظر محققان را هم جویا شویم.

مهدی طالع ماسوله محقق و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در این باره گفت: یکی از عوامل اصلی این معضل آن است که نیروی انسانی تربیت شده در دانشگاه وارد جامعه نمی شود یعنی از چرخه علمی خارج می شود به طوری که وقتی فرد تربیت شده دانشگاهی حق الزحمه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها را می بینند دیگر انگیزه ای برای فعالیت علمی ندارند و به سراغ شغل های پر درآمد می روند اگر کسی هم اکنون فعالیت علمی انجام می دهد تنها از روی علاقه است.

وی با انتقاد از عملکرد دولت در این زمینه اظهار داشت: دولت از جوانان حمایت نمی‌کند و اگر هم اقدامی شود به صورت مقطعی است به عقیده من باید مدارک دانشگاهی ارزش گذاری شود در واقع تبدیل به اوراق بهادار شده به طورمثال وقتی فارغ‌التحصیل دانشگاه های سطح یک کشور به بانک مراجعه می کند بتواند با ارائه مدرک دانشگاهی خود تسهیلات دریافت کند.

* باید موضوع تولید علم و تحقیق برای رفع مشکلات جامعه و حتی خانواده ها مشخص شود

یعقوب فتح الهی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس نیز درباره علت استفاده نکردن از تولیدات علمی گفت: تولیدات علمی به 2 بخش تقسیم می شود؛ یکی پایان نامه ها که به دلیل موضوعات غیرکاربردی در کتابخانه ها هستند و در صورتی هم که در یک موضوع خاص وجود داشته باشد کسی برای استفاده به سراغ آن نمی رود، اما دومین بخش تولیدات علمی در شرکت های دانش‌بنیان و مراکز رشد است که به دلیل تمرکز و هدف از تحقیقات مورد استفاده قرار می گیرد اما این بهره مندی هم تنها در بخش های حوزه صنعت است و در زندگی مردم و جامعه تاثیری ندارد.

وی راهکار استفاده از تولیدات علمی را هدفمند بودن تحقیقات علمی  عنوان می کند و می‌گوید: باید موضوع تولید علم و تحقیق برای رفع مشکلات جامعه و حتی خانواده ها مشخص شود تا در زمان بررسی و مطالعات میدانی مسیر حرکت صحیح باشد و در نهایت نتایج مطلوب حاصل شود.

* ارتباط تعریف شده بین مراکز پژوهشی و مراکز صنعتی وجود ندارد

داوود محمدی نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره تاثیر تولیدات علمی در رفع مشکلات کشور گفت: تولیدات علمی ابعاد مختلفی دارد آیا تولیدات به گونه ای است که در جامعه موثر باشد، آیا تولیدات علمی در خود علم چقدر تاثیر گذار هستند در این رابطه باید بگویم انتظاری که ما از دانشگاه داریم این است که بتوان از تولیدات علمی در بخش های مختلف استفاده شود.

وی با اشاره به اینکه در دنیا تحولات علمی زیادی به وجود آمده است اما ما در کشور هنوز نگاه سنتی به مقوله علم داریم، افزود: دانشگاه ها باید به جزء رشته های موجود به سوی بین رشته ای که تا کنون به آن توجه نشده است حرکت کند و در این زمینه مطالعات جدی انجام شود چرا که بسیاری از پایان نامه ها بیهوده است زیرا میزان واقعی بودن  و تاثیر آن از اهمیت زیادی برخوردار است. من معتقدم باید زیر ساخت ها تغیر کرده و دانشگاه ها در زمینه های مورد نیاز جامعه کار کند در واقع باید نیاز های اولیه جامعه را در موضوعات اقتصادی ، اجتماعی مشخص شود و بعد به آنها پرداخته شود چرا که هنوز موسسات پژوهشی ما به موضوعات که گفته شد نپرداخته اند.

محمدی بااشاره به موضوع ریزگردها و ترافیک شهری تصریح کرد: خیلی از موضوعات اجتماعی و شهری وجود دارد که نیازمند بررسی و تحقیق و در نهایت ارائه راهکار است از طرفی باید بگویم ارتباط تعریف شده بین مراکز پژوهشی و مراکز صنعتی وجود ندارد البته تا حدودی  شرکت های دانش بنیان بر اساس اعتباری که برای فعالیتشان دریافت کرده اند شاهد پیشرفت هایی هستیم اما کافی نیست.

به گزارش فارس، مردم ایران قطعا با شنیدن خبرهای خوشحال‌کننده از افتخارات دانشگاهیان ایران در محافل علمی دنیا خواستار لمس تولیدات علمی دانشمندان سرزمین‌شان در خانه‌هایشان هستند، البته کارهایی در زمینه تجاری‌سازی طرح‌های علمی صورت گرفته اما شاید با حمایت بیشتر از محققان کشور زمینه برای درک ملموس‌تر فناوری‌های بومی از سوی خانواده‌های ایرانی فراهم شود.

انتهای پیام/