گروه سلامت خبرگزاری فارس: مسئله کمبود پزشک چند وقتی است به یکی از موضوعات داغ رسانه‌ها تبدیل شده است، به طوری‌که رسانه ملی نیز طی روزهای گذشته با برگزاری چندین برنامه به ابعاد مختلف این موضوع پرداخت. با نگاهی به آمار ثبت‌نام کنندگان در رشته‌های علوم پزشکی درهر سال و از سوی دیگر میزان پذیرش دانشگاه‌ها می‌توان به اهمیت آن پی برد. آمارها نشان می‌دهد، از جمعیت ۶۳۷ هزار و ۹۴ داوطلب گروه تجربی امسال تنها ۹ هزار نفر شانس نشستن بر صندلی رشته‌های علوم پزشکی را دارند، ظرفیتی که طی چندین سال است ثابت بوده و در اصل ۱,۵ درصد از داوطلبان تجربی را شامل می‌شود.
از سوی دیگر آمار اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، نشان می‌دهد سرانه پزشک در ایران ۱۱ به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر است اما این شاخص در بسیاری از کشورهای پیشرفته در حوزه سلامت بین ۳۰ تا ۴۰ پزشک است. جالبتر اینکه وضعیت سرانه پزشک در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه هم مناسب نیست. به طوری که از بین ۲۵ کشور آسیای میانه و غرب آسیا، ایران در جایگاه بیستم از نظر سرانه پزشک و پایین‌تر از کشورهایی همچون سوریه، تاجیکستان، قرقیزستان، ارمنستان، ازبکستان و حتی فلسطین قرار دارد.
*پایین بودن سرانه پزشکی در کشور
طی روزهای اخیر کارشناسان مختلف با دلایل متفاوت موافقت و مخالفت خود را با افزایش ظرفیت رشته‌های علوم پزشکی اعلام کردند، اما نکته جالب ماجرا آنجا بود که ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت سرانجام کمبود پزشک در کشور را تایید کرد و گفت « در حال حاضر در کشور شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندانپزشک ۱.۶ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است. این درحالیست که کف مورد نیازمان در این زمینه ۲.۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر بوده و حتی بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه شاخصی بین ۳.۵ تا ۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت دارند».
پس از این اظهارات باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت از افزایش ظرفیت‌های پذیرش دانشجو در گروه علوم پزشکی خبر داد و گفت: «امسال در رشته پزشکی متناسب با سالهای گذشته ظرفیت متعادلی را داشتیم؛ چراکه شاهد افزایش ظرفیت در این حوزه بوده‌ایم».
*ایجاد انحصار برای کسب درآمد
برخی از کارشناسان معتقدند پایین بودن ظرفیت‌های پزشکی باعث ایجاد انحصارطلبی پزشکان در جامعه شده است که با افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی این انحصار شکسته می‌شود.
میثم مهدیار، کارشناس اقتصاد سلامت در ابتدا ضمن تشریح دلایل سرانه کم تعداد پزشکان گفت: مسئله تعداد سرانه کم پزشکان، با برخی مسایل دیگر پیوند خورده است و برای فهم ماجرا باید به لایه‌های عقب‌تر ماجرا مراجعه کنیم.
وی گفت: یکی از مسائل مرتبط با این ماجرا، مسئله عدم نظارت مؤثر بر فرایندهای درمانی است. عدم نظارت باعث شده است که تعداد پرونده‌های قصور پزشکی رو به افزایش باشد و از سوی دیگر شکایات بیماران در این پرونده‌ها معمولاً به نتیجه‌ای نمی‌رسد یا احکامی که صادر می‌شود بازدارندگی کمی دارد.
وی تصریح کرد: قاعدتاً پزشکان به سمت ایجاد انحصار برای خود پیش می‌روند تا بتوانند عواید و منافع مالی بیشتری برای خودشان کسب کنند. در همین راستا تلاش می‌کنند که ورودی این رشته را کنترل کنند که از آن سمت این سرانه به نفع خودشان باشد و بتوانند منافع بیشتری را در واقع جذب کنند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از مسائل مرتبط با تعداد سرانه کم پزشکان، نظارت وزارت بهداشت بر رشته‌های پزشکی است و وزارت علوم اختیاری در این زمینه ندارد.
مهدیار با بیان اینکه بیمه در کشور ما بیشتر از اینکه توسط مردم یا ذی‌نفعان سیاست‌گذاری شود، توسط پزشکان سیاست‌گذاری می‌شود گفت: به طور مثال در آخرین مورد، در برنامه ششم توسعه، بیمه سلامت دوباره زیر نظر وزارت بهداشت رفت. یعنی وزارت بهداشت هم خدمت ارائه می‌کند و هم وکیل بیمار برای خرید خدمت است و از سوی دیگر نظارت بر پزشکان یا رسیدگی به قصورات پزشکی یا شکایت پزشکی را هم خودش بر عهده دارد.
*در برخی رشته‌ها با کمبود مواجهیم
محمد نعیم امینی فرد عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این خصوص به فارس گفت: براساس برخی از شاخص‌ها در تعدادی از رشته‌های پزشکی کمبود پزشکان متخصص وجود دارد که می‌توان با اقدامات مناسب راهکارهایی برای برون رفت از این مسئله داشت. از افتخارات نظام سلامت ادغام امر آموزش در سیستم ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بوده که توفیقات عظیمی در این راستا تاکنون به دست آمده است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به اینکه درحال حاضر دهها هزار پزشک در دوره‌های عمومی و تخصصی مشغول فعالیت و ارائه خدمت به مردم هستند گفت: با توزیع مناسب پزشکان به ویژه در مناطق محروم می‌توانیم اقدامات گسترده‌تری را جهت رضایتمندی هموطنان انجام دهیم.
*افزایش ظرفیت 100 درصدی رشته‌های علوم پزشکی
از سوی دیگر برخی از پزشکان دلیل کمبود پزشک در کشور را توزیع ناعادلانه متخصصان اعلام می‌کنند و معتقدند با افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی کیفیت آموزش و ارائه خدمات در مراکز درمانی کاهش خواهد یافت و مخالف افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی هستند.
حمید اکبری مشاور معاونت آموزشی وزارت بهداشت در این خصوص به فارس گفت: از سال ۱۳۸۸ تاکنون تعداد دانشجویان رشته پزشکی ۱۰۱ درصد و دانشجویان دندانپزشکی ۱۱۲ درصد افزایش داشته است. با توجه به اینکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی ۱۰ سال اخیر، افزایش ظرفیت قابل توجهی را در این رشته‌ها ایجاد کرده لذا تا سال ۱۴۰۴ در خصوص سرانه پزشک و دندانپزشک در کشور به تعادل خواهیم رسید. بدیهی است با توجه به مدت زمان دوره تحصیل این رشته‌ها، اثر مداخلات انجام شده در افزایش ظرفیت ها پس از هفت سال ظاهر می‌شود.
مشاور معاونت آموزشی وزارت بهداشت با بیان اینکه از سال ۱۳۹۳ تاکنون ۳۰ درصد ظرفیت رشته‌های گروه پزشکی در مقطع عمومی و تخصصی به پذیرش داوطلبان بومی مناطق محروم اختصاص یافته است گفت: بدیهی است که برخی از مشکلات در بکارگیری یا ماندگاری نیروهای حوزه سلامت، فرابخشی بوده و نیازمند توسعه محیطی کشور است و بدون حل آنها همه مشکل توزیع متوازن نیروی انسانی در تمامی مناطق کشور و ماندگاری طولانی مدت این نیروی انسانی حل نخواهد شد.
*تعداد زیادی پزشک بیکار داریم
ایرج خسرونیا رئیس انجمن متخصصین داخلی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش تعداد دانشجویان پزشکی و رشته‌های مرتبط ضرورت دارد یا خیر، خاطرنشان کرد: اینکه تعداد دانشجو را زیاد کنیم مطلوب نیست بلکه باید بدانیم برای تربیت دانشجو به خیلی چیزها نیاز داریم. برای نمونه بیمارستان، آزمایشگاه، رادیولوژی و نظام آموزشی نیاز داریم؛ البته جاهایی مانند مراکز دانشگاه آزاد در مناطقی ایجاد شده و مثلا 50 نفر جذب می‌کند در صورتی که در آنجا نه بیمار، نه آزمایشگاه و نه بیمارستان در دسترس وجود ندارد.
رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران متذکر شد: طبیب زمانی آموزش می‌بیند که بیمار و جسد برای تشریح زیر دستش باشد تا بتواند کالبدشکافی کند؛ حالا فرض کنید به جای 5 هزار دانشجو 20 هزار دانشجو جذب کنیم؛ وقتی دانشجو آموزش نمی‌بیند به چه درد می‌خورد؛ در نتیجه مثل همان پزشکان هندی می‌شود که 40سال پیش در ایران فعالیت می‌کردند.
خسرونیا با بیان اینکه مشکل موجود عدم مدیریت در تقسیم پزشکان است، افزود: اینکه پزشکی به روستایی می‌رود باید وسایل اولیه زندگی، آزمایشگاه و رادیولوژی در نزدیکی او باشد.
خسرونیا اضافه کرد: این در حالی است که در کشورهای دیگر از پزشکان در مدارس، ایستگاه‌های مختلف قطار و هواپیما استفاده می‌کنند، بنابراین پزشک بیکاری وجود ندارد اما متاسفانه در ایران تعداد پزشکان بیکار زیاد داریم و بیش از کشورهای دیگر است.
*طرح دو فوریتی افزایش پذیرش در رشته‌های علوم پزشکی
پس از اظهار نظراها و جنجال‌هایی که پیرامون این موضوع به وجود آمد سرانجام روز گذشته، یوسف داوودی از طراحان طرح دو فوریتی افزایش پذیرش در رشته‌های علوم پزشکی اظهار داشت: با توجه به نیازسنجی شورای عالی انقلاب فرهنگی و پایین بودن میزان دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی تعدادی از نمایندگان طرح دو برابر شدن پذیرش دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در سال تحصیلی آینده را به هئیت رئیسه ارائه کردند.
داوودی به پیر شدن و افزایش تعداد سالمندان اشاره کرد و افزود: در سال ۹۶ جمعیت سالمندی بیش از ۴ میلیون در کشور بوده و این رقم درحال افزایش هست که افزایش تعداد تحصیلکردگان در رشته‌های مرتبط با سلامت را ضروری کرده است.
نماینده سراب از خروج تعدادی از جوانان از کشور به خاطر تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی به دلیل عدم موفقیت در کنکور خبر داد و یادآور شد: در صورت تصویب طرح این دانشجویان به کشور بازگشته و به تحصیل ادامه خواهند داد.
نماینده سراب تاکید کرد: تعداد پذیرش دانشجوی پزشکی و رشته‌های پیرامونی آن در کشور ما پایین‌تر از کشورهای دیگر منطقه است.
* مخالفت وزارت بهداشت با افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی
درحالی که 85 نماینده مجلس با امضای این طرح خواستار بررسی آن در صحن علنی مجلس شده بودند، انتشار این نامه در فضای مجازی با مخالفت و واکنش شدید دانشجویان پزشکی همراه بود و این دانشجویان با ایجاد موج اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی خواهان عدم بررسی و تصویب این طرح شدند. بررسی‌های خبرنگار فارس نشان می‌دهد تعدادی از نمایندگان امضاکننده این طرح با فشارهای جامعه پزشکی امضای خود را برای بررسی این طرح پس گرفته‌اند.
صبح امروز باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حاشیه مراسم افتتاحیه دوره آموزشی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر در دانشگاه علوم پزشکی تهران با انتقاد شدید از طرح برخی از نمایندگان مجلس برای افزایش ظرفیت (دو برابر کردن) پذیرش دانشگاه‌های علوم پزشکی گفت: این کار از نظر عملی شدنی نیست. این کار صددرصد به ضرر کشور است و برنامه‌ریزی‌های آموزشی کشور را در حوزه علوم پزشکی دچار اختلال می‌کند. مطمئن هستیم که این طرح به جایی نخواهد رسید.
*سخن آخر!
هرچند به نظر می‌رسد موضوع کمبود پزشک در برخی از مناطق کشور به خصوص مناطق محروم غیرقابل انکار و عیان شده که اولین عامل آن به گفته برخی از کارشناسان ثابت ماندن ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی در طول سالهای اخیر است.
اما در نگاه اول به نظر نمی‌رسد افزایش ظرفیت و تصویب و اجرای طرح پیش رو نسخه درمانی کافی برای رفع این مشکل باشد و ضرورت دارد همزمان با افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی ظرفیت رشته‌های تخصصی نیز افزایش پیدا کند همچنین امکانات برای انتقال پزشکان متخصص به مناطق محروم فراهم شود تا این افراد با حضور در این مناطق خدمت رسانی کنند.
از سوی دیگر به طور قطع اجرای چنین طرحی نیازمند فراهم آوردن زیرساخت‌هایی است که در طول سالهای گذشته به دلیل ثابت ماندن ظرفیت ایجاد نشده است و افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی بدون آن زیرساخت‌ها خود به یک مشکل بزرگتر تبدیل خواهد شد.
هرچند باید منتظر ماند و دید طی روزهای آتی مجلس شورای اسلامی چه تصمیمی در این خصوص خواهد گرفت و آیا ظرفیت رشته های پزشکی افزایش می‌یابد یا خیر؟
انتهای پیام/