روزنامه خراسان - نسیم سهیلی: انتشار خبر‌های نگران کننده‌ای مانند گرم شدن زمین، افزایش آلودگی‌های محیط‌زیست، تغییرات شدید آب و هوایی، در راه بودن زلزله‌ها و سیل‌هایی مهیب و حتی تمایل بعضی انسان‌ها به تنوع و خسته شدن از زندگی بر روی زمین، باعث شده عده‌ای از دانشمندان و معماران برتر دنیا به فکر ساخت شهر‌های جدید در دل اقیانوس‌ها و آب‌ها بیفتند! شاید عجیب به نظر برسد، اما از دید بعضی از آن‌ها، آینده‌ای در انتظار بشر است که زندگی‌اش را در احاطه آب‌ها ادامه خواهد داد.
به همین دلیل است که در چند سال اخیر، هرازچندگاهی خبر‌هایی از تلاش برای زندگی در شهر‌های شناور روی آب شنیده می‌شود. آخرین آن هم مربوط به فرانسه است که بنا دارد تعدادی خانه را تا سال ۲۰۲۵ روی آب‌ها در اقیانوس آرام بسازد و به مشتریان تحویل دهد! در پرونده امروز زندگی‌سلام، یکی از مسحور کننده‌ترین پروژه‌های بزرگ علمی و شاهکار معماری به نام «لیلی پد» را معرفی می‌کنیم تا بیشتر درباره ویژگی‌های چنین شهر‌هایی که شاید آیندگان در آن‌ها روزگار بگذرانند، بدانیم.
شهر‌هایی که روی آب ساخته خواهد شد و معماران در حال بررسی هستند تا این شهرها، بیشترین امکانات را برای ساده کردن زندگی انسان‌ها داشته باشند.
ماجرای پروژه لیلی پد از کجا شروع شد؟
راه‌حل‌های متعارف در حوزه طراحی شهری، دیگر بیش از این پاسخ گوی چالش‌های جدی زیست‌محیطی و اسکان افرادی نخواهد بود که رویای دیگری را غیر از معماری سنتی و متعارف در سر می‌پرورانند! به همین منظور، طراحان شهری و معماران در جلسات متعدد سعی بر آن داشتند تا در واکنش به این چالش، طرح‌های غیر متعارفی ارائه دهند و سرانجام هم به یک جمع‌بندی خیره کننده رسیدند.
آن‌ها پروژه لیلی پد یا همان زنبق عظیم الجثه را به عنوان یک طرح جذاب معرفی کردند که نیاز به بررسی‌های زیادی برای کامل‌تر شدن داشت. شایان ذکر است که ایده شهر شناور، برای اولین بار توسط «وینسنت کالبوت» (Vincent Callebaut) معمار بلژیکی ارائه شد.
این ایده از شهری صحبت می‌کند که هرگز با محدودیت‌های زمین برای ساخت و ساز، روبه‌رو نخواهد شد. یک شهر کاملا خودکفا که شناور روی آب است و نمای بیرونی آن از نیلوفر‌های آبی ویکتوریا الهام گرفته شده است. پیش‌بینی می‌شود که چنین شهری جمعیتی معادل ۵۰ هزار نفر را در خود جای دهد. همچنین جنس بدنه آن از الیاف پلی‌استر بوده و توسط لایه‌ای از دی اکسید تیتانیوم پوشیده خواهد شد که این پوشش می‌تواند به اشعه ماورای بنفش واکنش نشان دهد و با جذب آلودگی هوا به تصفیه هوا بپردازد. لیلی‌پد‌ها می‌توانند نزدیک ساحل یا آزادانه هرکجا که ممکن باشد، قرار بگیرند و طبیعتا قابل جابه‌جایی هم خواهند بود و نیاز نیست که در این محل خاص، ثابت شوند.
آشنایی با طراح جوان شهر شناور
«وینسنت کالبوت» ۴۳ ساله، به تمام معنا یک معمار خلاق است. انگار ذهن او برای خلاقیت در معماری، هیچ محدودیتی ندارد! به طور مثال او در سال ۲۰۰۰ میلادی موفق به دریافت جایزه ممتاز معماری «رنه سرور»، برای دفاع از پروژه پایان‌نامه دانش آموختگی خود از «انستیتو ویکتور هورتا» واقع در شهر بروکسل شد. سپس توانست ایده‌های خارق‌العاده و قوه تخیل فضایی خود را توسعه دهد. در سال ۲۰۰۱، موفق شد جایزه نفیس معماری «ناپلئون گادشارل» را از آن خود کند.
در سال ۲۰۰۵ نیز به عنوان فینالیست رقابت «لذت‌های معماری نوین» شناخته شد و جایزه نخست را به خاطر ارائه ۱۲ طرح از بهترین طرح‌های معماری در جامعه فرانسوی بلژیک کسب کرد. پس از این موفقیت‌ها، وینسنت کالبوت، چهارچوب فکر و فعالیت‌های حرفه‌ای خود را در عرصه معماری نوین به تلاشی مستمر برای تحول و توسعه طولانی مدت شهر دریایی جدید از راه رویکرد‌های تجربی و واقع‌گرایانه برای نوعی پژوهش معماری با ترکیبی از زیست‌شناسی و فناوری‌های اطلاع‌رسانی و ارتباطات، محدود کرد. حالا او بنیان‌گذار تحقیق در این باره است هرچند که گفته است تا نرسیدن به یک طرح کامل و بی‌نقص، اطلاعاتی درباره پژوهش‌هایش را لو نخواهد داد.
ساخته شدن اولین شهر شناور تا سال ۲۱۰۰
پس از شنیده شدن زمزمه‌هایی درباره پروژه و طرح «لیلی پد» در بین بزرگ‌ترین معمار‌های دنیا، دبی با مشارکت هلند تصمیم گرفت در کنار جاذبه‌های تفریحی و دیدنی‌اش، ایده شهر شناور را با نام «پروژه شناور سبز» به عنوان یکی از جدیدترین پروژه‌های در حال بررسی برای ساخت شهر دریایی قرار دهد. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته توسط دولت این کشور، پس از برآورد هزینه‌های ساخت و نگهداری این شهر، بررسی کلیه راه‌های تامین امنیت و رفاه در این شهر و ... به نظر می‌رسد که ساخت شهر شناور دبی در سال ۲۱۰۰ میلادی با همکاری مشترک هلند به پایان خواهد رسید. قرار است طراحی این شهر به شکل برگ یک گل زنبق عظیم‌الجثه باشد.
البته ممکن است ساکنان آن متوجه زیبایی و شگفتی‌اش نباشند، اما این شهر می‌تواند یک جاذبه گردشگری باشد که مسافران می‌توانند از هواپیما بر فراز این منطقه، شاهد منظره بسیار زیبا و خارق‌العاده آن باشند.
ویژگی‌های منحصربه فرد شهر‌های دریایی
طراحان این پروژه، سعی دارند تمام انرژی‌های لازم در این شهر را از طریق انرژی خورشیدی، باد و برق آبی تامین کنند و این شهر را بسیار پاکیزه و عاری از هرگونه عامل آلوده کننده محیط زیست نگاه دارند. طبق آخرین پیش‌بینی‌ها، وسعت این شهر شناور بسیار زیاد خواهد بود، اما یکی از نگرانی‌هایی که برای احداث این شهر شناور وجود دارد، بروز خسارت‌های احتمالی به هنگام توفان‌های دریایی است که ممکن است به این شهر صدماتی وارد کند یا حتی آن را به زیر آب فرو ببرد. البته متخصصان برای این شهر توانایی مقاومت در برابر امواج ۴۰ تا ۵۰ فوتی و توفان‌های شدید و گردباد‌های دریایی را پیش‌بینی کرده‌اند.
در ضمن تا مرحله اجرایی شدن این ایده، راه درازی در پیش است و ممکن است تغییراتی در ساخت شهر، سیستم ایمنی و مقاومت آن ایجاد شود. امارات امیدوار است شهر شناور دبی علاوه بر آن‌که به محلی برای سکونت شهروندان کشور امارات و شهری گردشگری برای جذب گردشگران تبدیل می‌شود به مکانی تجاری و لنگرگاهی کمکی برای برخی کشتی‌ها نیز مبدل شود. محققان و طراحان، ایده ساخت قایق‌های تفریحی را نیز مد نظر دارند تا با شناور شدن روی سطح آب اقیانوس‌ها و دریاها، علاقه‌مندان به حضور در چنین خانه‌هایی را به نزدیکی آن‌ها منتقل کنند.
نکته جالب توجه این است که حتی چنین سیستم‌های حرکتی روآبی نیز غیرآلاینده بوده و انرژی حرکتی مورد نیاز خود را از خورشید تامین می‌کند. صفحات خورشیدی که مسئول جمع‌آوری و ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی هستند در لایه پوستی شکلی قرار دارند که در سراسر قسمت‌های قایق‌ها کشیده شده‌اند. با این حال جای هیچ نگرانی نیز برای تامین انرژی حرکتی مورد نیاز برای حرکت قایق‌ها در شب وجود ندارد، چون در ساعات غیر آفتابی و حتی روز‌های ابری، انرژی حرکتی مورد نیاز از طریق باتری‌های ویژه‌ای تامین می‌شود.
محققان این طرح می‌گویند به واسطه شکل خاصی که این خانه‌ها دارند، می‌توان مجموعه‌ای از آن‌ها را در یک نقطه خاص از بستر یا میانه عمق دریاها احداث کرد. هریک از این خانه‌های زیرآبی، گنجایش تا شش نفر را دارند که البته داوطلبان زندگی در این خانه‌ها پس از سپری کردن دوره‌های آموزشی خاص، آماده سفر به آن‌ها می‌شوند. با این حال، خانه‌ها در مدل‌های مختلفی ساخته می‌شوند و برخی از آن‌ها که تا پنج طبقه هم ارتفاع دارند، طوری طراحی شده‌اند که قسمتی از بدنه زیر آب و قسمت باقی مانده روی آب قرار دارد.
اتفاقا سیستم‌های زیردریایی را که به این شکل ساخته می‌شوند می‌توان با دقت و جدیت بیشتری به عنوان شهرک‌های کوچک برای پناهجویان فراری از گرمایش زمین در نظر گرفت! در کل به نظر می‌رسد در دهه‌های آینده، راهکار‌های پیش پای بشر برای ادامه حیات در قلب گرمایش زمین در نوع خود خیره‌کننده باشد. همچنین سه کوه و سه تفریحگاه ساحلی، تالاب مصنوعی مرکزی این شهر را که زیر سطح آب قرار دارد احاطه خواهند کرد. این سه کوه و تفریحگاه به محلی برای کار، خرید و سرگرمی اختصاص یافته و باغ‌ها و بخش مورد پرورش آبزیان این شهر که زیر سطح آب واقع شده است نیز برای تامین مواد غذایی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
۵ دلیل دانشمندان برای ساخت شهر‌های دریایی
۱.حل مشکلات جمعیتی
رشد جمعیت جهان و غیر قابل سکونت شدن زمین در آینده به همراه مشکلاتی که ذکر شد عرصه را برای زندگی آیندگان تنگ خواهد کرد، اما در پروژه شهر‌های دریایی جمعیت قابل توجهی در حالی در این شهرها اسکان خواهند یافت که در مجاورت چشم‌انداز‌های بی‌نظیر و دست‌ساز بشری از فضای طبیعی نظیر پارک‌های ترکیبی‌گذران عمر خواهند داشت.
۲.گرمای زمین
یکی از دلایل ساخت شهر‌های دریایی جدا از جاذبه گردشگری آن، دوری از گرمای زمین است. واضح است که کره‌زمین در حال گرم شدن است و این فرایند نگران‌کننده بشر را مجبور کرده برای مقابله با پیامد‌های احتمالی و بعضا قابل تصور آن، دور اندیشی‌های لازم را انجام دهد.
۳. بالا آمدن سطح آب دریاها و اقیانوس‌ها
این پدیده نیز جایگاه چندانی برای ادامه حیات بی‌دغدغه بشری باقی نگذاشته است و احتمال آن می‌رود که در آینده با آب شدن یخچال‌های قطبی آب سطح دریا و اقیانوس‌ها بالا بیاید و زمین را برای ساکنان آن غیر قابل سکونت کند.
۴. آلودگی اتمسفر
آلودگی اتمسفر مشکل جدی این روز‌های کره زمین است که از دلایل بسیاری سرچشمه می‌گیرد. پروژه لیلی پد به دنبال کاهش آلودگی زمین و کمک به ثبات جوی و آب و هوایی است. در این پروژه، راهکار‌هایی برای آینده و ارائه جایگزین‌های مناسب در این خصوص مطرح می‌شود.
۵. آینده در انتظار زنبق آبی
گفته می‌شود در آینده و در صورت تحقق پروژه لیلی پد، می‌توان آن را به عنوان یکی از ده‌ها گزینه قابل طرح درخصوص ادامه حیات در نظر گرفت. حقیقت این است که هیچ طرح دیگری به اندازه این پروژه مفهومی، مورد توجه دانشمندان نبوده است؛ بنابراین احتمال آن می‌رود که شهر‌های شناور در‌اقیانوس‌ها، در آینده میزبان نسل‌های بعدی بشر باشند. قرار است هر لیلی پد، هم نزدیک ساحل و هم به صورت شناور در اطراف یک اقیانوس که از خط استوا تا دریا‌های شمالی امتداد می‌یابد، احداث شود. به نظر نمی‌رسد که این پروژه در آینده‌ای نزدیک به اجرا درآید، اما تردیدی وجود ندارد که درآینده‌ای نه چندان دور، شاهد تحقق طرح‌هایی شبیه لیلی پد خواهیم بود.