خبرگزاری فارس؛ پاکستان کشوری در حال توسعه است و بالغ بر دویست میلیون نفر جمعیت دارد. این ویژگی به معنای گسترده بودن بازار این کشور است که فرصت­ بی­نظیری برای تجار و سرمایه ­گذاران خارجی به حساب می­آید. سوال مهم این است که آیا تجار ایرانی توانسته­اند از این فرصت گران­بها  استفاده کنند؟      

کشور پاکستان در سال 2018، 60 میلیارد دلار واردات و 23 میلیارد دلار صادرات داشته ­است. مهم­ترین مبادی وارداتی پاکستان عبارتند از: چین، امارات، عربستان، آمریکا و اندونزی. مهم­ترین مقاصد صادراتی پاکستان عبارتند از: آمریکا، چین، انگلیس و افغانستان. کل مبادلات تجاری ایران و پاکستان در این سال 1.5 میلیارد دلار بوده ­است که 1.2 میلیارد دلار آن صادرات ایران به پاکستان است.

1.5 میلیارد دلار رابطه تجاری دو کشور در مقایسه با 83 میلیارد دلار تجارت پاکستان کافی نیست. ظرفیت­های بالقوه  زیادی وجود دارد که موجب افزایش روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی نظامی دو کشور شود. افزایش روابطی که منجر به تامین منافع طرفین خواهد شد. دین رسمی هر دو کشور اسلام است و این امر به معنای قرابت­های فرهنگی فراوان میان دو ملت می­باشد. انقلاب اسلامی ایران در پاکستان علاقه­مندان زیادی دارد. سالانه نیم میلیون پاکستانی به حرم مطهر امام رضا (ع) مشرف می­شوند. هم­چنین زبان فارسی تا هفت قرن زبان رسمی و اداری پاکستان بوده­ است.

هر دو کشور می­توانند مشکلات و خلاهای یکدیگر را پوشش دهند. به این معنی که هرکدام از آن­ها توانمندی هایی دارد که می­تواند با استفاده از آن­ها نیازمندی های طرف مقابل را برطرف کند و بالعکس. در چنین شرایطی طرفین متنفع خواهند شد، تولید و صادرات در هر دو کشور رونق می­یابد و بسیاری از مشکلات سیاسی و امنیتی تحت­ تاثیر همین شراکت حل خواهد شد.

*نیازهای متقابل دو کشور ایران و پاکستان

به عنوان مثال پاکستان همیشه با معضل کمبود برق دست و پنجه نرم کرده است. اکنون این کشور 3 هزار مگاوات کمبود برق دارد و تا سال 2030 باید ظرفیت تولید 160 هزار مگاوات برق را ایجاد کند. از طرفی شرکت­های توانمند ایرانی در حوزه سدسازی و نیروگاه سازی و توزیع برق توانایی انجام پروژه­های در سطح کلان را دارند. هم­چنین ایران از سال 2004 تا کنون 6.2 میلیارد دلار برق به عراق صادر کرده است. با وجود چنین ظرفیتی انتظار می­رود که ایرانی­ها در تامین برق پاکستان هم سهیم باشند.

مساله تامین گاز نیز برای پاکستان بسیار حیاتی است. ایران توانایی صادرات 60 میلیون متر مکعب گاز در روز به پاکستان از طریق خط لوله صلح را دارد که اگر قیمت هر متر مکعب گاز را 20 سنت در نظر بگیریم، در سال 4 میلیارد دلار ارزآوری برای کشور خواهد داشت.

یک نمونه دیگر محصولات دامی پاکستانی ­هاست. پاکستان در سال 2015 حدودا 35 هزار تن معادل 240 میلیون دلار صادرات گوشت داشته ­است. ایران در سال 1395 میزان 49 هزار تن گوشت وارد کرده است. بنابراین می­توان انتظار داشت بخشی از نیاز گوشت ایران توسط پاکستان تامین شود. لازم به ذکر است که این توصیه در جهت ایجاد توازن در مبادی وارداتی است و هدف آن افزایش بی ­رویه واردات و ضربه زدن به تولید داخلی نیست.

*مقایسه ایران و هند در تجارت با پاکستان

 در سال 2018، هند 2.3 میلیارد دلار به پاکستان صادرات داشته­ است. این درحالی است که دو کشور دشمن هم محسوب می­شوند و خصومت بین­شان به حدی شدید است که به سمت رقابت اتمی رفته­اند و هردو کشور دارای بمب اتم هستند. جای تاسف است که سهم ایران در بازار پاکستان از هند که دشمن این کشور محسوب می­شود کمتر است. با اینکه وزیر صنعت، معدن و تجارت در سفر به پاکستان از چشم انداز 5 میلیارد دلاری مبادلات تجاری میان طرفین خبر داد اما تجربه نشان داده ­است که تعیین چشم ­انداز در عمل منجر به تحول نمی­شود.

پاکستان یکی از قطب­های تولید برنج دنیا است. ایران سالانه حدود 1.4 میلیارد دلار برنج وارد می­کند. حدود 1.2 میلیارد دلار آن از هند و 200 میلیون دلار آن از پاکستان وارد می­شود. صرف نظر از این که واردات بی­رویه برنج ممکن است به تولید داخل این محصول استراتژیک آسیب بزند، این عدم توازن بین هند و پاکستان معقول نیست. بهتر است که واردات برنج از پاکستان افزایش و از هند کاهش یابد. در این صورت میزان وابستگی غذایی به هند کمتر می­شود و پاکستان هم رغبت بیشتری برای خرید محصولات ایرانی پیدا می­کند.

*منفعت پاکستان برای ایران از اروپا بیشتر است

 براساس آمار مرکز تجارت جهانی در سال 2018 میزان صادرات ایران به کشورهای اروپایی یک میلیارد دلار بوده­ است. همچنین در همین سال  ایران 1.2 میلیارد دلار به پاکستان صادرات داشته است. با توجه به این داده­ها ارزش صادرات ایران به پاکستان از کل اروپا بیشتر است.

درحقیقت ایران برای توسعه به کشورهای همسایه نیاز بیشتری دارد تا اروپایی­ها. در زمینه تجارت خارجی زمان آن رسیده است که در مناسبات جمهوری اسلامی ایران یک بازنگری اساسی صورت بگیرد. باید به جای امید داشتن به اروپایی­ها، رایزنی­ های اقتصادی با کشورهای همسایه ازجمله پاکستان افزایش یابد. ایران در ارتباط با کشورهای توسعه­ یافته اروپایی نقش یک بازار مصرفی را دارد. اما می­تواند با تغییر جهت در اولویت های دیپلماسی اقتصادی، جایگاه خود را به یک کشور مولد و صنعتی ارتقا دهد.

یادداشتی از مهدی یوری پژوهشگر دیپلماسی اقتصادی

انتهای پیام/