تابلوهایی که «عاشورا» را روایت می‌کنند +عکس

به گزارش مشرق، نمی‌توان نقش و تاثیر واقعه عاشورا و شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران‌شان در هنر ایران را کتمان کرد؛ از دیرباز تاکنون هنر عاشورایی، نقشی ویژه در زندگی مردم این مرزوبوم داشته و رهنمای طیفی از هنرمندان متعهد بوده است.

ببینید

تصاویر هوایی از شب عاشورا در کربلا

فیلم/ سحرگاه عاشورا در بین الحرمین

هنرمندان ایرانی به ویژه نقاشان هر کدام به روش‌ها و سبک‌های مختلف، آثاری عاشورایی خلق کرده‌ و برخی از این آثار هیچ زمان از یاد و خاطره مردم فراموش نشده‌اند.

خیلی از هنرمندان به این معتقدند که هنر عاشورایی، هنر زندگی است و به زمان و مکان محدود نیست. بنابراین هنر عاشورایی، هنری است که هر هنرمند با توجه به درک و بینش خویش توانسته آن را تصویر کند، از تابلوی «عصر عاشورا» محمود فرشچیان هنرمند مینیاتوریست پیشکسوت و آثار حسین قوللر آغاسی تا تابلوهای عاشورایی حسن روح‌الامین نقاش جوان.

در این گزارش مختصر به برخی از مهمترین نقاشی‌های عاشورایی که هنرمندان قدیمی و جدید آن‌ها را خلق کرده‌اند، پرداخته‌ایم.

تصویر واقعی حزن و اندوه در «عصر عاشورا»

یکی از تاثیرگذارترین و ماندگارترین نقاشی‌های عاشورایی که تاکنون خلق شده است، تابلوی «عصر عاشورا» اثر محمود فرشچیان نقاش و نگارگر پیشکسوت است. موضوع این نقاشی، بازگشت اسب بی‌سوار امام حسین (ع) به سوی خیمه‌گاه در عصر عاشورا است و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هنری عناصر این تابلو به حدی ماهرانه و در ارتباط نزدیک با یکدیگر قرار گرفته‌اند که از آن اثری زیبا و تاثیرگذار ساخته‌اند.

استفاده از رنگ‌های تیره در کنار حالت زنان و دخترکان عزادار و اسب امام‌ حسین(ع)، حزن و اندوه واقعه عاشورا را به خوبی به مخاطب القا می‌کند.

تابلوی «عصر عاشورا»

فرشچیان علاوه‌بر تابلوی «عصر عاشورا»، دو نقاشی مینیاتور دیگر مرتبط با عاشورا دارد که یکی از آن‌ها با نام «پرچم‌دار حق» بازگشت حضرت ابوالفضل (ع) را بدون مشک آب، روایت کرده و دیگری با نام «هدیه عشق» صحنه به شهادت رسیدن حضرت علی اصغر(ع) را به تصویر کشیده است.

تابلوی «پرچم‌دار حق»

این هنرمند پیشکسوت هر سه این تابلوها را به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده است.

فرشچیان درباره تابلو «عصر عاشورا» گفته است: در میان آثارم علاقه‌ام بیشتر به آثاری است که مردم هم آن را دوست داشته باشند اما از میان آثارم تابلوی «عصر عاشورا» را بسیار دوست دارم و این به دلیل دلبستگی‌ام به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و واقعه روز عاشوراست که همیشه مرا تحت تاثیر قرار داده است.

قوللر آغاسی؛ تاثیرگذارترین نقاش قهوه‌خانه‌ای

مهمترین مضمون نقاشی‌های سبک قهوه‌خانه‌ای نیز که در گذشته بیشتر رواج داشت، واقعه عاشورا و صحنه‌هایی از رشادت‌های امام حسین(ع) و یاران‌شان در جنگ حق علیه باطل بود.

این نوع نقاشی‌ها در دوران قاجار و در دوران مشروطیت اوج گرفت که مهمترین هنرمندان این سبک حسین قوللر آغاسی، حسین همدانی، محمد مدبر و حسین تفتی بودند که آثارشان بر سه محور روایت‌های حماسی، مذهبی و بزمی متمرکز بود.

از مهمترین آثار قهوه‌خانه‌ای عاشورایی، آثار حسین قوللر آغاسی است که به گفته نزدیکانش در هنگام خلق این آثار همیشه اشک بر گونه‌هایش جاری بود چون عاشقانه نقاشی می‌کرد.

تابلوی «مصیبت کربلا» اثر مرحوم قوللر آغاسی

این هنرمند آثار بسیاری مرتبط با عاشورا خلق کرده اما تابلوهای «مصیبت کربلا» و «بار یافتن حضرت مسلم خدمت امام حسین (ع)» بیش از سایر آثارش مورد توجه قرار گرفته است.

ت ابلوی «مسلم بن عقیل» اثر مرحوم حسن چلیپا

از دیگر هنرمندان نقاش قهوه‌خانه‌ای که به تصویر عاشورا و وقایع کربلا علاقمند بود، مرحوم حسن چلیپا (اسماعیل‌زاده) بود که تابلوهای بسیاری خلق کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به دو تابلوی «نبرد حضرت علی اکبر (ع)» و «مسلم بن عقیل» اشاره کرد.

نقاشان عاشورایی؛ از نسل انقلاب تا نسل سوم

از جمله هنرمندان نقاش نسل انقلاب، کاظم چلیپا است که اتفاقا فرزند زنده‌یاد حسن چلیپا (اسماعیل‌زاده) نقاش سبک قهوه‌خانه‌ای است. او چندین اثر در مورد واقعه عاشورا و شهادت یاران امام حسین (ع) خلق کرده که تابلوی «توبه حرّ» مهمترین آن‌هاست.

وی درباره این اثر گفته است: از آنجایی که در آثار مذهبی و یا خیالی‌نگاری قهوه خانه‌ای، موضوع توبه حر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، نام این تابلو نیز «توبه حرّ» است. این اثر لحظه‌ای را به نمایش می‌گذارد که حر پس از صحبتی که سیدالشهدا (ع) با وی دارد و انقلابی درونی را در او رقم می‌زند، حالا نزد امام حسین (ع) بازگشته است تا توبه کند.  در این اثر مخاطب در کنار امام ایستاده و حر را نگاه می‌کند و به نوعی شاهد تاریخ پرماجرای حق و حقیقت است.

تابلوی «توبه حرّ» اثر کاظم چلیپا

حبیب‌الله صادقی از جمله نقاشان نسل انقلاب است که آثار بسیاری را با موضوع عاشورا خلق کرده است که برخی از آنها را در زیر مشاهده می‌کنید.

آثار عاشورایی حبیب الله صادقی

وی در گفتگویی درباره هویت‌بخشی به آثار عاشورایی در هنر مدرن ایران گفت: «عاشورا» مفهوم یک بار مصرف نیست و متنی نیست که آن را یک بار قرائت کنیم و کنار بگذاریم و شاهد این سخن همین که انقلاب اسلامی ایران نیز از معرفت و برکت عاشورا پدید آمده است، بنابراین من فکر می‌کنم ارجاع دادن موضوعات اجتماعی، آرمانی، انسانی و الهی به عاشورا می‌تواند زمینه نوآوری و بیان جدید را ایجاد کند.

صادقی همچنین بر لزوم تصویر کردن عاشورا و ارزش‌های دینی توسط هنرمندان تاکید دارد.

آثار عاشورایی حسن روح‌الامین

در میان نقاشان جوان ایرانی، حسن روح‌الامین از مهمترین نقاشان عاشورایی نسل سوم به حساب می‌آید؛ نگاه این هنرمند در خلق آثار عاشورایی بسیار خاص و ستودنی است و تابلوهای بسیاری در اندازه‌های بزرگ با مفهوم و مضمون عاشورا خلق کرده است.

تابلوی «قتلگاه امام حسین (ع)» اثر حسن روح‌الامین

وی درباره شیوه خلق نقاشی‌هایش و سایز آن‌ها گفت: در خلق آثار هنری، ایده‌هایی را که در ذهنم به وجود می‌آید اتودزنی می‌کنم و اگر بتوانم با آن‌ها ارتباطی برقرار کنم به اتودزنی بیشتر می‌پردازم. وقتی می‌خواهیم یک موضوع پراهمیت را مطرح کنیم و حرف مهمی بزنیم که برایمان ارزش زیادی دارد، هیچگاه آن را با صدای آرام به زبان نمی‌آوریم و من احساس می‌کنم اتفاق بزرگی چون حماسه های دینی را نمی‌توان در تابلویی با سایز کوچک بیان کرد. سایز و ابعاد از نظر من در تاثیرگذاری موضوعی که ورای یک اثر مطرح می‌شود، اهمیت زیادی دارد.

تابلوی «علقمه» اثر حسن روح الامین

موضوع پایان‌نامه حسن روح‌الامین، عاشورای حسینی بود و از بعد از فارغ‌التحصیلی نیز آثاری با مفهوم دینی و به ویژه عاشورایی خلق کرده است که «یا ساقی العطاشا»، «لا فتی الا علی»، «قاهرالعدو»، «آخرین سرباز لشکر»، «علی اکبر (ع)»، «ویرانه شام»، «اول مظلوم»، «شیرین تر از عسل»، «علقمه»، «آتش پرستارم شده»، «آیا تو برادر منی»، «عرش بر زمین افتاد» و «بهانه خلقت» از جمله این آثار است.

برچسب ها:

فرهنگ و هنر