به گزارش مشرق، روز گذشته پنجمین نشست سه جانبه سران روسیه، ترکیه و ایران درباره سوریه در شهر آنکارا برگزار شد.
نشستی که قرار بود بر محور بحران ادلب و آوارگان، توافق آمریکا و ترکیه درباره شمال سوریه و نیز تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی سوریه باشد و علاوه بر آن در سطحی کلان موضوع کاهش بحران در سوریه و افزایش آرامش در این کشور را مورد بررسی قرار دهد.
ببینید:
فیلم/ جزئیات نشست آنکارا چه بود؟
فیلم/ عکس یادگاری سران نشست آستانه
تاکید ایران بر عملیات ادلب و عدم مداخله در شرق فرات
روحانی پیش از سفر به ترکیه در مصاحبه‌ای مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره بحران سوریه را مطرح کرد که عبارتند از:
۱.ادامه جنگ با تروریست‌ها در منطقه ادلب.
۲.مشکل در شرق فرات و حضور مداخله گرانه آمریکا.
۳.ضرورت حمایت از دولت مشروع و قانونی دمشق.
سه رئیس جمهور پس از دیدارهای دوجانبه و گفت‌وگو درباره روابط سیاسی و اقتصادی دو جانبه و تحولات سوریه وارد میز مذاکرات سه جانبه شدند تا روند سوچی اینبار در آنکارا ادامه پیدا کند.
روحانی در دیداری که با اردوغان داشت، با اشاره به اینکه همکاری ۳ کشور ضامن روند آستانه باعث شده امنیت بیشتری در سوریه حاکم باشد و مردم این کشور در بخش‌های زیادی از سرزمین خود شرایط بهتری داشته باشند، افزود: باید به دولت سوریه برای مبارزه با باقیمانده تروریست‌ها به ویژه منطقه ادلب و شرق فرات کمک کرد و همکاری‌ها تا ریشه‌کن شدن تروریست در منطقه ادامه یابد؛ از این رو امیدوارم نتیجه تلاش‌های سه کشور منجر به امنیت پایدار در سوریه و تحقق حاکمیت مردم آن کشور باشد.
رئیس جمهور کشورمان در دیدار با پوتین نیز گفت: مهمترین اقدام برای سوریه در حال حاضر عملیاتی شدن توافقات مربوط به پاکسازی ادلب از تروریست‌ها و ایجاد ثبات و امنیت در این منطقه است.
بیانیه پایانی؛ اضافه شدن عراق و لبنان به روند سوچی و مخالفت با اقدامات تجزیه طلبانه و تضعیف حاکمیت سوریه
نشست دو ساعته سران با انتشار بیانیه و نشست خبری سه مقام ارشد به پایان رسید؛ بیانیه‌ای که روز قبل از آن از سوی معاونان و کارشناسان وزارتخانه‌های سه کشور بررسی و نهایی شده بود.
این بیانیه ۱۴ بندی عبارت است از:
۱- وضعیت میدانی جاری در سوریه را مورد بحث قرار داده، تحولات پس از آخرین نشست خود در سوچی مورخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۹ را بررسی کرده و عزم خود مبنی بر تقویت همکاری‌های سه جانبه در سایه توافقات خود را تکرار کردند.
۲- بر تعهد مستحکم خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین به اهداف و اصول منشور ملل متحد تأکید کردند. آنها تصریح کردند که این اصول باید از سوی همگان مورد احترام قرار گیرد و هیچ اقدامی، فارغ از عامل/عاملان آن، نباید این اصول را تضعیف کند.
۳- در این ارتباط، بر لزوم احترام به تصمیمات حقوقی بین‌المللی شناخته شده بین‌المللی از جمله آن مفادی از قطعنامه‌های ذیربط ملل متحد که اشغال جولان سوریه را رد می‌کند بویژه قطعنامه ۴۹۷ شورای امنیت سازمان ملل تاکید و تصمیم دولت آمریکا در خصوص جولان اشغالی سوریه که نقض فاحش حقوق بین‌الملل محسوب شده و صلح و امنیت منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد را محکوم کردند. آنها حملات نظامی اسراییل در سوریه را بی ثبات کننده و ناقض حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور تلقی کرده که منجر به تشدید تنش در منطقه می‌شود.
۴- وضعیت در شمال شرق سوریه را مورد بررسی قرار داده و تاکید کردند که امنیت و ثبات در این منطقه تنها از طریق احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور قابل دسترسی است و توافق کردند تلاش‌های خود در این راستا را با یکدیگر هماهنگ کنند.
۵- تمامی تلاش‌ها به منظور ایجاد واقعیات جدید در صحنه میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم از جمله ابتکارات غیرمشروع خودمختاری را مردود شمرده و اراده خود برای ایستادگی در برابر مقاصد تجزیه طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین امنیت ملی کشورهای همسایه را ابراز کردند.
۶- وضعیت ناحیه کاهش تنش ادلب را به طور مفصل بررسی و بر لزوم احترام به آرامش در صحنه از طریق اجرای کامل تمامی توافقنامه‌ها در خصوص ادلب بویژه تفاهمنامه مورخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۸ تاکید کردند. آنها نسبت به خطر وخامت بیشتر وضعیت انسانی در این منطقه و پیرامون آن در نتیجه ادامه تنش هشدار داده و توافق کردند اقدامات مشخصی برای کاهش نقض‌ها انجام دهند. آنها همچنین نگرانی جدی خود در مورد افزایش حضور سازمان تروریستی هیات تحریر الشام در منطقه را ابراز کرده و بر عزم خویش مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبهة النصره و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح کردند.
آنها ضمن ابراز تاسف از تلفات غیرنظامی و بی خانمانی مردم، توافق کردند اقدامات مشخصی بر پایه توافقات پیشین به منظور اطمینان از حفاظت از غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی در انطباق با حقوق بشردوستانه بین‌المللی و نیز ایمنی و امنیت نیروی نظامی ضامنین حاضر در داخل و خارج از منطقه کاهش تنش ادلب انجام دهند.
۷- بر این باور خود تصریح کردند که منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نمی‌تواند داشته باشد و تنها از طریق یک فرایند سیاسی سوری سوری با تسهیل سازمان ملل در راستای قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل می‌توان به آن پایان داد.
۸- رضایت خود مبنی بر تکمیل موفقیت آمیز کار ترکیب کمیته قانون اساسی را ابراز کرده و حمایت خود از تلاش‌های نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل گیر پدرسن برای دستیابی به توافق میان طرفهای سوری در ارتباط با آیین کار کمیته قانون اساسی را اعلام کردند. آنها همچنین بر آمادگی خود برای تسهیل شروع بکار کمیته قانون اساسی در ژنو در انطباق با تصمیمات کنگره گفت‌وگوی ملی سوری در سوچی تاکید کردند.
۹- آنها بر نیاز به افزایش دسترسی بشردوستانه برای تمامی سوری‌ها در سراسر کشور بدون هیچ پیش شرطی تاکید کردند. به منظور تسکین آلام سوری‌ها و حمایت از پیشرفت در فرایند حل و فصل سیاسی، آنها از جامعه بین‌المللی، سازمان ملل و آژانس‌های بشردوستانه آن خواستند مسئولیت بیشتری در سهیم شدن در این زمینه برعهده بگیرند و مساعدت خود به سوریه را در این میان از طریق اجرای پروژه‌های بهبودی سریع از جمله اعاده امکانات زیرساخت‌های اساسی، تاسیسات عرضه آب و برق، مدارس و بیمارستان‌ها و همچنین اجرای مین زدایی انسان دوستانه افزایش دهند.
۱۰- بر ضرورت تسهیل بازگشت ایمن و داوطلبانه آوارگان و اشخاص بی خانمان شده داخلی به مناطق اصلی زندگی‌شان در سوریه و اطمینان از حق بازگشت و حمایت از آنها تاکید کردند. در این ارتباط آنها از جامعه بین‌المللی خواستند تا کمک‌های مناسبی برای اسکان مجدد و زندگی عادی آنها فراهم کند و همچنین بر آمادگی خود برای ادامه تعامل با تمامی طرفهای ذی ربط شامل دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان و دیگر آژانس‌های بین‌المللی تخصصی تاکید کردند. آنها توافق کردند هماهنگی‌های لازم در خصوص ابتکارات خود برای برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی با موضوع کمک‌های بشردوستانه به سوریه و بازگشت پناهجویان سوری را مبذول دارند.
۱۱- از شرکت عراق و لبنان به عنوان ناظران جدید فرمت آستانه استقبال کردند.
۱۲- علاوه بر مساله سوریه، آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز همکاری در زمینه‌های مختلف را بررسی کرده و بر تصمیم خود مبنی بر ارتقای همکاری مشترک اقتصادی و بازرگانی تاکید کردند.
۱۳- تصمیم گرفتند نشست سه جانبه سران بعدی را در جمهوری اسلامی ایران به دعوت رئیس جمهوری اسلامی ایران جناب آقای حسن روحانی برگزار کنند.
۱۴- روسای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه مراتب تشکر صمیمانه خود را به رئیس جمهوری ترکیه جناب آقای رجب طیب اردوغان به منظور میزبانی نشست سه جانبه سران در آنکارا ابراز کردند.
نشست خبری سران سه کشور: از نگرانی درباره اقدامات آمریکا در شرق فرات تا تفاهم برای تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی
پس از نشست سه جانبه بود که سران وارد نشست خبری شدند و ضمن اشاره به نشست، به بیان دیدگاه‌های خود و نیز پاسخ به سوالات خبرنگاران پرداختند.
اردوغان در این نشست با بیان اینکه بزرگترین تهدید برای آینده سوریه گروه تروریستی پ.ک.ک/ی.پ.گ است، گفت: هدف غایی ما ایجاد کریدور صلح در شمال سوریه و جلوگیری از تجزیه این کشور است. تصمیم‌های مهم و امیدوار کننده در خصوص راه‌حل سیاسی در سوریه را اتخاذ کردیم. بر اقدامات عملی برای برقراری صلح در سوریه تاکید کردیم.
وی گفت: در این اجلاس بر غیرقابل قبول بودن حمایت از گروه‌های تروریستی به بهانه مبارزه با داعش تاکید کردیم. آقایان روحانی و پوتین را در جریان روند ایجاد منطقه امن در سوریه قرار دادم. ترکیه، روسیه و ایران اختلافات درباره تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه را پشت سر گذاشته‌اند و نشست سه جانبه در آنکارا نتیجه بخش بوده است.
رئیس جمهور ترکیه افزود: قصد داریم برای آوارگان سوری در ترکیه در منطقه‌ای به طول ۴۵۰ کیلومتری و به عمق ۳۰ کیلومتر در شمال سوریه مسکن بسازیم. مدارس و زیرساخت‌های لازم را احداث کنیم. با ایران، روسیه و جامعه جهانی برای بازگشت دواطلبانه پناهجویان سوری به کشورشان همکاری خواهیم کرد. باید بر بازگشت پناهجویان بیشتری به سوریه تمرکز کنیم.
رئیس جمهور ترکیه ادامه داد: با همکاری سه کشور موانع بر سر راه تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه را رفع کردیم. کار کمیته به سرعت در ژنو آغاز می‌شود، مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان نیز در این نشست با بیان اینکه در روند آستانه ما تحولات امنیتی، بازگشت آوارگان و بازسازی سوریه را دنبال می‌کنیم، اظهار داشت: در تحولات سیاسی دو موضوع اصلی وجود دارد؛ اصلاح قانون اساسی که در این زمینه بسیار بحث شده و از روند سوچی با حضور نمایندگان دولت و معارضه تاکنون ادامه داشته است. اعضای کمیته ویژه تکمیل شده و انتظار داریم که اصلاح قانون اساسی انجام شود. دومین مسئله نیز برگزاری انتخابات است. در زمینه موضوع اول یعنی تشکیل کمیته قانون اساسی در آینده نزدیک، زمینه فراهم است که کار را آغاز کند.
وی افزود: در عین حال یک پروسه دقیق و مهمی است. اصلاح قانون اساسی به این معناست که تمامی کسانی که حق رای دارند، منافع و نظرات آنها به طور متعادل در قانون اساسی جدید و اصلاحات رعایت شود.
رئیس جمهور ایران یادآور شد: سه کشور در اکثریت قریب به اتفاق در مورد مسائل سوریه مانند یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه اتفاق نظر دارند. همه با دخالت نیروهای خارجی در امور سوریه بدون دعوت دولت قانونی این کشور مخالفیم. کمیته قانون اساسی سوریه تشکیل شده است. امیدواریم اصلاح قانون اساسی این کشور سریعاً انجام شود. هر سه کشور بزرگ منطقه معتقدند که مبارزه با تروریسم باید ادامه باید.
وی با اشاره به این که نشست بعدی سران سه کشور در تهران برگزار خواهد شد، گفت: امیدواریم تا سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ شرایط مناسب برای برگزاری انتخابات در سوریه فراهم شود.
پوتین نیز در این نشست با بیان اینکه اوضاع ادلب بسیار نگران کننده است، یادآور شد: فعالیت کمیته قانون اساسی سوریه باید هر چه زودتر آغاز شود. نگران تحولات شمال شرق سوریه هستیم. مشکلات امنیتی باید طبق اصول حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور حل شود. تقسیم سوریه و ایجاد مناطق خودمختار در این کشور غیرقابل قبول است. همه واقفند که حضور آمریکا در سوریه غیرقانونی در سوریه است.
جمع بندی: اشتراکات و اختلافات سه کشور
نگاهی به موارد ذکر شده در بالا از سوی روسای جمهور سه کشور نشان می‌دهد که درباره شمال سوریه تاکید بر این بوده که حاکمیت ملی سوریه نباید تضعیف شود و نقش مخرب آمریکا در این منطقه باید متوقف شود. همچنین بر سر تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی اختلافات گذشته حل شده و باید منتظر بود که این کمیته، تشکیل و آغاز به کار خود را در ژنو طی هفته‌های آینده اعلام کند.
همچنین نگرانی از اقدامات آمریکا در شمال شرق سوریه نشان می‌دهد که احتمالاً اقدامات مشترک آنکارا-واشنگتن با مسائلی روبرو شود، هر چند اردوغان گفت که این توافقنامه را با پوتین و روحانی در میان گذاشته و هدف ایجاد منطقه‌ای امن برای ساخت خانه و مدرسه برای آوارگان سوری در ترکیه است تا حداقل یک میلیون نفر از آنها به شمال سوریه بروند اما به نظر نمی‌رسد چنین اتفاقی حداقل در شرایط فعلی امکان عملیاتی شدن داشته باشد.