سرویس جهان مشرق - حمله‌ی روز شنبه ۱۴ سپتامبر یگان پهپادی و موشکی انصارالله یمن به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو واقع در منطقه البقیق در شرق عربستان، بدون تردید درخشان‌ترین عملیات ملت یمن علیه دشمن سعودی در عمق خاک این کشور بود.

تا کنون اخبار و تحلیل‌های فراوانی در مورد این عملیات و چگونگی انجام و نتایج آن منتشر شده است. اما شاید برای بسیاری از افراد این سوال پیش آمده باشد که چگونه آسیب شدید به یک پالایشگاه میتواند صادرات نفت عربستان را به نصف برساند؟ آیا واقعا نیمی از نفت عربستان در تاسیسات البقیق تولید می‌شود ؟ ابتدا باید به تشریح تاسیسات و تاریخچه فعالیت آن بپردازیم.

البقیق از نخستین تاسیسات نفتی احداث شده در عربستان سعودی بود

یکی از نخستین چاه‌های نفتی که پس از تاسیس پادشاهی سعودی در اوایل قرن بیستم حفر و راه‌اندازی شد، چاه‌های نفتی البقیق بود. در سال ۱۹۴۰ میلادی و پس از شروع به استخراج از این میدان نفتی، تاسیسات پالایش و فرآوری نفت خام نیز در کنار آن احداث شد.

این میدان نفتی طبق تخمین‌های معتبر از ذخیره حدود ۲۲.۵ میلیارد بشکه نفت خام برخوردار است که در حال حاضر روزانه حدود ۴۰۰ هزار بشکه نفت از آن استخراج می‌شود. با توجه به اینکه تولید نفت عربستان سعودی بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز است چگونه توقف عملیات این تاسیسات موجب نصف شدن صادرات سعودی‌ها می‌شود؟

اهمیت البقیق در تصفیه نفت سنگین است

اصولا عمده ذخایر نفتی اثبات شده در خاک عربستان از نوع نفت سنگین است. نفت سنگین بر خلاف نفت سبک حاوی مقادیر زیادی سولفور هیدروژن و هیدروکربن‌های سبک است و پیش از صادرات و ورود به صنایع نفتی کشورهای خریدار بایستی تصفیه شده و خصوصا مقادیر سولفور هیدروژن مخلوط با آن جداسازی شود. در اینجا اهمیت تاسیسات البقیق نمایان می‌شود.

این پالایشگاه علاوه بر تصفیه و فرآوری حدود ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام استخراجی از چاه‌های نفتی خود، وظیفه تصفیه ۷ میلیون بشکه نفت خام سنگین استخراج شده از سایر میادین نفتی عربستان یعنی ۷۰ درصد از کل تولیدی نفت این کشور را بر عهده دارد. حدودا ۵.۶ میلیون بشکه نفت تصفیه شده در این تاسیسات روزانه به کشورهای مختلف دنیا به خصوص سه قدرت شرق آسیا یعنی ژاپن، کره جنوبی و تایوان صادر می‌شود.

برای مقایسه و تفهیم هر چه بهتر اهمیت این تاسیسات کافی است بدانید تاسیسات پالایش نفت الشیبه که در مرداد ماه سال جاری مورد حمله موفق ۱۰ فروند پهپاد انصارالله یمن قرار گرفت حدود ۱ میلیون بشکه نفت را در روز تصفیه می‌کند.

سایر تاسیسات احداث شده در البقیق

به جز چاه‌های نفت و تاسیسات پالایش و تصفیه آن، البقیق میزبان کارخانه‌های تولید برق از توربین‌های بخار، تاسیسات آب‌شیرین کن و مخازن بزرگ گاز مایع طبیعی LNG است که در همین پالایشگاه به ظرفیت روزانه ۲۱۰ هزار بشکه تولید می‌شود.

همچنین بخشی از تولید نفت خام کشور بحرین به حجم ۳۵۰ هزار بشکه نیز از طریق خط لوله احداث شده در زیر دریا به البقیق منتقل شده و در این مکان تصفیه و آماده صادرات می‌شود.

در تصاویر به دست آمده پس از حملات مشخص شد عمده پهپاد یا موشک‌های شلیک شده یمنی به مخازن LNG و بخشی از سیستم‌های فرآوری این محل اصابت کرده است.

آیا سعودی‌ها غافلگیر شدند ؟

قطعا بیش از هر فرد یا گروهی، اهمیت این تاسیسات در درجه اول برای مقامات عربستانی روشن است. البقیق در سال‌های دهه اول ۲۰۰۰ نیز چند بار هدف حملات القاعده یا سایر گروه‌های افراطی قرار گرفته بود. همچنین با توجه به سابقه حملات انصارالله به تاسیسات مهم نظیر الشیبه، احتمال حمله به البقیق نیز بسیار بالا بود. اما در این میان فیلم مستندی که یک ماه قبل موسسه CSIS از این تاسیسات و اهمیت آن منتشر کرد و در آن مجموعه البقیق را از اهداف بالقوه یمن برای حمله برشمرد به خوبی نشان می‌دهد که سعودی‌ها از احتمال حمله به این منطقه باخبر بوده اما از مقابله و جلوگیری از انهدام آن ناتوان بودند.

وضع فعالیت البقیق در آینده نزدیک

در حال حاضر فعالیت تمامی زیرمجموعه‌های حاضر در بخش پالایشی این تاسیسات تا زمان پاکسازی مجموعه و تضمین ایمنی فعالیت مجدد آن متوقف شده است. پیش بینی می‌شود ظرف چند روز آینده این مجموعه فعالیت خود را مجددا آغاز کند اما طبق تحلیل اکثر منابع و کارشناسان معتبر جهانی تعمیر و بازسازی خسارت‌های وارده و بازگشت تاسیسات به ظرفیت تولید پیش از حمله، حداقل چند هفته و حداکثر چند ماه زمان خواهد برد.

بر خلاف جوسازی دولت ترامپ و رسانه‌های سعودی مبنی بر استفاده از ذخایر استراتژیک برای جبران نیاز بازار، این امر امکان‌پذیر نیست زیرا عقلانی نیست هیچ کشوری برای کمک به بازار نفت جهانی، ذخایر استراتژیک نفت خود را که برای شرایط بحرانی و روز مبادا در آن کشور ذخیره شده به حراج بگذارد و از طرف دیگر با توجه به اینکه بخش زیادی از نفت سبک شده در عربستان مصرف داخلی خود این کشور بوده، ذخایر سعودی‌ها نیز مدت زمان زیادی پاسخگوی نیاز بازار نخواهد بود. موضوعی که اثبات آن چندان سخت نبوده و تنها کافیست به رشد ۲۰ درصدی قیمت نفت در بازار روز دوشنبه نگاهی کرد، در مقایسه با حمله به تاسیسات الشیبه در ماه گذشته که افزایش قیمت ناچیزی را در قیمت نفت جهانی موجب شد.