به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، وزیر امور اقتصادی و دارایی در 30 مرداد ماه در راستای بهبود فضای کسب و کار در سازمان‌های زیرمجموعه وزارت اقتصاد، دو بخشنامه مجزا به سازمان امور مالیاتی و گمرک ابلاغ کرد.
برای بررسی بیشتر جزئیات، اهداف و نتایج این بخشنامه با علی فیروزی رئیس مرکز ملی مطالعات پایش و بهبود محیط کسب و کار وزارت امور اقتصادی و دارایی به گفت وگو پرداختیم که بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید.
فارس: آنچه که بخشنامه اخیر وزیر اقتصاد را از دیگر بخشنامه‌های معمول در نظام اداری متمایز می کند، زمان بندی اجرا و مشخص بودن پروژه هاست. چه شد که وزارت اقتصاد به فکر اصلاح فرایندها و رویه ها برای بهبود محیط کسب و کار افتاد؟
فیروزی: اول این نکته را عرض کنم که این بخشنامه اولین و آخرین بخشنامه نیست. طبق بند 7 هر سه ماه این مرکز مکلف است بخشنامه‌ای شبیه به این بخشنامه تدوین کند. برای شروع کار ما باید می‌رفتیم سراغ بخش‌هایی که مردم را اذیت می‌کند. حتی برای اولین بخشنامه‌ای که صادر می‌شود، مردم به طور ملموس آن را احساس کنند. برای پر کردن اظهارنامه همه اطلاعات سجلی و کد اقتصادی و آدرس و ... می‌نوشتید. اگر فرد دو تا مغازه داشت باید دو بار فرم را پر می‌کرد و برای مالیات بر ارزش افزوده هم باید دو بار اظهارنامه بدهد.
این را خدمت وزیر اقتصاد مطرح کردیم. آقای دکتردژپسند دستور اکید دادند که روی دو سازمان کار کنیم. سازمان مالیاتی و گمرک. ایشان گفتند: آدم رطب خورده منع رطب نمی‌کند. یعنی وقتی هنوز در سازمان‌های زیرمجموعه وزارت اقتصاد این کارها را انجام نداده‌ایم نمی‌توانیم از دیگر سازمان‌ها توقع داشته باشیم.
* کاهش مراحل ثبت نام مالیاتی از 25 مرحله به 12 مرحله
به همین دلیل ما به سراغ این دو سازمان رفتیم و هر کدام را با رویه خاص خودش جلو رفتیم. از چند ماه قبل به این مساله ورود کرده بودیم. مثلا ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده و مالیات‌های مستقیم انجام بدهیم. و این را در ثبت شرکت‌ها انجام دادیم. اطلاعاتی که در ثبت شرکت‌ها درج کرده‌اید استفاده می‌شود و پیامکی به شماره همراه شما ارسال می‌شود که در آن کد اقتصادی موقت فرد قید شده است. فرایند ثبت مالیاتی 45 مرحله دارد و فرد از 33 مرحله عبور می‌کند.
فارس: یعنی فرد دیگر لازم نیست این 33 مورد را دوباره بنویسد؟
فیروزی: خیر. با اطلاعات داده شده به اداره ثبت شرکت‌ها، سامانه به صورت خودکار این 33 مورد را انجام می‌دهد. بنابراین 12 مورد دیگر باقی می‌ماند. بعد ما دیدم سازمان مالیاتی تمایل دارد این کار را انجام دهد اما وب سرویسی که می‌توان با آن کار را انجام داد را در اختیار ندارد. در حالی که این وب سرویس را در سازمان‌های دیگر وزارت اقتصاد داریم. وقتی شما در درگاه ملی مجوزهای کشور ثبت نام می‌کنید اطلاعات پایه شما را به دست می‌آورم. برای همین اساس هر کسی به درگاه ملی مجوزهای کشور وصل می‌شود دیگر هر اطلاعاتی اضافه کند، آن اطلاعات برای دیگر دستگاه‌های مرتبط با آن سامانه قابل دسترسی خواهد بود.
فارس: اطلاعاتی که طی فرایند زمانی تغییر می‌کند چه می‌شود؟ آیا سامانه از آن مطلع می‌شود؟
فیروزی: این اطلاعات وب سرویس است.
فارس: مثلا اگر آدرس از خیابان باب همایون به اختیاریه تغییر کند، در سیستم ثبت می‌شود؟
فیروزی: دفعه بعد که شما وارد سیستم می‌شوید اطلاعات درج شده باب همایون است، اما این قابلیت برای شما وجود دارد که آدرس را تغییر دهید.
فارس: این اطلاعاتی که سیستم به‌روز می‌کند چه نوع اطلاعاتی بدون خوداظهاری و با استفاده از اطلاعات دیگر سازمان ها به روز رسانی و اصلاح می شود؟
فیروزی: همه این موارد یک کلید دارد. مثلا من شماره ملی و شماره شناسنامه را می‌دهم و بقیه اطلاعات را خود سیستم می‌آورد. من کد پستی را می‌دهم و سیستم آدرس را می‌دهد. یا براساس کد ملی ثبت شده اطلاعات مدرک تحصیلی داده می‌شود. به سری اطلاعات را شما می‌دهید و باقی اطلاعات را سیستم می‌دهد. اطلاعاتی که قبلا سیستم از شما گرفته بود. یک جاهایی را برای شما می‌گذاریم که بتوانید اطلاعات را اصلاح کنید. اما شماره ملی شما که عوض نمی‌شود. حتی اگر نام شما عوض شده باشد ثبت احوال نام جدید را در سیستم ثبت کرده است و نام جدید قابل مشاهده است.
این بند اولی بود که کار کردیم و جلسات فنی آن در حال برگزاری است. همه این موارد در حال انجام است.
فارس: در چه مدت زمانی این کار انجام می‌شود؟
فیروزی: برنامه ما این است که در مدت 2 ماه این کار انجام شود. البته قرار نیست مردم هزینه‌ای بدهند و یا اینکه سردرگم شوند. هزینه را حاکمیت می‌دهد. الان به درگاه ملی مجوزهای کشور که بروید، 30 ثانیه بیشتر طول نمی‌کشد. اگر حقوقی باشید همه اطلاعات حقوقی شما را نشان می‌دهند و اگر حقیقی باشید اطلاعات سجلی را نشان می‌دهد. اگر این سامانه نبود باید کپی شناسنامه و کارت ملی می‌بردید، اطلاعات مدرک تحصیلی می‌بردید اطلاعات نظام وظیفه را می‌بردید و اگر سوابق ایثارگری و جانبازی داشتید باید از بنیاد شهید تاییدیه می‌گرفتید و می‌آوردید.
مثلا مجوز ایثارگری اصناف را بزنید بلافاصله سیستم از استعلام می‌گیرد که سابقه ایثارگری دارید یا خیر. اگر نداشته باشید اجازه ادامه مسیر به شما داده نمی‌شود. همین الان این اتفاق می‌افتد و حالا می‌خواهیم این اتفاق در حوزه مالیات هم اتفاق بیفتد.
* تاییدیه اتحادیه برای محل کسب به منزله تایید سازمان مالیاتی است
یکی دیگر از مسائلی که گلوگاه بود این بود که همکاران ما می‌گفتند ما باید محل کار مودی مالیاتی را ببینیم و بعد تایید کنیم. در اینجا آقای وزیر قید کرده است که بالاخره فردی که مغازه دارد از یک جایی مجوز کرده است. از اتحادیه مجوز گرفته است. صنف به همان اندازه که شما حساسیت دارید حساسیت دارد. پس اگر شما یک بار با هم تفاهم کنید دیگر دلیلی ندارد مامور مالیاتی به آنجا مراجعه کند. این هم یک موضوع که فرایند را کاهش می‌دهد. یعنی تایید اتحادیه به منزله تایید سازمان مالیاتی خواهد بود.
* صرفه جویی 4500 ساعت در روز با الکترونیکی شدن صدور گواهی کسب و کار
مساله دیگری که انجام دادیم اجراهای مختلف روی ماده 186 قانون مالیات‌ها بود. درست است که اجرای ماده 186 الکترونیکی شده و روی درگاه ملی مجوزهای کشور گذاشته شده است. گواهی ماده 186 برای همه کسب و کارها الزامی است و برای گرفتن این گواهی هم مرجع صدور مجوز باید درخواست بدهد تا شما به آن سازمان مالیاتی مراجعه کنید و در مجموع هر دفعه دو بار و هر بار هم یک ساعت و نیم وقت می‌گذاشتید تا این گواهی را اخذ کنید، اما هم‌اکنون روزانه 1500 گواهی درخواست صدور مجوز به سازمان مالیاتی ارسال و پاسخ آن را دریافت می کنند. یعنی روزانه فقط 4500 ساعت در روز و یک میلیارد و 300 میلیون ساعت در سال می‌شود. ببینید وقتی فرایند یک استعلام را تسهیل می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد.
* تدوین شیوه نامه برای صدور گواهی ماده 186 قانون مالیات ها برای جلوگیری از تفسیرهای متعدد
اما در این حوزه باز هم برای تایید استعلام فرد باید پشت سیستم می‌نشست و آن را انجام می‌داد. یعنی فرد نظر می‌دهد که آیا این گواهی به این فرد تعلق می‌گیرد یا خیر. گواهی ماده 186 برای اشخاص است و به ملک مرتبط نمی‌شود. ممکن است تفسیرهای مختلف از ماده 186 شود و یا برداشت اشتباهی صورت گیرد. در بند دوم این بخشنامه قرار شد وزارت اقتصاد یک شیوه‌نامه صادر کند و همه براساس آن عمل کنند.
فارس: این شیوه‌نامه در حال تدوین است؟
فیروزی: بله. حداکثر یک ماه تدوین آن به اتمام می رسد.
* کاهش زمان صدور مفاصاحساب مالیاتی خرید و فروش ملک از بیش از 10 روز به 2 ساعت
نکته بعدی اینکه وقتی شما می‌خواهید ملک را بفروشید باید یک بار به عنوان فروشنده از محضر برگه استعلام می‌گرفتید و به سازمان مالیاتی می‌بردید و سازمان هم می‌گفت شما 10 روز دیگر تشریف بیاورید. بعد از 10 روز مالیات شما محاسبه می‌شد و شما همان جا کارت می‌کشیدید. بعد از انجام این فرایند، کارمند اداره مالیات به شما می‌گفت، فردا بیایید و مفاصاحساب‌تان را دریافت کنید. یعنی سه بار باید به سازمان مالیاتی بیاید.
* 1700 دفترخانه به سیستم صدور مفاصاحساب مالیاتی معاملات املاک مجهز می شوند
حالا سازمان مالیاتی این فرایند را به دفترخانه‌ها سپرده است. در دفترخانه نرخ مالیات شما حساب می‌شود و همان جا کارت می‌کشید و یک یا 2 ساعت بعد مفاصاحساب مالیاتی حساب می‌شود. یعنی سه بار مراجعه به سازمان مالیاتی و بیش از 10 روز معطلی به دو ساعت کاهش می‌یابد. این را ما به تازگی شروع کردیم و تاکنون در 600 دفترخانه این کار انجام می‌شود و برای تکمیل این کار باید 1100 دفترخانه دیگر به این سیستم تجهیز شود.
برای اینکه فقط به تهران بسنده نکنیم، آقای وزیر دستور دادند که در مدت یک ماه همه دفترخانه‌های تهران و در مدت سه ماه همه کلان‌شهرهایی که نقشه مصوب مالیاتی دارند باید انجام شود. با این کار رسیدگی به امرو عمده معاملات مسکن از سازمان امور مالیاتی خارج می‌شود. این کار بسیار مهمی است و تاثیر قابل توجهی در کاهش حجم فساد دارد.
فارس: سیستم خودش میزان مالیات را محاسبه و مفاصاحساب را صادر می‌کند؟
فیروزی: بله. به طور کاملا سیستماتیک.
فارس: یعنی ظرف دو ماه کل دفترخانه‌ها به این سیستم مجهز می‌شوند؟
فیروزی: کل تهران ظرف یک ماه و کل کلان‌شهرهایی که دفترخانه مطابق با الگوی سازمان دارند، ظرف سه ماه به این سیستم تجهیز می‌شوند. ببینید، مهم این است که این کار شروع شود و اگر شروع شود مثل گلوله برف بزرگ و فراگیر می‌شود. این کار برای سازمان امور مالیاتی هم خوب است و قطعا از فراگیر شدن آن استقبال می‌کنند.
* فرایند ابلاغ درخواست تقسیط مالیات الکترونیکی می شود
موضوع بعدی بحث ابلاغ بدهی مالیاتی است. آقای دژپسند دستور دادند که تا پایان سال هم فرایند ابلاغ بدهی الکترونیکی شود و هم پرداخت مالیات الکترونیکی شود. در حال حاضر برخی افراد برای پرداخت اقساطی مالیات درخواست الکترونیکی می‌دهند اما پاسخ آن الکترونیکی نیست. همان فرایند ابلاغ الکترونیکی مالیاتی است و باید تا پایان سال اتفاق بیفتد.
فارس: یعنی دقیقا چه اتفاقی قرار است بیفتد؟
فیروزی: یعنی مثلا پیام میزان مالیات شما را روی تلفن همراه‌تان می‌فرستند و دوم اینکه برای تقسیط آن هم دیگر لازم نیست به سازمان مالیاتی مراجعه کنید. هم درخواست تقسیط الکترونیکی خواهد شد و هم پاسخ سازمان مالیاتی.
فارس: بعد مشخص خواهد بود که چرا موافقت می‌شود یا موافقت نمی‌شود؟
فیروزی: همه موارد در پاسخ باید قید شود. تا پایان سال شیوه نامه آن نوشته خواهد شد. ممکن است بنا به دلایلی یک شعبه از سازمان مالیاتی نتواند مالیات را تقسیط کند. این جزء اختیارات سازمان مالیاتی‌ست. اما همین مساله باید به صورت حضور پیگیری می‌شد که قرار است تا پایان سال الکترونیکی شود.
* صدور مفاصاحساب ارزش افزوده ظرف 48 ساعت
نکته بعدی بحث مفاصاحساب مالیات بر ارزش افزوده است. شرکت‌ها برای قرارداد‌شان باید این گواهی را داشته باشند و این هم جزء مشکلاتی بود که به از سوی فعالان کسب و کار به ما اعلام شده بود. یک ماه فرصت داده شده که گواهی مفاصاحساب ارزش افزوده برای کسانی که بدهی آنها تعیین تکلیف شده است، به صورت الکترونیکی صادر شود. البته کسانی که تعیین تکلیف نشده باید به سازمان مالیاتی مراجعه کنند. مقرر شد ظرف 48 ساعت پاسخ درخواست مفاصاحساب به افراد داده شود.
در برخی درخواست‌ها قید شده که مفاصاحساب مُهر شود که طبق این بخشنامه به محض ارائه مفاصاحساب الکترونیکی از سوی دارنده به صورت آنی باید توسط کارمند مربوطه مُهر شود.
فارس: در این حالت مراجعه به سازمان دوباره وجود دارد.
فیروزی: بله، اما این فقط برای کسانی که مهر سازمان را می‌خواهند است و کسانی که نیازی به مهر سازمان ندارند، لزومی به مراجعه به سازمان مالیاتی نیست. این مهر هم باید آنی زده شود.
فارس: همین مُهر را هم نمی‌شود در فرایند الکترونیکی انجام داد؟
فیروزی: می‌شود. به مرور زمان می‌شود. مثلا کیو آر کد QR گذاشت و روی آن کار کرد. منتها باید صبر کرد چون این شروع کار است و گام به گام جلو خواهیم رفت.
نکته دیگری که وجود دارد در سازمان مالیاتی، بخشنامه‌های متعدد قوانین و مواد قانونی است. به عنوان مثال ما بررسی کردیم دیدم برای یک ماده قانونی 42 بخشنامه وجود دارد. ممکن است این بخشنامه‌ها به صورت ضمنی یکدیگر را رد کرده باشند و به همین دلیل ممکن بود، اگر شما دوست من بودید من سهل‌گیرترین بخشنامه را برای شما ملاک عمل قرار می‌دادم و اگر دوست من نبودید، سخت‌گیرانه‌ترین بخشنامه را مبنا می‌گذاشتم. سازمان مالیاتی این 42 بخشنامه را به یک بخشنامه تبدیل کرد.
به جز این آقای وزیر دستور داد که تا اول دی ماه هیچ بخشنامه تنقیح نشده‌‌ای وجود نداشته باشد. چیزی که به من گفتند این است که 70 درصد بخشنامه‌ها بخشنامه‌هایی که علت صدور آنها از بین رفته است، اما نسخ نشده است.
فارس: البته این مشکل در حوزه قانون‌گذاری هم در ایران وجود دارد.
فیروزی: در حوزه قانون‌گذاری هم راهکار دارد. دنیا برای تنقیح قوانین به سراغ وانین وانا رفته است. یعنی به ازای هر قانونی که نوشته می‌شود یک قانون دیگر باید نسخ شود تا تورم قوانین به وجود نیاید. حالا در این باره باید وقت دیگری صحبت کنیم.
فارس: این اتفاق خیلی مهمی‌‌ست. چون یکی از مشکلات اساسی ما قوانین متعدد و ناسخ و منسوخ است.
فیروزی: ببینید ما هم در رگولیت و هم دیریگولیت (نظارت و پس از نظارت) مشکل داریم. یعنی یک جایی که نیاز به یک دستورالعمل خاص داریم می‌بینیم که نداریم و یک جایی دیگر قوانین و دستورالعمل زیادی داریم. باید به این مساله سر و سامان داده شود و نمی‌شود به همین وضع باقی بماند. به‌ویژه بخشنامه‌های پایین‌تر از هیات وزیران. چون مصوبات هیات وزیران و قوانین مجلس یک فرایند طولانی طی می‌کند، اما صدور یک بخشنامه یا آیین‌نامه فرایند خیلی کوتاهی دارد. برای این داریم فکر می‌کنیم.
در انتهای این بخشنامه یعنی بند هفتم برای خودمان تکلیف گذاشتیم که در بازه‌های دو ماه گزارش بدهیم برای وضعیت فعلی و هر سه ماه هم چیزی شبیه به این باید آماده کنیم. یعنی سه ماه دیگر گام بعدی باید برداشته شود.
فارس: گام دوم اصلاح کدام فرایندها و رویه‌ها هدف‌گذاری شده است؟
فیروزی: اول، از نتیجه عملکرد بخشنامه اول و نیازمندی‌های مخاطب در بررسی‌های میدانی به دست می‌آید. ما به صورت میدانی با مردم و مراجعه کنندگان صحبت می‌کنیم و مشکلات آنها در انجام کار اداری را می‌پرسیم و براساس مشکلات آنها برنامه اصلاح فرایندها و بخشنامه‌ها یا دستورالعمل‌ها حاصل می‌شود.
فارس: یک مقدار اگر بخواهیم آینده‌نگر باشیم، برای گام بعدی در حال حاضر به پروژه‌ای رسیدید یا خیر؟
فیروزی: خیر. هنوز نرسیدیم،چون برخی مسائل حالت جعبه سیاه دارد و خیلی باید بررسی کنیم. ما الان هر چه گفتیم از بیرون و لایه اول مواجه با سازمان مالیاتی است ولی موضوع مهم این است که این عزم در وزرات اقتصاد و همه سازمان‌های زیرمجموعه آن به وجود آمده است که بالاخره باید این مشکلات را حل کنیم و در بهبود محیط کسب و کار پیشگام باشیم.
انتهای پیام/