ساعت تابستانی به تغییر ساعت در منطقه‌های زمانی گفته می‌شود که موجب طولانی‌تر شدن روز در عصر و کوتاه‌تر شدن آن در صبح می‌شود. این قانون در کشورهایی که در عرض‌های جغرافیایی میانی واقع شده اند اجرا می شود.
به گزارش خبر فوری، تا ساعاتی دیگر قرار است ساعت رسمی کشورمان به عقب برود. قانون تغییر ساعت رسمی ایران، قانونی است که به موجب آن ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین ماه یک ساعت به جلو کشیده می‌شود و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریور ماه به حالت قبلی برگردانده می‌شود.
بسیاری معتقدند این قانون بسیار مفید است و علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف برق، باعث افزایش بهره‌وری افراد از روشنایی روز می‌شود. برخی دیگر اما اعتقاد دارند که این قانون جز هرج و مرج تاثیر دیگری بر جامعه ندارد.
در این گزارش سعی داریم مروری بر تاریخچه، فلسفه و انتقادات مربوط به قانون تغییر ساعت رسمی کشور (یا به عبارتی، ساعت تابستانی) داشته باشیم.
چرا ساعت‌ها به جلو و عقب می‌روند؟
ساعت تابستانی به تغییر ساعت در منطقه‌های زمانی گفته می‌شود که موجب طولانی‌تر شدن روز در عصر و کوتاه‌تر شدن آن در صبح می‌شود. در واقع این قانون در کشورهایی مانند ایران که در عرض‌های جغرافیایی میانی واقع شده و تغییرات طول شبانه‌روز در طول سال قابل توجه است، اجرا می شود و هدفش استفاده بیشتر از روشنایی روز، در فصل‌های بهار و تابستان است.
در حقیقت، بسیاری از کشورها برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، در فصل بهار و تابستان ساعت رسمی کشورشان را قدری (معمولاً یک ساعت) به جلو می‌کشند، تا ساعات بیشتری از روز با ساعات کاری هم‌خوانی داشته باشد، و در ساعات کمتری از روز، نیاز به مصرف انرژی برای تأمین روشنایی وجود داشته باشد.
کدام کشور اولین بار قانون ساعت تابستانی را اجرا کرد؟
استفاده بیشتر از نور خورشید در طول روز، برای نخستین بار در سال ۱۷۸۴ در فرانسه مطرح شد. در این سال، بنیامین فرانکلین، وزیر مختار آمریکا در فرانسه طی مقاله‌ای که در یکی از مجلات فرانسه چاپ شد، از مردم خواست که صبح‌ها یک ساعت زودتر از خواب بیدار شوند. فرانکلین معتقد بود که به این ترتیب، مردم می‌توانند روزها از روشنایی خورشید استفاده بیشتری کنند و شب‌ها شمع کمتری مصرف نمایند.
اما تغییر ساعت رسمی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، برای اولین بار در سال ۱۹۱۶ در کشور آلمان عملی شد. بعداً برخی دیگر از کشورها از جمله آمریکا، انگلستان، و برخی از کشورهای اروپایی نیز دست به اقدام مشابهی زدند. علت جهانی شدن این اتفاق در آن زمان، کمبود شدید انرژی در اروپای جنگ زده بود.
تاریخچه تغییر ساعت در ایران
ساعت رسمی در ایران برای نخستین بار پیش از انقلاب اسلامی عقب و جلو رفت. بعد از انقلاب این روند به حالت تعلیق درآمد. اما در سال 1370 و در زمان ریاست جمهوری مرحوم رفسنجانی مجددا تصویب و اجرا شد. طبق آمارها در آن زمان، مصرف برق تا حدی پایین آمد.
در اسفند ماه سال ۱۳۸۴ و با ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، این مصوبه ابطال شد. غلامحسین الهام سخنگوی وقت دولت، در زمان اعلام این تصمیم دولت اعلام کرد که بررسی کارشناسانه‌ای مبنی بر این که تغییر ساعت در کشور منجر به صرفه‌جویی در مصرف انرژی در کشور شده باشد، وجود ندارد. وی دلیل لغو مصوبه قبلی هیئت دولت را «سردرگمی بخش‌های زیادی از جامعه در اثر تغییر ساعت رسمی کشور» و «عدم وجود بررسی‌های دقیق و کارشناسانه برای تأیید صرفه جویی در مصرف برق با روش تغییر ساعت» اعلام کرد.
پس از آن در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ نمایندگان مجلس شورای اسلامی، طرح‌هایی را در دستور کار خود قرار دادند تا دولت را مکلف به تغییر ساعت رسمی کشور در شش‌ماهه نخست سال نمایند اما در نهایت این طرح‌ها به‌صورت قانون در نیامدند. این در حالی بود که منابع مختلف پیشنهادهای مختلفی، هم‌چون تاریخ‌هایی جدید برای آغاز و پایان تغییر ساعت در سال را مطرح می‌کردند.
در نهایت در روز ۳۱ مرداد ۱۳۸۶ قانونی مشتمل بر یک ماده واحده مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از آن زمان تا کنون همچنان ساعت رسمی کشور در اول فروردین هر سال به جلو رفته و 31 شهریور به جای خودش بازمی‌گردد.
موافقان و مخالفان قانون ساعت تابستانی؛ چرا اتحادیه اروپا قانون را تغییر داد؟
چند ماه پیش قانون‌گذاران اتحادیه اروپا به عدم تغییر ساعت فصلی از سال ۲۰۲۱ میلادی به بعد رای مثبت دادند. این موضوع که در پارلمان اتحادیه اروپا به رای گذاشته شده بود با ۴۱۰ رای موافق در مقابل ۱۹۲ رای مخالف تصویب شد. طبق گزارش یورونیوز، کمیسیون اروپا در سپتامبر ۲۰۱۸ پیشنهاد کرد تا این عمل متوقف شود و نظرسنجی‌ها در تمامی اتحادیه حاکی از آن بود که بخش بزرگی از جامعه اروپایی با آن موافق است.
عمده دلایلی که یورونیوز برای این تصمیم می‌شمارد این بود که مساله تغییر ساعت باعث ایجاد اختلال در ساعت بیولوژیکی بدن شده و خطر بیماری‌ها را افزایش می‌هد و باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز نخواهد شد.
به طور کلی، قانون ساعت تابستانی تا کنون موافقان و مخالفان بسیاری داشته است. موافقان تاکید دارند که قانون تغییر یک ساعته زمان رسمی کشور به جز کاهش مصرف برق باعث بهره‌برداری از زمان پس از ساعات کاری، افزوده شدن طول روز پیش از عصر و افزایش کسب و کار خرده‌فروش‌ها و رونق مسابقات ورزشی و دیگر فعالیت‌ها می‌شود.
مخالفان می‌گویند هدف ابتدایی تغییر ساعت تابستانی کاستن مصرف انرژی در ساعات اوج مصرف و کاهش استفاده از لامپ رشته‌ای بوده است اما شیوه‌های گرمایش و سرمایش مدرن تا حدود زیادی متفاوت است و به همین دلیل تحقیق در مورد چگونگی تاثیر این شیوه بر مصرف انرژی اغلب محدود و متناقض است. این مخالفان تاکید دارند که به جز این، سردرگمی جامعه و هرج و مرج در روزهای اولیه ماهها بیشتر شده و خدمات بانکی هم به هم می ریزند.
اکنون نظر شما چیست؟ تجربه شخصی شما می گوید قانون تغییر ساعت رسمی کشور مفید است یا مضر. لطفا نظر خودتان را برای ما بنویسید.