از شش هزار شهید زن نه تنها از نام آن‌ها بر خیابان‌ها خبری نیست، بلکه در کلان‌شهر پایتخت، از میان شش هزار شهید زن و در ۱۸ هزار خیابان تهران، فقط پنج کوچه و بن‌بست به نام شهدای زن نام‌گذاری شده است.
جنجال به‌وجود‌آمده بر سر ماجرای حذف عنوان شهید از تابلوی خیابان‌ها در یک ماه گذشته حرف‌و‌حدیث‌های فراوانی را در آستانه سالگرد جنگ تحمیلی برای شورای شهر به‌همراه داشت. اقدامی که مشکوک خوانده شده بود و از منطقه یک تهران آغاز شد و واکنش گروه‌های مختلف را به‌دنبال داشت.
در پی این اقدام، روابط عمومی منطقه یک شهرداری تهران واکنش نشان داد و اظهار کرد: «تنها چند تابلو از ۱۵۰ تابلوی دیوارکوب مزین به نام شهدا، فاقد عنوان شهید بوده است که این چند تابلو نیز جزء تابلو‌های ترافیکی بوده و جهت راهنمایی رهگذران نصب شده است. به دستور شهردار همه این تابلو‌ها پایش و رفع نقص شده است».
او این نکته را متذکر شد که اشتباه پیمانکار در تهیه تابلو‌های ترافیکی باعث بروز این اتفاق شد و از این پس شهروندان با مشاهده هرگونه اشتباهی دراین‌باره با سامانه ۱۳۷ تماس بگیرند. شهردار نیز پیمانکار و افراد خاطی را برکنار کرد.
فارغ از این ادعای مطرح‌شده در آستانه سالگرد جنگ تحمیلی، سؤالی که به ذهن متبادر می‌شود، این است که سهم زنان از نام خیابان‌های این شهر چقدر است؟ زنانی که چه در خط مقدم و چه در پشت جبهه‌های جنگ در تمام هشت سال جنگ تحمیلی حاضر بودند؛ اما در تمام این سال‌ها کسی حتی یک بار هم به‌صورت جدی معترض به این نشد که از میان آمار قابل توجه شهدای زن جنگ تحمیلی چرا سهم زنان این‌قدر اندک است.
درباره این موضوع روز گذشته سردار کارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نیز که در صدو‌شصت‌و‌ششمین جلسه علنی شورای شهر تهران حاضر شده بود، در سخنانی با بیان اینکه یکی از وظایف بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس جلوگیری از تحریف و به‌انحراف‌کشاندن دفاع مقدس است، به نام‌گذاری خیابان‌های شهر تهران به نام شهدای خانم اشاره کرد و گفت: «ما این موضوع را هم مورد بررسی قرار خواهیم کرد، زیرا نقش زنان در دفاع مقدس مغفول واقع شده است».
براساس آمار تهیه‌شده از فهرست شهدای جنگ تحمیلی از میان زنان ایرانی شش‌هزارو ۴۲۸ نفر در سال‌های دفاع مقدس شهید شده‌اند و بیشتر آن‌ها در بمباران و موشک‌باران شهر‌ها به شهادت رسیده‌اند.
براساس آماری به نقل از نشریه داخلی بنیاد شهید و امور ایثارگران، ۵۰۰ نفر از این افراد، رزمنده بودند، بیشتر این زنان مجرد و دوهزارو ۵۰۰ نفر از آنان در سن ۱۰ تا ۳۰ بودند.
براساس آمار بنیاد شهید و امور ایثارگران که در شهریور ۱۳۸۱ به تفکیک جنسیت و گروه‌های جانبازی منتشر شد، تعداد کل جانبازان زن پنج‌هزارو ۷۳۵ نفر است که از این تعداد سه‌هزارو ۷۵ نفر بالای ۲۵ درصد جانبازی دارند. درباره تعداد اسرای زن جنگ تحمیلی، آمار روشنی منتشر نشده، اما در برخی منابع از رقم ۱۷۱ اسیر زن در جنگ هشت‌ساله گفته شده است.
آن‌ها بدون آنکه بخواهند، به‌صورت اتوماتیک تلاشی برای آوردن نام زنان به سطح شهر نمی‌کنند، چون اصلا برایشان مهم نیست و فکر می‌کنند همه‌چیز طبیعی است؛ برای مثال طبیعی است که خبری از نام شعرای زن، ورزشکاران زن، شهدای جنگ و انقلاب روی تابلو‌های شهری نیست، چون اصلا به آن فکر نمی‌کنند
همچنین در هشت سال دفاع مقدس ۲۲هزارو ۸۰۸ امدادگر و دوهزارو ۲۷۶ پزشک زن به جبهه‌ها اعزام شدند که مطلقا هیچ آماری در دست نیست که چه تعداد و چند درصد از خیابان‌ها در شهر‌های ایران، به نام زنان نام‌گذاری شده است. هنگامی که درباره این موضوع جست‌وجو می‌کنیم، فقط به چند خبر محدود مبنی بر شکوائیه برخی خبرگزاری‌های دولتی برمی‌خوریم که نسبت به‌جای خالی نام «شهدای زن» در خیابان‌ها معترض شده‌اند، اما هیچ‌کس دلیل مشخصی برای این مسئله ندارد.
مطابق آمار یکی از کارمندان شهرداری تهران که موافق انتشار نام خود نیست، از شش هزار شهید زن نه‌تن‌ها از نام آن‌ها بر خیابان‌ها خبری نیست، بلکه در کلان‌شهر پایتخت، از میان شش هزار شهید زن و در ۱۸ هزار خیابان تهران، فقط پنج کوچه و بن‌بست به نام شهدای زن نام‌گذاری شده است.
حجت نظری، عضو کمیته نام‌گذاری شورای شهر تهران، می‌گوید: من حتما به این معتقد هستم که باید نام شهیده‌های دفاع مقدس و همچنین زنان نام‌آور ایرانی زینت‌بخش خیابان‌های شهر باشد و اگر تا امروز در این حوزه کم‌کاری شده، لازم است با شتاب بیشتری این کم‌کاری را جبران کنیم.
واقعیت این است که ما نمی‌توانیم زنان را که نیمی از جامعه هستند نادیده بگیرم و برای نادیده‌نگرفتن در همه حوزه‌ها باید تلاش شود و معتقدم نام‌گذاری خیابان‌های شهر نیز از این قاعده مستثنا نیست. ما باید برای گذاشتن نام زنان روی معابر و فضا‌های شهری به‌طور جدی اقدام کنیم. این مسئله هم درباره قهرمانان ملی مثل شهدای زن و هم درباره سایر مشاهیر و ادبا و قهرمانان ورزشی صدق می‌کند و در این حوزه برای زنان باید بیشتر تلاش کنیم.
او در پاسخ به این پرسش که آیا در کمیته نام‌گذاری دراین‌باره بحث و اظهارنظر شده، گفت: بله؛ تا جایی که مطلع هستم، نظر اعضای کمیته درباره این نام‌گذاری‌ها مثبت است. من نیز امیدوارم با پیشنهاد‌هایی که تا امروز به دست ما رسیده، بتوانیم اسامی زنان شهیر را بر در و دیوار شهر ببینیم.
زنان از شهر حذف می‌شوند
محبوبه رضایی، فعال حوزه زنان، با بررسی ابعاد این مسئله عنوان می‌کند: به‌صورت کلی به نظر می‌رسد افکار مردسالارانه، حتی میان مردانی که خود را پیشرو نیز می‌دانند، نهادینه شده است؛ برای مثال اعضای مرد شورای شهر تهران بار‌ها درباره حضور زنان در شهر، در استادیوم و دوچرخه‌سواری‌کردن آن‌ها صحبت کرده‌اند و حتی خواسته‌اند نام فروغ فرخزاد را روی یکی از خیابان‌ها بگذارند، اما وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنی، اصلا یادشان نیست که چرا تا امروز حتی شهیدان زن، نقشی در نام خیابان‌های شهر تهران نداشته‌اند؛ یعنی اصلا شاید واقعا آن‌ها نخواهند تن به این تبعیض بدهند؛ اما این تبعیض در ناخودآگاهشان شکل گرفته است.
آن‌ها بدون آنکه بخواهند، به‌صورت اتوماتیک تلاشی برای آوردن نام زنان به سطح شهر نمی‌کنند، چون اصلا برایشان مهم نیست و فکر می‌کنند همه‌چیز طبیعی است؛ برای مثال طبیعی است که خبری از نام شعرای زن، ورزشکاران زن، شهدای جنگ و انقلاب روی تابلو‌های شهری نیست، چون اصلا به آن فکر نمی‌کنند.
وی افزود: زمان برگزاری جام جهانی تصویری در میدان ولیعصر تهران روی تابلوی اصلی این میدان با موضوع همراهی با تیم ملی نقش بسته بود که اثری از زنان روی آن نبود. بسیاری دلیل این اتفاق را این می‌دانستند که، چون این تابلو متعلق به مؤسسه اوج است، این اتفاق افتاده؛ اما من با مسئولان این تابلو حرف زدم، آن‌ها حتی به ذهنشان نرسیده بود که زنان هم می‌توانند در این تصویر نقشی داشته باشند.
چرا چنین چیزی به ذهنشان نرسیده بود؟، چون زنان مدت‌هاست که از شهر حذف شده‌اند. آن‌ها به دلایلی نامعلوم به پستو‌ها رانده می‌شوند و هر نوع فعالیتشان و هر نوع حرکتشان می‌تواند زشت و سؤا‌ل‌برانگیز باشد.