محسن سلمان‌نژاد رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی فارس به بررسی وضعیت دوره سالمندی و سالمندان ایرانی پرداخت.

وی با اشاره به اینکه هنوز کشور جوانی هستیم و در شرایط پنجره جمعیتی به سر می‌بریم،‌ گفت: پنجره جمعیت ایران از سال 1385 باز شده و تا سال 1425 ادامه دارد.

وی ادامه داد: چیزی حول و حوش 70 درصد جامعه ما مولد هستند ولی چون در دهه 60 میزان موالید به یک باره نسبت به مرگ و میر کودکان افزایش یافت و با پدیده دهه شصتی‌ها مواجه شدیم و درحال حاضر متولدان این دهه در حال طی کردن دوره پایانی جوانی و میانسالی‌شان هستند، و  به سرعت به مرحله کهنسالی نزدیک می‌شوند، در آینده نزدیک شاهد پیر شدن جمعیت ایران خواهیم بود.

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران با بیان اینکه کشور ما جزو چند کشور اول دنیا از لحاظ شیب و سرعت سالمندی در جهان است،‌ ابراز داشت:‌ بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت تا سال 2050 از هر سه نفر ایرانی یک نفر پیر خواهد بود و این سرعت سالمند شدن جمعیت خطرناک است. 

* آمادگی برای مواجهه به سالمندی جمعیت نداریم

سلمان‌نژاد خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها 9.25 درصد جمعیت کشورمان سالمند هستند و این شرایط نگران کننده نیست، اما از آنجا که با سرعت و شدت زیادی در حال طی کردن شیب جمعیت به سمت سالمندی هستیم، باید برنامه‌ریزی دقیقی در این زمینه داشته باشیم.

*فراهم آوری شرایط گذران دوره سالمندی هدف شواری عالی سالمندی است

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران در پاسخ به این سؤال که شروع پدیده سالمندی در کشور پیش‌بینی شده و آیا در این زمینه برنامه‌ریزی داشته‌اید،‌ پاسخ داد:‌در سال 1383 شورای عالی سالمندی تشکیل شد اما حرکت این شورا منسجم نبود و اهداف در حد شعار دیده شد. به همین دلیل جلسات به صورت منظم تشکیل نشدند. 

سلمان‌نژاد با اشاره به اینکه راهکارهای پیش‌بینی شده در برنامه پنجم و ششم توسعه برای مواجهه با سالمندی آنچنان جدی گرفته نشده‌اند و عمدتاً موضوع سالمندی با مشکلات افراد بی‌بضاعت خلط شده است،‌گفت:‌ این در حالی است که مسأله ما در مواجهه با پدیده سالمندی، افراد بی‌بضاعت نیستند، چرا که حدود 20 درصد از سالمندان ما چنین وضعیتی دارند و مابقی در شرایط متوسط هستند. هدف ما از ارائه برنامه‌های حوزه سالمندی، فراهم آوری شرایط برای گذران دوره سالمندی سالم بود.

وی در ادامه توضیح داد:کشورهایی که در دنیا به محدوه سالمندی پا گذاشته‌اند این شرایط را طی یک قرن تا یک قرن و نیم تجربه کرده‌اند و در حال حاضر حدود 20 درصد از جمعیت کشورشان را جمعیت سالمند تشکیل می‌دهد ولی ما این پدیده را در کمتر از نیم قرن تجربه خواهیم کرد اما با این وجود آمادگی‌مان برای مواجهه به آن بسیار پایین است.

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران خاطرنشان کرد:‌درست است سالمندی نشان‌دهنده توسعه یک جامعه است ولی ما آیا شرایط توسعه پذیری جامعه که از نظر مسائل اجتماعی و سلامت پذیرای سالمندان باشیم، داریم؟

*سند ملی سالمندی چراغ راه برنامه‌ریزی‌ها

سلمان‌نژاد با اشاره به اینکه نگرانی‌های ایجاد شده در باره پدیده سالمندی باعث پرداختن شکل‌گیری «سند ملی سالمندی در ایران» شد، گفت:‌ این سند به عنوان منشور حقوقی در حوزه سالمندی عمل خواهد کرد و الزام آور نیست. تنها می‌تواند چراغ راهی برای طی کردن درست این مسیر باشد.

وی در خصوص اجرایی شدن این سند نیز توضیح داد: برای اجرایی شدن مبانی و اهم اهداف این سند نیاز به پول و اعتبار، همگرایی دستگاه‌ها و مسؤولان و پیش‌بینی‌های قانونی داریم. در واقع اجرای این سند به سادگی اتفاق نمی‌افتد.

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران توجه به الگوهای جهانی را در این زمینه کمک کننده خواند و به توضیح چالش کارت‌های نقره‌ای در ژاپن پرداخت و گفت: در ژاپن برای جمعیت بالای 65 سال یک کارت دریافت خدمات اجتماعی تحت عنوان کارت نقره‌ای در نظر گرفته شد. اکنون که از هر 3 نفر در ژاپن یک نفر سالمند شده است تأمین منابع این خدمت اجتماعی بسیار سخت شده است.

*منابع دولتی متضمن تأمین زندگی سالمندان نیست

وی افزود: در واقع اگر تجربه کشورهای مختلف در خصوص سالمندی را که در فرصت یک صد ساله آزمون و خطا به دست آورده‌اند مدنظر قرار دهیم می‌بینیم که منابع دولتی متضمن تأمین زندگی یک فرد سالمند نخواهد شد و باید منابع متعددی از سنین جوانی برای این دوره تعریف شود تا در آینده دچار چالش‌های بزرگ نشویم.

سلمان‌نژاد ادامه داد: سالمندان در کشورهای پیشرفته از حقوق بازنشستگی، سهام و بیمه‌های مختلف بهره‌مندند اما در کشور ما درآمد افراد آنقدر بالا نیست که بخواهیم برای تأمین دوره سالمندی از حقوق آنها برداشت‌های متعدد داشته باشیم.

*بانک زمان ایده‌ای کاربردی برای افزایش مشارکت‌های اجتماعی

وی به اجرای طرحی به نام بانک زمان که در کشور سوئد و سوئیس اشاره کرد و گفت:‌ سازوکارهای تشکیلات بیمه این کشورها شرایطی برای دریافت خدمات اجتماعی را پیش‌بینی کرده‌اند که بر اساس آن اگر فردی ساعاتی از هفته‌اش را  برای کمک به یک سالمند اختصاص دهد، این زمان برای او در سیستم بیمه عمر ثبت شده و در زمان سالمندی می‌تواند از حساب زمان خود برای دریافت خدمات مشابه برداشت داشته باشد. در واقع در این طرح از انرژی جوانی برای توسعه مشارکت‌های اجتماعی سود برده شده و در کنار آن فرصتی برای ذخیره بیمه سالمندی ایجاد می‌شود.

*کمتر از  یک دهم درصد سالمندان ایرانی در خانه‌های سالمندان نگهداری می‌شوند

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران  با اشاره به اینکه کمتر از یک دهم درصد سالمندان کشور ما در خانه‌های سالمندان نگهداری می‌شوند یعنی 14 هزار نفر تحت پوشش مراکز نگهداری هستند و این عدد نسبت به جمعیت 8 میلیونی سالمند عدد ناچیزی است.این آمار را می‌توان یک نشانه خوب از پذیرش سالمند در خانواده‌های ایرانی دانست.

سلمان‌نژاد ادامه داد: در واقع خانواده‌های ایرانی علاقه‌مندند که سالمندان‌شان را در خانه نگه دارند. این سنت خوب هدف کلی کشورهای دنیا در خصوص نگهداری از سالمندان است اما باید به توانمند کردن خانواده‌ها هم برای نگهداری از سالمندان بپردازیم.

*پدیده سالمندان مجهول‌الهویه در خانه‌های سالمندان

وی با بیان اینکه بسیاری از سالمندانی که در خانه سالمندان نگهداری می‌شوند مجهول الهویه هستند، گفت: این پدیده شوم از لحاظ جامعه شناسی به این دلیل اتفاق افتاده است که مشکلات اقتصادی جامعه این اجازه را به خانواده‌ها نمی‌دهد که هزینه تامین و نگهداری سالمندان خود را تامین کنند.

وی افزود: عمده این سالمندان سالمندان با مشکلاتی مثل آلزایمر، دست و پنجه نرم می‌کنند و با توجه به شرایط سخت نگه‌داری از آنها برخی خانواده‌های کم بضاعت مجبورند سالمندشان را در خیابان رها کنند تا بهزیستی آنها را به خانه‌های سالمندان بسپارد.

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران با تاکید بر اینکه سالمندان مجهول الهویه که در خانه سالمندان نگهداری می‌شوند جمعیت بالایی ندارند،‌ اظهار داشت: اما اگر این مسئله را تعمیم دهیم می‌بینیم که چقدر با مشکل سالمند آزاری مواجه هستیم که به لحاظ فرهنگی به آن پرداخته نشده است.

*سالمند آزاری، معضل پنهان در خانواده‌های ایرانی

سلمان‌نژاد ادامه داد: ممکن است سالمندان بسیار زیادی در بستر خانواده‌ها در شرایط مناسب اقتصادی نگهداری شوند اما به شدت با آنها بدرفتاری شود.

وی توضیح داد:  بسیاری از سالمندانی که در خانه‌ها نگه‌داری می‌شوند، به دلیل نبود بستر آموزشی برای نگه‌داری از سالمندان و روحیات این دوره مورد آزار قرار می‌گیرند، در واقع سالمند آزاری یک پدیده پنهان است که به دلیل مسائل فرهنگی به آن آنچنان که باید پرداخته نمی‌شود.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا دولت برای جلوگیری از سالمند آزاری طرحی در دست دارد یا خیر، گفت:‌ در منشور سند ملی سالمندی این مسئله دیده شده است اما از آنجا که اجرایی شدن این سند نیازمند تامین منابع است و کشور ما درگیر مشکلات اقتصادی است نمی‌توان امیدوار بود این طرح‌ها اجرایی شوند.

*کسب و کار سالمندی، راهی نو برای استفاده از توانمندی سالمندان

رئیس پیشین دبیرخانه شورای عالی سالمندان ایران در خصوص  استفاده از توانمندی و تجربیات سالمندان در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی گفت: امروزه یکی از گزینه‌های سلامت سالمندان در دنیا را اشتغال آنها می‌دانند و منظور از اشتغال، اشتغال تمام وقت نیست بلکه منظور اشتغال نیمه وقت و پاره وقتی است که با توجه به شرایط جسمی سالمند در نظر گرفته شده است.

وی  قانون منع به کارگیری بازنشستگان که سال پیش در مجلس تصویب شد را مخالف این نگرش نوین در جهان و  برخلاف منشور حقوقی سند ملی سالمندی عنوان کرد و گفت: این قانون توان اجرای طرح‌هایی برای اشتغال سالمندان را گرفته است، در حالی که کسب و کار سالمندی یک کسب و کار نوپدید در دنیاست که آیتم‌های بسیاری برای آن پیش‌بینی شده است.

انتهای پیام/