گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، فاطمه سامعی؛ این روزها مانند هر سال که به زمان برگزاری راهپیمایی اربعین نزدیک می‌شویم، جمعیت زیادی راهی این مراسم می‌شوند.

همان‌طور که هر سال بر تعداد زائرانی که در مراسم بزرگ اربعین در کشور عراق شرکت‌ می‌کنند افزوده می‌شود، برنامه‌ریزی، امکانات و آمادگی برای پشتیبانی از این حضور هم بهتر می‌شود. 

در جمع افراد زیادی که راهی اربعین می‌شوند جمعیت دانشجویان حضور جدی و پررنگی دارند و از این رو وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هر سال آمادگی بیشتری برای حمایت از حضور جامعه دانشگاهی در این رویداد پیدا می‌کند.

برخی کاربران فارس من هم با ثبت سوژه‌ای خواستار مساعدت برای سفر اربعین شده‌اند که مساعدت‌ها شامل حال دانشجویان هم می‌شود.

برای اطلاع از آخرین برنامه‌ریزی‌ها و حمایت‌های وزارت علوم برای حضور جامعه دانشجویی در رویداد اربعین با غلامرضا غفاری، معاون اجتماعی و فرهنگی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت‌وگو کرده‌ایم.

*مساعدت مالی برای حضور جامعه دانشگاهی در اربعین

فارس: مساعدت مالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای اعزام دانشجویان به رویداد اربعین چگونه است؟

غفاری: تسهیلات سفر به عتبات در ایام اربعین ۲ نوع است؛ زیرا برخی دانشجویان از کاروان‌های دانشجویی اعزام می‌شوند و برخی از دانشجویان هم به صورت انفرادی یا همراه با خانواده به این رویداد می‌روند.

یک نوع از تسهیلات برای دانشجویانی است که به صورت آزاد و فردی عازم عراق می‌شوند و نوع دیگر برای دانشجویانی است که از طریق کاروان‌های عتبات  به اربعین می‌روند. مبلغ وام عتبات برای اعزام آزاد و فردی 750 هزار تومان است و میزان تسهیلات برای اعزام کاروانی برای دانشجویان مجرد یک میلیون تومان و برای دانشجویان متاهل یک میلیون و پانصد هزار تومان است. 

طبق اطلاعات بدست آمده بیشترین هزینه دانشجویان در راهپیمایی اربعین مربوط به هزینه‌های بخش حمل و نقل است.

علاوه بر حمایت مالی، دانشگاه‌ها حمایت‌‌های دیگری شامل حمایت‌های غیرمالی هم از دانشجویان عازم اربعین دارند که برای مثال برخی از این حمایت‌ها شامل معرفی فرد به عنوان دانشجو برای انجام کارهای اخذ روادید یا معرفی متقاضی به سازمان نظام وظیفه برای استفاده از امتیاز دانشجو بودن است که معمولا بسیج دانشجویی در این موضوعات وارد می‌شوند و مسئولیت مساعدت را برعهده می‌گیرند.

امسال هم دانشجویان عازم اربعین می‌توانند از ۷ مهر تا ۱۰  آبان بدون سپردن وثیقه و اخذ تاییدیه از دانشگاه از کشور خارج شوند و دانشجویانی که از معافیت تحصیلی استفاده می‌کنند هم می‌توانند از این شرایط برخوردار باشند. صدور مجوز خروج از کشور هم برای دانشجویان به صورت اینترنتی و از طریق سامانه سازمان وظیفه عمومی انجام خواهد شد.

*وام دانشجویی عتبات عالیات به اربعین هم اختصاص یافت

فارس: با توجه به افزایش هزینه‌های حضور در اربعین آیا برنامه‌ای برای افزایش تسهیلات دانشجویی اعزام به اربعین در دستور کار است؟

غفاری: سیاست‌گذار اصلی این موضوع سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.

در گذشته تسهیلات عتبات عالیات دانشجویی شامل سفرهای زیارتی به اماکن مقدسه از جمله سفرهای حج، کربلا، نجف و سوریه بود و سال قبل از مدیران سازمان امور دانشجویان خواستیم که از بودجه تسهیلات دانشجویی سفر به عتبات عالیات به اربعین هم تخصیص داده شود و تقاضا کردیم دانشجویانی که برای اربعین متقاضی استفاده از تسهیلات هستند هم بتوانند تسهیلات عتبات عالیات را دریافت کنند؛ خوشبختانه سازمان امور دانشجویان همکاری لازم را در این باره داشتند و پیشنهاد مورد موافقت قرار گرفت.

رقم‌های 750 هزار تومان برای اعزام دانشجوی آزاد، یک میلیون تومان برای اعزام دانشجویی مجردی از طریق کاروان ستاد عتبات و یک میلیون و 500 هزار تومان برای اعزام دانشجویی متاهلی از طریق کاروان عتبات هم رقم‌های سال قبل بوده است و درباره امکان افزایش این ارقام را باید از سازمان امور دانشجویان وزارت علوم پیگیری و موضوع را مدیران آن سوال کنید.

*غیبت دانشجویان برای حضور در اربعین تا 3 روز مجاز است

فارس: با توجه به این که طبق بخش‌نامه معاونت فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری غیبت دانشجویان و دانش‌آموزان در ایام اربعین مجاز اعلام شده است، اما برخی دانشجویان می‌گویند که همه اساتید در این باره همکاری نمی‌کنند و درباره غیب‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، ماجرای این گلایه چیست؟

غفاری: درباره غیبت‌های دانشجویان یک مسئله مهم وجود دارد و آن این است که دانشجو می‌تواند سه جلسه در هر درس غیبت داشته باشد و این سه جلسه در صورتی پذیرفته می‌شود که غیبت مجاز باشد.

بنابراین تمامی دانشجویانی که به رویداد راهپیمایی اربعین مشرف می‌شوند و در گذرنامه آنان مهر خروج و ورود ثبت شده باشد می‌توانند از این غیبت‌ها به عنوان غیبت مجاز استفاده کنند؛ اما اگر غیبت بیش از سه جلسه باشد، امکان استفاده از این شرایط نیست، زیرا دانشجویی که وظیفه مهم تحصیل را بر عهده دارد وقتی خود را برای حضور در این حرکت بزرگ آماده می‌کند، باید برنامه خود را به گونه‌ای هماهنگ کند که تعداد غیبت‌های مجازش در هر درس بیش از سه جلسه نباشد تا به وظیفه تحصیل او هم خللی وارد نشود و به گونه‌ای باشد که بتواند مسئله غیبت خود را با استاد و دانشگاه هماهنک کند.

این طور نیست که دانشجو 3 جلسه غیبت کند و 3 جلسه هم برای حضور در اربعین عذر داشته باشد و در نهایت بهره‌ای از درس، استاد و کلاس نبرده باشد.

*حضور پررنگ موکب‌های دانشگاه‌ها در اربعین علیرغم محدودیت منابع

فارس: با توجه به اینکه در سال های گذشته دانشگاه‌های کشور در راهپیمایی اربعین مشارکت داشتند و برای خدمت به زائران موکب برپا می‌کردند، آیا امسال که بودجه دانشگاه‌ها کاهش پیدا کرده تغییری در برنامه دانشگاه‌ها برای برپایی موکب در راهپیمایی اربعین ایجاد شده است؟

غفاری: دانشگاه های ستادی و اصلی حتماً در راهپیمایی اربعین امسال موکب خواهند داشت و دیگر دانشگاه‌ها هم موکب دارند. البته امسال به دلیل محدودیت منابع مالی و کاهش عمومی اعتبار دانشگاه‌ها، به همه دانشگاه تاکید کرده‌ایم که در این باره هم‌افزایی داشته باشند و تا حد امکان از منابع و امکانات هم به صورت مشترک استفاده کنند تا در نهایت شاهد حضور موثر و پررنگ همه مجموعه‌های نظام آموزش عالی در این رویداد مهم باشیم.

با توجه به اینکه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ردیف بودجه معین برای برنامه‌های اربعین ندارد و بودجه این برنامه‌ها از بودجه فرهنگی دانشگاه‌ها تامین می‌شود، مبلغ مشخصی برای اختصاص به این موضوع معین نشده است؛ اما به دلیل اهمیت رویداد راهپیمایی اربعین از همه دانشگاه‌ها خواسته‌ایم که تا حد امکان مساعدت‌های لازم را برای اختصاص اعتبار در این باره به دانشجویان و شرکت‌کنندگان انجام دهند.

هنوز تعداد دانشگاه‌ها و تعداد موکب‌های دانشگاه در اربعین امسال نهایی نشده است.

* تجربه‌ جامعه دانشگاهی از اربعین ثبت می‌شود

فارس: به غیر از برنامه تسهیل حضور دانشجویان و جامعه دانشگاهی در رویداد راهپیمایی اربعین توسط دانشگاه‌ها، چه برنامه‌های دیگری درباره رویداد اربعین در دستور کار است؟

غفاری: به دانشگاه‌ها توصیه شده که براساس امکانات و نظر خود برنامه‌های دیگری را همزمان با رویداد اربعین برای دانشجویان ترتیب دهند که این موضوع در اختیار دانشگاه‌ها گذاشته شده است.

همچنین به دانشگاه‌ها گفته شده برنامه بدرقه و استقبال را برای دانشجویانی که از سفر کربلا باز می‌گردند داشته باشند که این موضوع هم به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است.

موضوع دیگر نگهداری و ثبت محتوایی دستاوردهای دانشجویان و جامعه دانشگاهی از سفر اربعین است که با هدف غنی‌تر شدن محتواهای مربوط به رویداد اربعین در دستور کار قرار دارد. در سال‌های گذشته برخی از دانشجویان و اساتید تجربه‌های خود را از اربعین ارائه داده بودند.

از این رو کار روی موضوع اربعین را به دانشگاه‌ها توصیه می‌کنیم و برخی دانشگاه‌ها هم اقداماتی را انجام داده‌اند. 

*کمک زائران ایرانی به ثبت جهانی رویداد اربعین

فارس: این اقدام در راستای بحث اربعین پژوهی و ثبت اربعین به عنوان رویداد جهانی در یونسکو است؟

غفاری: مطالعه درباره اربعین محدود به کشور ایران نیست و پیش از ایران هم بسیاری از کشورها درباره اربعین مطالعه کرده‌اند و با همه این مطالعات این رخداد هنوز دارای جنبه‌های مختلف است که روشن نشده‌اند.

به طور کلی هم برای ثبت یک رویداد در یونسکو نیاز به پیش‌فرض‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی است و این همکاری هم می‌تواند نوعی کمک از سوی زائران ایرانی باشد.

*«اربعین پژوهشی» در دستور کار وزارت علوم

فارس: چرا موضوع اربعین پژوهشی در دستور کار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفته و برنامه این وزارتخانه در این باره چیست؟ 

غفاری: اربعین پژوهی حوزه مطالعاتی است که پس از شکل‌گیری چهره‌ای تازه از راهپیمایی اربعین ایجاد شده است و این مطالعات شامل حرکت عزاداران و عاشقان امام حسین (ع) و اصحابش از نجف تا کربلا می‌شود. 

با شکل‌گیری این نگاه، نیروی تازه‌ای در مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی ایجاد شده و نگاه اهالی پژوهش هم به این موضوع معطوف شده است. این توجه و اهتمام در قالب پژوهش و برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها هم نمود پیدا کرده است.

پژوهشگران و محققان جنبه‌های مختلف این حرکت عظیم را با رویکردهای مختلف مورد تفسیر و تحلیل قرار داده‌اند و همزمان جامعه دانشگاهی، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی هم موضوع را در قالب طرح‌های پژوهشی، انجام پیمایش و نظرسنجی، مطالعات میدانی، پایان نامه‌ها و رساله‌های تحصیلی پیگیری می‌کنند.

حوزه‌های مطالعاتی اربعین پژوهی گسترده و دارای ابعاد و جنبه‌های مختلف و چندگانه است. موضوعاتی از جمله تبارشناسی اربعین و مناسک اربعین، کم‌و‌کیف جمعیت مشارکت‌کننده، توصیف و تحلیل تفکر و روایت مشارکت‌کننده‌ها، ابعاد فقهی اربعین با در نظر گرفتن این موضوع که مشارکت‌کنندگان کشورها مختلف و با فرهنگ‌های متفاوت هستند.

از جمله پیامدهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی راهپیمایی اربعین، می‌توان به هویت‌بخشی اربعین برای شیعیان و جهان اسلام، همدلی و وفاق اجتماعی، آثار جهانی راهپیمایی اربعین، پاسداشت شعائر دینی، تقویت شعائر دینی برای حیات مذهبی، مدارای اجتماعی همه قوم‌ها و ملت‌ها اشاره کرد که حاصل همه آنها همدلی و همراهی جمعیت زیادی از فرهنگ‌ها و ملت‌های مختلف است که تایید می‌کند که رویداد راهپیمایی اربعین، همزیستی و سرمایه اجتماعی را بین گروه‌های مختلف از ملت‌ها تقویت می‌کند.

از این رو بررسی ابعاد و جنبه‌های رجالی، تاریخی، عرفانی، فقهی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی، تربیتی، جامعه شناختی، مردم شناختی و مطالعات فرهنگی و دینی، نشانه شناسی و نمادی و ابعاد آیینی اربعین همه گواه بر اهمیت مطالعه و پژوهش درباره رویداد بزرگ راهپیمایی اربعین دارند.

در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که اربعین پژوهی، موضوع پژوهی مهمی برای پژوهشگران و نهادهای پژوهشی است که می‌تواند به تولید دانش و ایجاد منابع تازه برای فهم بهتر و غنی‌تر نهضت عاشورا، آموزه‌ها و امام حسین (ع)‌ منجر شود. 

انتهای پیام/