گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، آدام اسمیت پدر علم اقتصاد در قرن هجدهم خلق و بکارگیری دانش را عاملی در افزایش کارایی ساختار اقتصاد برشمرد و از همان زمان ریشه های اقتصاد دانش بنیان شکل گرفت.
پس از اسمیت نیز دانشمندان زیادی به نقش نوآوری در اقتصاد توجه کردند و پس از آن در کشورهای مختلف اقتصاد دانش‌بنیان نقش اساسی به خود گرفت.
در کشور ما نیز چند سالی است با تأکیدات مقام معظم رهبری بر پیشرفت علم و فناوری، حرکت دانش‌بنیان و نقش آن در توسعه اقتصاد جایگاه خاصی یافته است به طوریکه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برنامه‌های بسیاری برای توسعه و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان داشته و حتی ستادهایی در این زمینه شکل داده است.
یکی از ستادهای شکل گرفته در معاونت علمی و فناوری ستاد توسعه فرهنگ، علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان است؛ البته با توجه به اینکه در عنوان این ستاد نام فرهنگ در کنار علم و فناوری و اقتصاد به چشم می‌خورد برای برخی جای تعجب داشته است که این عناوین چقدر می‌توانند با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
این موضوع را از پرویز کرمی دبیر ستاد توسعه فرهنگ، علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان سؤال کردیم.
کرمی معتقد است: برای اینکه بخواهیم در حوزه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان پیشرفت داشته باشیم باید فرهنگ سازی کنیم تا فرهنگ جامعه هم به تناسب اقتصاد دانش‌بنیان پیشرفت داشته باشد.
* آنچه در گفت‌وگوی ما با کرمی می‌خوانید:
* نمی‌توانیم درباره موضوع اقتصاد دانش‌بنیان صحبت کنیم اما به فرهنگ نپردازیم
* تحقق پیشرفت اقتصادی از طریق توسعه علم و فناوری بومی
* نمی‌توان تا همیشه به فروش نفت متکی ماند
* چرایی ضرورت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان
* سه مأموریت ویژه معاونت علمی برای حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان
* پیشرفت ایران در تولید علم دنیا
* معرفی بازیگران زیست بوم علم و فناوری
* سه گروه موظف برای حمایت از کالای ایرانی کدامند؟
* مردم در زمینه حمایت از کالای ایرانی چه وظیفه‌ای دارند؟
فارس: شما دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان هستید، می‌خواهم به عنوان نخستین سؤال از شما درباره نام این ستاد بپرسم، چرا در نام این ستاد واژه فرهنگ در کنار اقتصاد آمده است، این‌ها چه ارتباطی با یکدیگر دارد؟
کرمی: مسأله پیشرفت اقتصادی در شرایط فعلی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است، حال آنکه این مسأله نیز از طریق توسعه علم و فناوری بومی محقق می‌شود، برای توسعه علم و فناوری چه باید بکنیم؟ جز این است که باید از طریق توجه به اقتصاد مقاومتی و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ ها و افزایش محصولات ایران ساخت به توسعه علم و فناوری بپردازیم؟
برای اینکه بخواهیم در حوزه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان پیشرفت داشته باشیم باید فرهنگ جامعه هم به تناسب اقتصاد دانش‌بنیان در این حوزه رشد کند و پیش بیاید
با این اوصاف اگر بخواهیم در موضوع اقتصاد دانش‌بنیان کاری انجام دهیم و بروز و ظهوری داشته باشیم حتما باید فرهنگ و هنر متوجه این موضوع باشد زیرا ما نمی‌توانیم در جامعه درباره موضوع اقتصاد دانش‌بنیان صحبت کنیم در صورتی که جامعه هیچ برآیند و برداشتی از این موضوع نداشته باشد بنابراین ابتدا باید موضوع اقتصاد دانش‌بنیان و ضرورت وجود و توسعه آن فرهنگ سازی شده و مردم درباره آن اطلاعاتی داشته باشند و ضرورت آن را درک کرده باشند تا بتوانیم آن را در جامعه پیاده کنیم.
به عنوان نمونه زمانی که ما می‌خواهیم یک کالای ایرانی را به فروش برسانیم باید از طریق تبلیغات و ترویج این فرهنگسازی را به وجود بیاوریم تا مردم به خرید کالای ایرانی تمایل پیدا کنند.
به طور کلی باید بگویم توسعه اقتصاد دانش بنیان به زیرساخت‌های علمی و فناوری بسیار بالا و خوب نیاز دارد و برای اینکه بخواهیم در حوزه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان پیشرفت داشته باشیم باید فرهنگ و نگاه جامعه هم به تناسب اقتصاد دانش‌بنیان پیش بیاید.ما یک نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی تولید داخل داریم که 4 سال است این نمایشگاه برگزار می‌شود، در سال اول هرچه تلاش می‌کردیم که این محصولات در سطح دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی به فروش برسد، استقبال چندانی حتی از سمت اساتید دانشگاه‌ها صورت نمی‌گرفت، ما در کنار نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت داخل که چهار سال است برگزار کرده‌ایم یک جشنواره ملی فرهنگی هنری تحت عنوان «ایران‌ساخت» ایجاد کردیم و در این جشنواره از عناصر فرهنگی و هنری پتانسیل جامعه فرهنگی استفاده کردیم و با هدف جریان سازی و تولید محتوا در حمایت از کالای ایرانی این جشنواره توانست در فروش و معرفی کالاهای ایرانی به ما کمک کند.
* چرایی ضرورت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان
فارس: از نظر شما توسعه اقتصاد دانش بنیان چه ضرورتی دارد؟
کرمی: اگر توجه کرده باشید اقتصاد ایران تا به حال یک اقتصاد نفتی بوده است، یعنی ما بر مبنای فروش نفت خام چرخ‌های اقتصاد را می‌چرخاندیم و اقتصادمان اقتصادی بر پایه منبع محوری و خام فروشی بوده است به طوریکه در گذشته نفت را استخراج می‌کردیم و آن را به شکل خام به فروش می‌رساندیم اما حالا باید شرایط عوض شود زیرا نمی‌توان تا همیشه به فروش نفت متکی ماند، باید به سمت تولید ثروت از علم پیش برویم.
فارس: بنابراین به نظر شما در کدام یک از حوزه‌ها باید فعال‌تر باشیم تا اتکا به فروش نفت کاهش یابد؟
کرمی: در حال حاضر در کشور ما بیش از ۴ و نیم میلیون دانشجو و فارغ‌التحصیل داریم که باید از این ظرفیت استفاده کنیم، این نیروی انسانی جوان و پویا و جویای شغل و پیشرفت به عنوان سرمایه بزرگ کشور ما به شمار می‌رود که می‌تواند در خدمت پیشرفت کشور باشد. هم اکنون در حوزه های نوظهور مانند نانو، بیو، هوافضا، ict و علوم شناختی کشور ما از توانائی های علمی و فناوری و زیرساختی خوبی برخوردار است، 4500 شرکت دانش بنیان 6000 استارتاپ 180 مرکز نوآوری و پارکهای علم و فناوری همه و همه آینده روشنی را پیش روی ما قرار داده است.
در چند سال گذشته رشد استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه خوب بوده است و باید از این استعدادها کمک بگیریم.
فارس: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تاکنون چه کارهایی برای حمایت از این استارتاپ‌ها انجام داده است؟
کرمی: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، تسهیل گری و بوجود آوردن و تقویت اکوسیستم را در دستور دارد و این اکوسیستم باعث رشد و توسعه شرکت‌ها و استارتاپ‌ها می شود، در این میان تسهیلات مختلفی هم ارائه می شود به طوریکه بیش از 120 خدمت به این شرکت ها ارائه می‌شود؛ معاونت مأموریت‌هایی در زمینه حمایت از استارتاپ‌ها دارد.
فارس: چه مأموریت‌هایی؟
کرمی: یک مأموریت ما به وجود آوردن و حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان بود؛ برای اینکه ما مقوله‌ها را عمومی کنیم و به فرمایش مقام معظم رهبری گفتمان علم و فناوری را در جامعه جاری کنیم و موضوع اقتصاد دانش‌بنیان را به گفتمان تبدیل کنیم، باید به سمت عناصر فرهنگی و هنری جامعه برویم که برای تحقق این امر در سال 1392 ستادی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفت تا به فرهنگسازی در زمینه اقتصاد دانش‌بنیان بپردازد.
مأموریت و فعالیت های مختلفی در دستور قرار گرفت، از کار با رسانه ها و مصوبات تا صدا و سیما و مراکز تجمع انسانی و تولیدات خوبی رو در این سالها داشتیم که با مراجعه به سایت ستاد فرهنگ از آنها مطلع می شوید از برگزاری رویدادهای کارآفرینی تا آموزش های علمی تا برگزاری تورهای علمی از حضور در استانها و شهرها گرفته تا ایجاد گروه دانش آموزی و فرهنگسازی در همه ستادهای فناوری راهبردی تا برگزاری جشنواره های خاص مانند ایران ساخت، جشنواره عکس و فیلم فردا، نمایشگاههای موضوعی.
* پیشرفت ایران در تولید علم دنیا
فارس: این کارها به چه صورت از سوی این ستاد انجام شد؟
کرمی: در اقتصاد دانش‌بنیان ما یک زیست‌بوم داریم و در این زیست‌بوم بازیگران مختلفی هستند که کارهای متفاوتی در راستای فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان انجام می‌دهند، بخشی از بازیگران این عرصه دانشگاه‌ها هستند، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی محل تولید علم، آموزش و پرورش نیروی انسانی هستند که در این زمینه نیز فعالیت خوبی داشته‌اند به طوری که ما در سال 2000 رتبه پنجاهم تولید علم دنیا را داشته‌ایم اما امسال به اذعان سایت‌های علم‌سنجی معتبر دنیا ما رتبه پانزدهم تولید علم دنیا را در اختیار داریم.
فارس: پارکهای علم و فناوری در این زمینه چه نقشی دارند؟
کرمی: پارکهای علم و فناوری کشور نیز به عنوان یکی دیگر از بازیگران عرصه زیست‌بوم فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان فعالیت می‌کنند، در این زیست بوم 45 پارک علم و فناوری داریم، یعنی می‌توان گفت در هر استان کشور حداقل یک پارک علم و فناوری وجود دارد، البته در تهران و برخی از کلانشهرها بیش از یک پارک علم و فناوری فعالیت می‌کند که محققان کشورمان در شرکت‌های دانش بنیان مستقر در پارکهای علم و فناوری تولیدات علمی و دانشگاهی را به محصول تبدیل می‌کنند.
بازیگران بعدی به ترتیب مراکز نوآوری که در بیش از 180 نقطه کشور شکل گرفته اند شتابدهنده ها و وی سی ها نیز از دیگر بازیگران جدید این زیست بوم هستند.
* کارخانه‌های نوآوری محل اجتماع بازیگران زیست بوم علم و فناوری
فارس: به تازگی عنوان «کارخانه‌های نوآوری» نیز شنیده می‌شود، این کارخانه‌ها چه مأموریتی دارند؟
کرمی: کارخانه‌های نوآوری در واقع یک پلت‌فرم جدیدی است که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در بخش دیگری از توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به دنبال فعالیت این کارخانه ها است که نخستین کارخانه نوآوری در تهران راه‌اندازی شد و به زودی در شهرهایی از جمله مشهد، یزد، شیراز و کلانشهرها شاهد راه‌اندازی کارخانه‌های نوآوری دیگری خواهیم بود.
دانشجویان با یک ایده و انگیزه در راستای رفع نیاز مردم وارد کارخانه نوآوری می‌شوند و در آنجا می‌توانند ایده خود را تبدیل به محصول مورد نیاز جامعه کنند و به صورت یک شرکت در کارخانه نوآوری خارج شوند.
کارخانه نوآوری در واقع محل اجتماع بازیگران علم و فناوری است و از طریق این کارخانه ها دانشجویان به شرکت‌های استارت‌آپی و کسب و کارهای نوپا تبدیل می‌شوند یعنی دانشجوی ما با یک ایده و انگیزه که رفع‌کننده نیاز جامعه است، وارد کارخانه نوآوری می‌شود و در کارخانه‌های نوآوری شتاب‌دهنده‌ها حاضر هستند تا از این ایده‌ها برای رسیدن به محصول حمایت کنند. بطور خلاصه هر کارخانه محصولی دارد و محصول کارخانه نوآوری تولد و بوجود آمدنها یک شرکت استارت آپی هست.
فارس: به طور کلی چه سازمان‌ها و نهادهایی از دانشجویان و محققان کشور در مسیر تجاری‌سازی ایده‌ها و محصولات‌شان حمایت می‌کنند؟
کرمی: مراکز نوآوری، شتاب دهنده ها و دانشگاه‌ها به عنوان حامی در این زمینه عمل می‌کنند، اساتید دانشگاه نیز دانشجویان و ایده‌های‌شان را پرورش می‌دهند و از آنها محافظت می‌کنند تا در قالب یک شرکت دانش بنیان آماده فعالیت در عرصه علم و فناوری کشور شوند.
در موضوعات دانش‌بنیان برای اقتصادی شدن باید از فرهنگ کمک بگیریم تا بتوانیم اقتصاد را در جامعه بهبود دهیم
* سه گروه موظف برای حمایت از کالای ایرانی
فارس: برای تثبیت این فرهنگسازی چه کاری باید انجام شود؟
کرمی: سه گروه باید در این زمینه فعالیت کنند، اول حاکمیت است که شامل قوای سه گانه می شود و باید تکالیف و مسؤولیت های خود را در این زمینه انجام دهد، اگر مجلس شورای اسلامی قانون کارآمد تصویب نکند و به جامعه ارائه ندهد، و یا قوانین منسوخ و مزاحم را رفع نکند کالای ایرانی حمایت نمی‌شود و اگر دولت و قوه قضائیه استانداردهای لازم را وضع نکند بهتر سازی و زیر ساخت ایجاد نکند، نظارت نکند و حمایت مالی و حمایت تشویقی انجام ندهند کالای ایرانی به محض به وجود آمدن از بین می‌رود.
گروه دوم تولیدکنندگان هستند که اگر نگاه آنها صرفا انحصاری باشد هم به خودشان ضربه می‌زنند و هم به کالای ایرانی.
تولید کننده باید تکریم مشتری کند، خدمات پس از فروش را داشته باشد روز به روز استاندارد و ارتقاء کالا و محصول خود را داشته باشد.
بخش سوم نیز مردم هستند که ۲ وظیفه در قبال کالای ایرانی دارند؛ نخست اینکه از کالای ایرانی حمایت کنند و دیگر آنکه در کنار حمایت از کالاها نقش مطالبه‌گری خودشان را نیز از دو قشر پیش گفته انجام دهند و کالای با کیفیت طلب کنند و این مسأله مستلزم آن است که ما با کارهای فرهنگی – اجتماعی بر روی این سه گروه در بخش فرهنگ سازی استمرار را برقرار کنیم.
انتهای پیام/