گروه اجتماعی خبرگزاری فارس- حسن رضایی: عمارت کلاه فرنگی «بیسیم» نخستین مرکز ارتباطات رادیویی و تلگراف در کشور است که در دوره قاجار ساخته شده و از معماری خاص آن دوره برخوردار است. یکی از ویژگی های این عمارت که در تصاویر هوایی مشخصه این ساختمان را مانند دو هواپیمای 2 ملخه نشان می دهد که برخلاف هم قرار گرفته اند.

این عمارت که در گذشته یک مرکز استراتژیک در کشور بود امروزه در مرکز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دارد که به واسطه این که دفتر آذری جهرمی، وزیر هم در همین عمارت است بیشتر توسط رسانه ها مورد توجه قرار گرفته است.

عمارت کلاه فرنگی در سال 1301 در جاده قدیم شمیرانات و یا خیابان کوروش کبیر(خیابان شریعتی) توسط پهلوی اول که در آن زمان وزیر جنگ بود ساخته شد. این یک ساختمان مرکز ارتباطی در کشور بود که توانست ایران را به دیگر کشورها متصل کند و از طریق تلگراف پیام ها را رد و بدل کنند.

ساختمان 95 ساله ارتباطات ایران

مرشدزاده، کاخ‌دار درباره آخرین وضعیت عمارات کلاه‌فرنگی «بیسیم» به خبرنگاران می گوید: از زمانی که وزیر دفتر کار خود را در این ساختمان قرار داده،موجب شده که اقدامات خوبی برای حفظ و احیای این ساختمان انجام شود. 

این ساختمان قدمت 95 ساله دارد و در سال 1301 در دوره قاجار به دستور رضاخان که وزیر جنگ آن زمان بود ساخته شد و پس از 2 سال این بنای تاریخی با معماری خاص مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

ابراهیم معمارباشی یکی از معماران پست و تلگراف بود که این ساختمان را ساخت و ساختمان‌های جانبی نیز هر کدام چند سال بعد ساخته شدند و به صورت جالب و هنرمندانه به این ساختمان متصل شدند.

قبل از ورود وزیر به داخل این ساختمان به عنوان یک بخش VIP از آن استفاده می‌شده که در حال حاضر کاربری‌های مختلفی این ساختمان دارد. 

پس از پایان دوره اولین افرادی که به خارج اعزام شدند، رسماً این ساختمان توسط مرس و تلگراف به دنیا وصل شد و از سال 1305 به بعد ورژن‌های مختلف وسایل ارتباطی خریداری شد و در این مکان نسب شده است.

 عمارت کلاه فرنگی «بیسیم» بیشتر برای مقاصد نظامی ساخته شده است و پهلوی اول برای ایجاد یک فرستند موج بلند یکسری از افراد ایرانی را برای دوره‌های مختلف در این خصوص به خارج از کشور می‌فرستد تا اقدامات در این حوزه توسط خود افراد ایرانی انجام شود.

در سال 1310 فرستنده موج کوتاه آمریکایی خریداری و از همین‌جا رادیو در ایران راه‌اندازی شد.

راه اندازی رادیو در ایران

در سال 1336 ژنراتوری نسب می‌شود که بسیار پرقدرت بوده و با استفاده از آن وسایل ارتباطی مختلفی در این مکان شروع به کار می‌کنند و این عمارت کلاً تبدیل به یک فرستنده و دریافت‌کننده اطلاعات و ارتباطات می‌شود.با توسعه فضای ارتباطاتی باکس‌های فرانسوی نیز برای این کار خریداری و به این مکان اضافه شد.

این ژنراتور توسط سوخت گازوئیل کار می‌کرده و با منبع آب خنک می‌شده و با توجه به دود و سروصدایی که داشته است و بیش از 15 تا 20 سال از آن استفاده شده ولی هیچ ترکی بر روی دیوارها نگذاشته است.

سقف این عمارت یک شاهکار معماری است و 95 سال قدمت دارد و بازسازی آن از سال 74 تا 84 طول کشیده است و یک فرزکار متخصص نیز دودی که بر روی این سقف از کار با ژنراتور ایجاد شده بود پاک کرده که به این شکل درآمده است.

در سال 1317 با بودجه 80 هزار تومانی راه‌اندازی رادیو در ایران آغاز می‌شود و در 4 اردیبهشت 1319 در این ساختمان رادیو به بهره‌برداری رسید و تا سال 1337 رادیو در این مکان فعالیت می‌کرد و از آن به بعد به ارگ به نام رادیو ایران منتقل شد.

اعلام اخبار به 7 زبان دنیا/ اولین گوینده رادیو

ما به هفت زبان زنده دنیا اخبار را پخش می‌کردیم و اولین گوینده رادیو نیز خانم قدسی رهبری بود که از بین 100 نفر اول شد و حقوق ماهیانه آن نیز 100 تومان بود و گوینده‌های فارسی‌زبان ماهیانه 100 تومان و خارجی‌ها 50 تومان دریافت می‌کردند و یا ارکستر ایرانی 280 تومان دریافت می‌کرد و ارکسترهای خارجی 150 تومان دریافت می‌کردند و در نهایت 44 نفر در رادیو فعالیت داشتند که هر کدام حقوق خاص خود را دریافت می‌کردند و اسناد آن نیز موجود است.

تلگراف هیتلر به رضا شاه

در کل می‌توان گفت کار ارتباطات در ایران از همین ساختمان شروع شده و یکی از تلگراف‌های مهمی که در آن زمان به این ساختمان فرستاده شد تبریک نوروز سال 1317 توسط هیتلر به پهلوی اول بود که در این ساختمان تلگراف آن دریافت شد.

یک نکته جالب خیابانی که این ساختمان در آن واقع شده در زمان پهلوی اول به خیابان‌های کوروش کبیر یا جاده قدیم شمیران معروف است و یکی دیگر از موارد مورد توجه اینه که در 70 سال پیش پس از نصب ژنراتورها از کره‌کره‌هایی برای آن استفاده می‌شده که بر روی آن پلاک‌های سربی با عنوان کارگاه فنی اصغر حاج‌عبدالله واقع در پیچ شمیران، خیابان شاه رضا نصب بوده است.

مقاومت در برابر 7 ریشتر زلزله

این ساختمان یک شاهکار معماری است و براساس اعلام کارشناسان استقامت آن 6 الی 7 ریشتر در برابر زلزله است.

این ساختمان براساس عکس‌های هوایی به مانند دو هواپیمای دو ملخه است که برخلاف یک دیگر پارک شده‌اند کل ارتباطات کشور از این ساختمان شکل می‌گرفته و ما اسناد مختلفی  در این خصوص داریم. 

وقتی که رضاشاه از سمت وزیر جنگ به پادشاهی ایران می‌رسد معماری دوره قاجار نیز تغییر می‌کند و معماری پهلوی بیشتر روی به سبک‌های غربی پیدا کرد و تفاوت دو معماری در ساختمان‌هایی که به عمارت فرنگی اضافه شده قابل مشاهده است.

ساخت مستند ارتباطات قبل و بعد از انقلاب

جمال هادیان رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات در جمع خبرنگاران هم گفت: بیش از یک سال است که پروژه تاریخ شفاهی وزارت ارتباطات آغاز شده که از تمام وزرا، معاونین و مدیران وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات قبل و بعد از انقلاب دعوت به عمل آمده و 200 ساعت جلوی دوربین‌ها قرار گرفته‌آند و اسناد و مدارک و تجربیات خود را اعلام کردند.

هادیان ادامه داد: این فیلم‌ها در روابط عمومی در حال تدوین است و مستند قبل از انقلاب آن در حال حاضر تکمیل شده و مستند دوم نیز برای بعد از انقلاب است و مستندی نیز درباره مرکز اسدآباد همدان در حال تدوین داریم.

وی گفت: به زودی خیابان و باغ مشاهیر در محوطه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به نام این بزرگواران زده خواهد شد. متأسفانه در طول مستند تاریخ شفاهی وزارتخانه دو وزیر از بین ما رفتند که یکی از آنها کریم معتمدی آخرین وزیر قبل از انقلاب و بعدی مهندس اسلامی اولین وزیر بعد از انقلاب در این حوزه بوده که فوت کرده‌اند.

رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات بیان داشت: در حال حاضر 15 مستند در 20 جلد کتاب درآمده که موارد مختلفی را مطرح کرده است.

ساختمان مستوفی‌الممالک مشارکت شهرداری تهران مرمت می شود

هادیان گفت: این وزارتخانه تاکنون 70 وزیر به خود دیده است و ساختمان‌های زیادی دارد که از جمله آن ساختمان مستوفی‌الممالک است که در حال حاضر با مشارکت شهرداری تهران در حال مرمت و تعمیر این ساختمان هستیم و ما به دنبال شناسایی تمامی خانه‌ها و ساختمان‌های تاریخی هستیم که در اختیار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هست که نسبت به احیا و تعمیر آنها اقدام کنیم.

وی افزود: ما به دنبال آن هستیم که در طول سال در دو مرحله مردم نیز بتوانند از خانه تاریخی عمارت کلاه‌فرنگی بازدید کنند که به دلیل اینکه این ساختمان در داخل وزارتخانه قرار گرفته با محدودیت‌هایی مواجه هستیم ولی در روز ارتباطات و یک روز ایام نوروز می‌توان هماهنگ کرد که مردم هم از این ساختمان تاریخی بازدید کنند.

برگزاری اجلاس در عمارت فرنگی

هادیان خاطرنشان کرد: هشت درخت در داخل این وزارتخانه خشک شده که به دنبال تبدیل آنها به مجسمه‌های چوبی هستیم و ناگفته نماند که اجلاس چهار جانبه وزرای ارتباطات ایران، آذربایجان، ارمنستان و روسیه هم در داخل ساختمان کلاه فرنگی برگزار شده است.

انتهای پیام/