به گزارش مشرق، شنبه ۱۳ مهر ماه «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در اظهاراتی تهدید کرد که ارتش این کشور به زودی عملیات زمینی و هوایی همزمانی را برای استقرار صلح و ثبات در مناطق شرقی رودخانه فرات در سوریه اجرا می‌کند. یک روز بعد (یکشنبه) کاخ سفید از خارج کردن نظامیان آمریکایی از این منطقه خبر داد و «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا پس از گفت‌وگوی تلفنی با اردوغان، گفت در صورت حمله نظامیان ترکیه‌ای به «تل ابیض» و دیگر مناطق مرزی تحت کنترل کردها، واشنگتن از شبه نظامیان کرد حمایت نخواهد کرد.
البته ترامپ مدتی بعد قدری اظهاراتش را تعدیل کرد و ضمن تمجید از ترکیه یادآور شد: «ما شاید در فرآیند خروج از سوریه باشیم، اما به هیچ وجه کُردها را رها نکرده‌ایم؛ کسانی که افرادی خاص و جنگجویانی خارق‌العاده هستند. روابط ما با ترکیه که شریک تجاری و همپیمان ناتویمان است هم خیلی خوب بوده است. ترکیه خودش هم تعداد زیادی جمعیت کُرد دارد و کاملا این را متوجه است که ما فقط ۵۰ نظامی در آن بخش از سوریه (شمال سوریه) داشتیم و دیگر در آن منطقه نیستند، اما هرگونه درگیری غیر ضروری ترکیه (علیه نیروهای آمریکایی در سوریه) برای اقتصادشان مرگبار خواهد بود. ما داریم به کُردها از نظر مالی و تسلیحاتی کمک می‌کنیم».
بیشتر بخوانید:
فرار آمریکا و تنها گذاشتن دوباره کردها +عکس
در نهایت، دوشنبه ۱۵ مهر ماه برخی منابع خبری از حمله جنگنده‌های ترکیه به مرز «سمالکا» در استان الحسکه بین سوریه و عراق، و منابع دیگری هم از آمادگی ارتش ترکیه برای انجام عملیات در شمال سوریه خبر دادند و از سوی دیگر منابعی نیز اعلام کردند که یگان‌های زرهی ارتش ترکیه با عبور از گذرگاه مرزی کیلیس، به منطقه جرابلس وارد شده و در حال حرکت به سمت ریف شمالی منبج هستند.
رسانه‌های ترکیه نیز شامگاه سه‌شنبه (۱۶ مهر) گزارش دادند که پارلمان این کشور، مدت لایحه اعطای مجوز به رئیس‌جمهور این کشور جهت صدور فرمان عملیات نظامی در خارج از مرزهای خود را تمدید کرد و یک مقام ارشد دولت آمریکا نیز اواخر روز سه‌شنبه به نشریه فارین پالیسی اعلام کرد که مقامات ترکیه‌ای به سفارت آمریکا اعلام کرده‌اند که عملیات خود را طی یک روز آینده آغاز خواهند کرد.
در همین خصوص «فخرالدین آلتون» مسئول رسانه‌ای دولت ترکیه بامداد امروز (چهارشنبه) در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت نیروهای این کشور به همراه عناصر مسلح گروهک «ارتش آزاد سوریه» به زودی عملیات خود را آغاز کرده و وارد خاک سوریه می‌شوند.
* مخالفت ایران با هرگونه عملیات نظامی احتمالی
در پی این خبرها و تحرکات، دوشنبه شب ۱۵ مهر ماه محمدجواد ظریف و «مولود چاووش اوغلو» وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در تماسی تلفنی در خصوص آخرین تحولات شمال شرق سوریه گفتگو کردند و چاووش اوغلو بر احترام به تمامیت ارضی سوریه و موقتی بودن اقدام ترکیه در آن منطقه تاکید کرد و ظریف نیز ضمن مخالفت با اقدام نظامی و تاکید بر احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه و لزوم مبارزه با تروریسم و برقراری ثبات و امنیت در سوریه، توافق آدانا را بهترین راه برای سوریه و ترکیه و رفع نگرانی‌های آنها خواند.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز روز سه‌شنبه 16 مهر ماه نیز در خصوص تحولات اخیر در سوریه بیانیه‌ای صادر کرد و با نامشروع خواندن حضور نظامیان آمریکایی در سوریه، اعلام کرد: ایران با ابراز امیدواری برای ایجاد صلح و ثبات در سوریه و منطقه به دنبال اقدام اخیر آمریکا، اخبار نگران کننده از احتمال ورود نیروهای نظامی ترکیه به خاک سوریه را از نزدیک دنبال کرده و معتقد است چنین اقدامی در صورت وقوع، نه تنها نگرانی‌های امنیتی ترکیه را برطرف نخواهد کرد؛ بلکه منجر به وارد آمدن خسارات مادی و انسانی گسترده‌ای خواهد شد و بر این اساس جمهوری اسلامی ایران با هرگونه عملیات نظامی احتمالی مخالف است. ایران برای برقراری تماس فوری با مقامات ترکیه و سوریه به منظور رفع نگرانی‌های موجود از طریق مسالمت آمیز آمادگی دارد و تاکید می‌کند که احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه و نیز توافق آدنا مبناهای مناسبی برای این گفت‌وگوها می‌باشند.»
*روحانی: ترکیه در مسیری که انتخاب کرده، تجدیدنظر کند
امروز (چهارشنبه) نیز حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در نشست هیأت دولت با بیان اینکه دولت ترکیه نسبت به مرزهای جنوبی خود نگرانی‌هایی دارد و حق آنهاست که این نگرانی‌شان برطرف شود، گفت: معتقدیم باید راه و شیوه درست در این مسیر انتخاب شود. در اجلاس سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه به صراحت اعلام کردیم که راه‌حل امنیت در مرزهای شمالی سوریه و جنوب ترکیه تنها با حضور ارتش سوریه امکانپذیر است.
وی از ترکیه و دولت این کشور خواست که در این گونه امور دقت و حوصله بیشتری به خرج داده و در مسیری که انتخاب شده، تجدیدنظر کند و افزود: امروز موضوع اصلی، شمال سوریه و شرق فرات نیست، بلکه مشکل اول در منطقه ادلب است که همه تروریست‌ها در آن منطقه جمع شده‌اند و امیدواریم کشورهای منطقه در این زمینه کمککرده و دولت ترکیه نیز در این راستا دقت بیشتری را داشته باشد که با مشکلی جدید در منطقه مواجه نشویم.
* موضع روسیه و عراق چه بود؟
در پی این تحولات، «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه و «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه سه‌شنبه تلفنی گفت‌وگو کردند و وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که محور این گفت‌وگوی تلفنی شرایط در شمال سوریه و عملیات احتمالی آنکارا در مناطق شرق رود فرات بوده است.
«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه همچنین سه‌شنبه در اظهاراتی در واکنش به تصمیم اخیر آنکارا در خصوص حمله نظامی به شمال شرقی سوریه، عنوان کرد: «اوضاع شمال شرقی سوریه باید از طریق گفت‌وگو بین دمشق و کردهای این کشور آرام شود. روسیه از گفت‌وگو بین دمشق و کردها در شمال شرق سوریه حمایت می‌کند و جامعه کُرد و دولت سوریه را به برگزاری گفت‌وگو تشویق می‌کند».
اقلیم کردستان عراق نیز روز سه شنبه درباره عواقب حمله نظامی ارتش ترکیه به شمال شرقی سوریه هشدار داد و تاکید کرد پیامدهای آن فراتر از مرزهای سوریه خواهد بود و زمینه بازگشت داعش را فراهم می‌کند.
از سوی دیگر خبرها حاکی از آن است که بغداد نیز به مرزهای سوریه، تجهیزات نظامی ارسال کرده است.
* واکنش سوری‌ها
در همین خصوص «فیصل المقداد» قائم مقام وزیر خارجه سوریه درباره حمله احتمالی ترکیه به سوریه خاطرنشان کرد: «ما از همه خاک سوریه دفاع خواهیم کرد و اشغال یک ذره از خاک سوریه را نخواهیم پذیرفت. ولی دیگران هم نباید خود را به مهلکه بیندازند؛ زیرا ما آماده دفاع از خاک و ملت خود هستیم».
سخنگوی گروه مسلح موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» یا همان «قسد» نیز اعلام کرد که این گروه «برای هرگونه حمله احتمالی ترکیه به شمال سوریه آماده است».
در حالی که سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرده بود که عملیات نظامی قریب‌الوقوع ارتش این کشور در شمال شرقی سوریه، برای تغییر چهره جمعیتی آن منطقه نیست، بلکه برای تامین امنیت مرزی کشور است، «سیدرضا صدرالحسینی» تحلیلگر مسائل غرب آسیا در ارزیابی اقدام دولت ترکیه عنوان کرد که دولت ترکیه در خطایی محاسباتی می‌خواهد با ناامن کردن بخش‌هایی از سرزمین سوریه، امنیت خودش را تامین و با تولید ناامنی، ایجاد امنیت کند، ولی حتما ضرباتی را در حوزه امنیتی، متقبل خواهد شد.
«سیدهادی سیدافقهی» کارشناس مسائل غرب آسیا گفت که ترکیه همچنان که تاکنون در تمام اقدامات و محاسباتش در ارتباط با بحران سوریه دچار خطا و شکست شده، این دفعه هم خیره سری کرده و خودسرانه وارد خاک سوریه شده و باتلاقی شبیه یمن در انتظار ترکیه است.
این کارشناس بر این باور است که ترکیه می‌خواهد دست به ماجرای خطرناکی بزند و این کار امنیت کل منطقه را دوباره بر هم می‌زند و افزود: به این سادگی نیست که کشوری اقدام به لشکرکشی کرده و کشوری را که استقلال و سیادت دارد و عضو سازمان ملل، شورای همکاری اسلامی و اتحادیه عرب است را اشغال کند. قطعا عکس‌العمل و پس لرزه این حرکت نظامی ترکیه بر کل معادلات راهبردی منطقه اثر خواهد گذاشت.
«سعدالله زارعی» کارشناس مسائل غرب آسیا نیز با بیان اینکه مردم سوریه قطعاً اجازه نمی‌دهند ارتش ترکیه برای مدت زیادی در شهر و دیارشان باقی بماند، گفت: اردوغان در نهایت ناگزیر است با هزینه زیاد، شرق فرات و بقیه مناطق تحت تصرف ترکیه را تحویل دهد.