به گزارش مشرق، رییس سازمان محیط‌زیست در حالی موافقت خود را با اجرای طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی اعلام کرده که این طرح نه با معیارهای اقتصادی همخوانی دارد و نه با معیارهای زیست‌محیطی؛ طرحی که به نظر می‌رسد بیش از آنکه به نفع کشور و مردم باشد فقط با هدف شیرین‌کردن مذاق رییس‌جمهوری از سوی رییس سازمان محیط‌زیست ابلاغ شده است.
حکایت انتقال آب دریای خزر به سمنان حکایتی طولانی و تکراری است. صنایع سمنان از کم‌آبی گلایه دارند اما کارشناسان اقتصادی و محیط‌زیستی انتقال آب از دریای خزر را تهدیدی برای کل کشور عنوان می‌کنند. از یک‌سو کارشناسان نیرو معتقدند که انتقال آب هزینه گزافی دارد؛ بنابراین دولت نمی‌تواند تأمین مالی آن را برعهده بگیرد و ابتدا باید منابع مالی آن تکمیل شود. از سوی دیگر کارشناسان محیط‌زیست جملگی بر این باورند که از آنجایی که آب خزر شور است، این آب نه مناسب استفاده در صنایع خواهد بود و نه قابل شرب؛ حال اگر قرار باشد این آب شیرین شود، به شور شدن بیشتر آب دریای خزر، نابودی شیلات و به هم خوردن چرخه طبیعی حیات در دریای خزر منجر خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
نامه نمایندگان در مخالفت با انتقال آب خزر به کویر مرکزی
موافقت کلانتری با انتقال آب خزر به فلات مرکزی +سند
این ایرادات و ده‌ها مورد دیگر باعث شد تا هفته گذشته کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی مازندران با طرح انتقال آب خزر به کویر مخالفت کند اما نامه اخیر رییس سازمان محیط‌زیست به وزیر نیرو حامل موافقت با طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران بود.
نگرانی‌های کمیته فنی برای جنگل هیرکانی
کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی مازندران در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده بود که اجرای این پروژه اثرات مخربی بر جنگل‌های هیرکانی دارد. کارشناسان این کمیته تاکید کرده بودند که در طول مسیر پیشنهادی برای انتقال آب تعداد پنج ایستگاه پمپاژ در حوزه استان مازندران پیش‌بینی شده؛ به‌طوری‌که هیچ‌گونه مطالعه و نقشه قابل بررسی به منظور نحوه انتقال نیروی برق به ایستگاه‌های مذکور در مناطق جنگلی ارائه نشده است. از سوی دیگر با توجه به اینکه در برخی نقاط، لوله آب بیش از 11 کیلومتر از مسیر پیشنهادی در حاشیه جاده‌های جنگلی نصب خواهد شد، در نتیجه در صورت اجرای پروژه، تخریب زیادی در پوشش جنگلی ایجاد می‌شود. همچنین با توجه به اظهارات کارشناسان وزارت نیرو و شرکت مهندسی مهاب قدس مبنی بر انتقال آب دریای خزر به سمنان با لوله‌های با قطر دو متر در زمان بازدید میدانی و حریم ناشی از آن، انجام پروژه تخریب غیرقابل جبرانی بر پوشش جنگلی مناطق هیرکانی به عنوان میراث طبیعی کشور وارد می‌کند.
تکرار تجربه تلخ دنا
پیش از این نیز طرح‌های شتابزده‌ای در محدوده جنگل‌های ایران اجرا شده که تاثیر مخرب آن تا همین امروز باقی مانده است و حالا کارشناسان محیط‌زیست نگران هستند تا بار دیگر با اجرای این طرح بخش دیگری از منابع طبیعی کشورمان نابود شود. حدود 10 سال قبل بود که برای انتقال خط لوله گاز در منطقه حفاظت‌شده دنا بالغ بر 14 هزار اصله درخت بلوط در حوزه «سینه نمک» که عمرشان بالغ بر 400 سال بود، قطع و زیستگاه تعدادی از گونه‌های جانوری همچون دارکوب و سنجاب نابود شد. گفته می‌شود که وسعت تخریب جنگل‌ها در منطقه حفاظت‌شده دنا نزدیک به سه کیلومتر با عرض 28 متر بود و در همان گام اول اجرای طرح بیش از یک میلیارد تومان به ارزش آن زمان به منطقه کهگیلویه و بویراحمد خسارت وارد کرد. سه سال قبل نیز در جریان پروژه انتقال خط لوله گاز، ۱۱ کیلومتر از جنگل‌های عثمانوند در منطقه کرمانشاه تخریب شد. با این‌حال مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان محیط‌زیست اعلام کرده که اگر در روند انتقال آب به سمنان یک اصله درخت از جنگل هیرکانی قطع شود، با این پروژه برخورد می‌شود؛ اما آیا این وعده قابل اجرایی شدن هست یا خیر؟
طرحی که اجرا نمی‌شود
این سوال و ده‌ها سوال دیگر اکنون دغدغه دوستداران محیط‌زیست شده است. آقای اسماعیل کهرم، بوم‌شناس و فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با «صبح‌نو» با بر اینکه این سوالات راه به جایی نمی‌برد، با اطمینان می‌گوید: «به شما قول می‌دهم که این پروژه اجرا نخواهد شد. آن‌قدر اما و اگر در مورد این پروژه وجود دارد که اجراشدنش غیرممکن است.» کهرم در توضیح بیشتر می‌گوید: «یکی از مواردی که مانع اجرای طرح می‌شود تصمیم وزارت نفت است زیرا قرار است مسیر لوله انتقال را در کنار مسیر خط نفت ری بیندازند و کافی است تا وزارت موافقت نکند.» به باور او موضوع دیگری که مساله ایجاد می‌کند، بحث اقتصادی است. گفته می‌شود که این پروژه یک «ابر طرح» است که بسیار گران خواهد بود و اجرای آن را برعهده وزارت نیرو گذاشته‌اند و وزارتخانه نیز زیر بار اجرای آن نخواهد رفت. این کارشناس محیط‌زیست تصریح می‌کند: این حجم از سرمایه‌گذاری برای انتقال 150 میلیون مترمکعب مختص حوزه صنعت و 50 میلیون مترمکعب برای شرب آن‌قدر گران است که برای وزارت نیرو صرف نمی‌کند. از سوی دیگر آبی که به مقصد می‌رسد، آن‌قدر گران درمی‌آید که به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد.
توجیه زیست‌محیطی و اقتصادی ندارد
این بوم‌شناس در ادامه گفت‌وگوی خود با «صبح‌نو» تاکید می‌کند: من هیچ کارشناس محیط‌زیستی را ندیدم که موافق این طرح باشد چرا که توجیه زیست‌محیطی هم ندارد زیرا آب دریای مازندران 13 در هزار نمک دارد، یعنی اگر این آب را به سمنان ببریم، نه برای آشامیدن مناسب است و نه برای صنعت؛ از سوی دیگر کشاورزی هم با آن به هیچ عنوان ممکن نیست زیرا برای کشت‌وکار علاوه بر آب نیازمند خاک و هوای مناسب هستیم ولی سمنان از خشک‌ترین استان‌های کشور است و آب و هوای آن مناسب برای کشاورزی نیست. برای استفاده از آب در حوزه صنعت و مصرف شرب نیز لازم است تا از کارخانه آب‌شیرین‌کن استفاده کنیم.
به گفته کهرم، کارخانه آب‌شیرین‌کن نمک را از بین نمی‌برد، بلکه آن را جدا می‌کند و در دریای مازندران می‌ریزد. همان‌قدر که سیستم بدن انسان به قند حساس است و افزایش قند خون باعث بیماری‌های گوناگون و برهم ریختن متابولیسم بدن می‌شود، شوری نیز به همین میزان بر چرخه حیات موجودات دریایی تاثیر می‌گذارد. او می‌افزاید: انتقال املاح جداشده از آب به سواحل باعث می‌شود تا شوری آن‌قدر زیاد شود که تمام ماهی‌های اطراف به تدریج از این شوری فرار کنند و چون شوری گسترش می‌یابد در نتیجه آن به تدریج منطقه وسیعی از دریای خزر از زیست‌مندان یعنی ماهی‌های استخوانی مانند ماهی سفید، ماهی آزاد و سایر شیلاتی که منبع غذایی انسان است تهی می‌شود و صنعت شیلات نابود می‌شود؛ بنابراین به لحاظ زیست‌محیطی اجرای این پروژه ممکن نیست. از سوی دیگر لوله‌هایی که این آب شور را به سمنان منتقل می‌کنند، نیاز است که هر چهار تا پنج سال تجدید شوند که این امر هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
طرحی برای فراموشی
به باور این کارشناس، تنها عاملی که باعث شده تا طرحی که هیچ‌گونه توجیه اقتصادی و زیست‌محیطی ندارد به وزارت نیرو ابلاغ شده و رونوشت آن به رییس دفتر رییس‌جمهوری ارسال شود، دلیل سیاسی آن است. او معتقد است که عملکرد رییس سازمان محیط‌زیست در دو سال گذشته منفعل بوده است؛ بنابراین موافقت او با این طرح فقط با انگیزه شیرین‌کردن دهان رییس‌جمهور سمنانی انجام شده است زیرا خود او نیز می‌داند که این طرح تا دو سال آینده اجرا نخواهد شد و با تغییر رییس‌جمهوری، موضوع به فراموشی سپرده خواهد شد.
منبع: صبح نو