به گزارش مشرق، سعدالله زارعی کارشناس مسائل بین‌المللی شرایط منطقه، روابط ایران و عربستان و سفر عمران‌خان برای میانجی‌گری در این زمینه را مورد بررسی قرار دارد و به تحلیل چگونگی موفقیت این مسیر پرداخت.
بیشتر بخوانید
عمران خان با چه پیامی از بیت رهبری به ریاض رفت؟!
هفت خان «عمران خان» +فیلم
وی در ابتدای گفت‌وگو با بیان اینکه عزم دو کشور برای بهبود روابط و نشستن پشت میز مذاکره مهم‌ترین مساله امروز است، گفت: «اینکه چه کسی برای میانجی‌گری پیش‌قدم شده در اولویت اصلی نیست، چراکه مهم‌تر از اینکه عمران‌خان یا فرد دیگری امروز در تهران باشد، این است که ایران و عربستان چقدر برای بهبود روابط و آغاز مذاکرات جدی هستند و توانمندی میانجی در اولویت‌های بعدی قرار دارد.»
وی با بیان اینکه تهران و ریاض، نخست‌وزیر پاکستان را برای میانجی‌گری پذیرفته‌اند که او اکنون در ایران حضور دارد، گفت: «وقتی نخست‌وزیر پاکستان به تهران می‌آید به این معنی است که از قبل هیات‌هایی به‌صورت محرمانه رفت‌وآمد کرده‌اند و بخشی از کار آماده شده و بعد از آن سفر در چنینی سطحی انجام شده است. لذا باید گفت بخشی از مسیر مذاکره پیش رفته که عمران‌خان به ایران آمده است و اگر پیش نرفته بود، طبیعتا عمران‌خان اینجا نبود.»
توقف درست جنگ یمن مسیر آغاز مذاکره در موضوعات دیگر را فراهم می‌کند
زارعی با بیان اینکه روابط ایران و عربستان شامل مجموعه‌ای از مسائل است، گفت: «طبیعتا در این مساله یکی از موضوعاتی که حتما باید برای بهبود روابط حل و فصل شود، مساله یمن است. موضع جمهوری اسلامی توقف جنگ یمن است یعنی تهران می‌گوید جنگ یمن باید متوقف شود و در مقابل هم اگر عربستان این موضوع را بپذیرد زمینه برای موضوعات دیگر هم فراهم می‌شود، اما اگر سعودی‌ها این را به شروطی و مراحلی موکول کند، طبیعتا نشان‌دهنده این است که آنها صرفا صحنه‌آرایی مذاکراتی به‌راه انداخته‌اند و در پشت صحنه تدارکی برای موفقیت میانجی‌گری عمران‌خان در نظر نگرفته‌اند و صرفا این فرآیند هم مانند مذاکراتی است که در استکهلم و آذر سال 97 داشتند.
این مسیر مانند بسیاری از مذاکراتی است که انجام می‌شود ولی معطوف به نتیجه نیست. بنابراین موفقیت سفر عمران‌خان به میزان زیادی به این بستگی دارد که سعودی‌ها در بحث مذاکرات صادق هستند یا صرفا صحنه‌ای درست کرده‌اند که بگویند ما طرف منازعه و تشدیدکننده منازعه نیستیم.
به قول خود عرب‌ها می‌خواهند بگویند آنکه مشدد است طرف دیگر است، نه عربستان. از این‌رو اگر ریاض بخواهد به‌نحوی سنگینی جنایات یمن را از دوش خود بردارد و تن به واقعیات ندهد آنگاه شاید مذاکره خیلی جلو نرود. با توجه به همین ملاحظات هم باید منظر بمانیم و ببینیم درنهایت فضای مذاکراتی عمران‌خان چیست و درنهایت آیا به نقطه آغاز برای حل پرونده‌های منطقه‌ای به‌خصوص پرونده یمن می‌رسیم یا خیر.»
حین جنگ با یمن نمی‌توان درباره مسائل داخلی این کشور مذاکره کرد
این کارشناس مسائل غرب و جنوب غرب آسیا با تاکید بر اینکه اصل ماموریت عمران‌خان یافتن راهی برای ماجرای یمن است، گفت: «اگر چنانچه سعودی‌ها علاقه به مذاکره داشته باشند بسته به موضوع مورد بحث طبیعتا ایران نقطه‌نظراتی دارد کمااینکه سعودی‌ها هم نقطه‌نظراتی دارند. در پرونده یمن ما هرگونه بحث درباره پرونده را منوط به این می‌دانیم که جنگ متوقف شود، چراکه معتقدیم حین جنگ نمی‌توان درباره مسائل داخلی یمن مذاکره کرد. جنگ باید متوقف شود و ایران و عربستان می‌توانند درباره ترتیبات آینده یمن و کمکی که این دو کشور می‌توانند به آینده کنند، با هم مذاکره داشته باشند.»
از آغاز روابط دوجانبه استقبال می‌کنیم
استاد دانشگاه علامه‌طباطبایی ادامه داد: «روابط ایران و عربستان فعلا قطع است و طبیعتا برای بازگشایی روابط که سعودی‌ها قطع کردند باید مذاکراتی صورت گیرد. اگر سعودی‌ها برای ازسرگیری روابط آمادگی داشته باشند طبیعتا ایران از این مساله استقبال می‌کند، منتها اگر سعودی‌ها بخواهند بازگشایی سفارت عربستان را به ایران بفروشند، قطعا ایران پذیرای این نخواهد بود.
برای مثال ممکن است ریاض آغاز روابط دوجانبه را منوط به برآورده شدن خواسته دیگری کند و شاید مطالباتی درخصوص پرونده انصارالله داشته باشد. این موضوعی است که مربوط به یمنی‌ها می‌شود و اگر سعودی‌ها روابط ایران و عربستان و بازگشایی روابط را موکول به این مساله کنند، طبیعتا این سازنده نیست و مشکل را پیچیده‌تر می‌کند.»
سعودی به‌دنبال ایجاد شرایطی برای تداوم جنگ در داخل یمن است
وی با تاکید بر اینکه بی‌شک جنگ با یمن به بن‌بست رسیده است، اظهار کرد: «امروز ما شک داریم که سعودی‌ها آمادگی پذیرش این شکست و نهایتا توقف جنگ را دارند یا خیر. به‌نظر می‌رسد آنها دنبال خروج آبرومندانه از جنگ یمن هستند و این را از ایران مطالبه می‌کنند.
در حالی که خروج آبرومندانه به این معناست که اینها جنگ را طبق تئوری خود به‌گونه‌ای تمام کنند که جنگ در داخل یمن ادامه یابد، این به‌معنای ختم جنگ نیست بلکه به‌معنای تغییر فاز جنگ است. اینها مسائلی است که باید بحث شود و فکر می‌کنم سفر عمران‌خان گام اول در یک مسیر پیچیده باشد نه اینکه در یک سفر و یک جلسه کاملا مساله حل شود.
به‌نظرم این می‌تواند گام اولیه و مقدماتی برای این باشد که پیام‌ها ردوبدل و دیدگاه‌ها تا حدودی به هم نزدیک شود و درواقع به یک وضعیت نزدیک به‌هم ایران و عربستان برسند.» زارعی در این گفت‌وگو به حضور جمع جدیدی از سربازان آمریکایی در عربستان‌سعودی هم پرداخت و خاطرنشان کرد: «اگر سعودی‌ها با این کار خواستند کفه خود را سنگین‌تر کنند، به‌نظرم این چیزی نیست که مورد توجه ایران قرار بگیرد چون مساله ایران با سه‌هزار سرباز که در منطقه جابه‌جا شوند و از جایی به جای دیگر بروند یا به عربستان بیایند خیلی اهمیت ندارد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان گفت‌وگوی خود به سوالی درباره هدف قرار گرفتن کشتی ایرانی در حوالی عربستان پاسخ داد و گفت: «واقعا نمی‌دانم حکایت کشتی هدف واقع‌شده ایران چیست و چرا کشتی جوری هدف قرار گرفته که غرق نشود.
چرا جوری هدف گرفته شده که کسی کشته نشود، چرا طوری مورد هدف قرار گرفته که قابل تعمیر باشد. نمی‌دانم واقعا چنین اقدام محدودی که البته خیلی انتظار آن را هم داشتیم کمااینکه برای کشتی «گریس-1» در جبل‌الطارق حادثه‌ای رخ داد، کار چه کسی است.
بعید می‌دانم کار سعودی‌ها باشد. شواهد و قرائن می‌گوید شاید برخی گروه‌های خاص این کار را انجام داده باشند. کاری در این حد پایین و کم‌اهمیت که اساسا نتوانست خیلی بازتابی پیدا کند.» وی در توضیح عبارت «گروه‌های خاص» هم گفت منظورش گروه‌هایی است که از جبهه مقاومت در سال‌های گذشته آسیب دیده‌اند و حالا ممکن است کاری کرده باشند و افزود: «اندازه این کار اندازه دولت‌های رسمی نبود که بتوان به حساب آنها گذاشت. هرچند اطلاعات ما در این موضوع محدود است ولی از شکل و نوع کار به‌نظر می‌رسید در سطوح دولتی نباشد.»
منبع: فرهیختگان