سرویس جهان مشرق - در دوران جنگ سرد و منازعات میان دو بلوک شرق و غرب، قدرت‌های اتمی عضو ائتلاف ناتو برای حمایت از کشورهای غیر اتمی عضو این سازمان اقدام به استقرار سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در خاک این کشورها به منظور حملات پیشگیرانه هسته ای به خطوط اولیه ارتش سرخ شوروی و پیمان ورشو و یا توان ضربه متقابل سریع در برابر حمله احتمالی رقیب کردند. این تسلیحات که عمدتا بمب‌های هواپرتاب مدل B۶۱ بودند در ۶ پایگاه هوایی نیروهای امریکایی در خاک اروپا مستقر شدند.

از این تعداد ۲ پایگاه در کشور ایتالیا و ۴ پایگاه دیگر در کشورهای ترکیه، آلمان، بلژیک و هلند بودند. طبق آمارهای رسمی و تایید شده حدود ۱۸۰ بمب اتمی تاکتیکی در این پایگاه‌ها دپو شده بود که ۵۰ بمب در پایگاه هوایی اینجرلیک در خاک ترکیه مستقر شدند. در واقع به دلیل اینکه ترکیه در خط مقدم مقابله با هجوم احتمالی نیروهای پیمان ورشو حضور داشت، بیشترین سهم را از ذخایر این سلاح در خاک خود پذیرا بود.

نشانه‌های کاهش روابط میان ترکیه و امریکا پس از عملیات چشمه صلح

پس از تحولات اخیر در شمال سوریه و عملیات ارتش ترکیه و نیروهای تحت فرمانش موسوم به عملیات چشمه صلح علیه شبه‌نظامیان SDF و عقب نشینی نیروهای امریکایی از پایگاه‌های خود در شمال سوریه، روابط میان واشنگتن و آنکارا علی رغم هماهنگی‌های و توافقات صورت گرفته رو به تیرگی گرایید.

با وجود بی‌تفاوتی دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا نسبت به هجوم ارتش ترکیه به مواضع گروه‌های کرد که سابقا متحد این کشور در نبرد با تروریستهای داعش بودند، اما در بدنه ارتش امریکا و همچنین مجلس سنا و کنگره مخالفت‌های جدی با این اقدام ترکیه پدیدار شده و تهدیداتی در خصوص اعمال تحریم‌های سنگین و یا کاهش سطح روابط و پشتیبانی نظامی از ارتش ترکیه از سوی برخی مقامات امریکایی عنوان شد. همچنین تعدادی از متحدین امریکا نظیر آلمان، هلند و نروژ در روزهای اخیر اقدام به قطع روابط نظامی و ارسال تجهیزات جنگی به ترکیه کردند.

حمله ارتش ترکیه به پایگاه ارتش امریکا در عین العرب

همچنین اقدام ترکیه به شلیک گلوله‌های توپخانه به اطراف مقر نیروهای امریکایی در شهر عین العرب که موجب نگرانی و اعتراض شدید نظامیان امریکایی شد نیز مزید بر علت شد تا برخی اقدامات در راستای کاهش مناسبات نظامی میان دو کشور در دستور کار قرار گیرد.

حال روزنامه نیویورک تایمز به نقل از منابعی در وزارت کشور امریکا مدعی است که این وزارتخانه با همراهی پنتاگون در حال برنامه‌ریزی برای خارج کردن ۵۰ بمب هسته‌ای تاکتیکی B۶۱ از پایگاه هوایی اینجرلیک هستند.

پایگاه اینجرلیک که به صورت مشترک توسط نیروی هوایی امریکا و ترکیه مورد استفاده قرار میگیرد نقش مهمی در نبردهای چند سال اخیر در شمال و شرق سوریه داشته است. در طول سالهای عملیات ائتلاف بین‌المللی ضد داعش این پایگاه که محل حضور جنگنده‌های F۱۶ و F۱۵ امریکایی بود هزاران سورتی پرواز و بمباران هوایی را علیه مواضع گروه تروریستی داعش پذیرا بود.

همچنین تعدادی از بمباران‌های هوایی ترکیه در سه عملیات ارتش این کشور در شمال سوریه یعنی سپر فرات، شاخه زیتون و چشمه صلح از مبدا این پایگاه انجام می‌شد.

آیا این سلاح‌های اتمی ضامن امنیت ملی ترکیه بود؟

همانگونه که در بخش ابتدایی گزارش عنوان شد، استقرار سلاح‌های هسته ای در کشورهای غیر اتمی عضو ناتو به منظور حفاظت از آنها در برابر حمله اتمی شوروی سابق و در دوران اخیر ارتش روسیه بود. اما در این بین نکته‌ای قابل تامل وجود داشت.

در میان کشورهایی که پذیرای این سلاح‌های اتمی تاکتیکی بودند ترکیه قادر به استفاده مستقل از آنها در صورت حمله اتمی دشمن نبود. در واقع امریکا اجازه استفاده از این سلاح‌ها در مواقع بحرانی را به ۴ کشور دیگر یعنی ایتالیا، هلند، بلژیک و آلمان داده بود اما چنین دسترسی در اختیار نظامیان ترک نبود. در صورتی که هرگونه حمله اتمی به خاک ترکیه صورت میگرفت تنها پرسنل نظامی امریکایی حاضر در پایگاه اینجرلیک قادر به بارگزاری این بمب‌ها بر روی جنگنده‌های خود و فعالسازی کد رمز مربوط به شلیک آنها بودند.

این موضوع بدین معنی است که استقرار این بمب‌ها در خاک ترکیه تنها به منظور استفاده نظامیان امریکایی و در راستای منافع آنها بوده و نه تنها تضمین امنیتی به طرف ترک نمی‌داد بلکه خاک این کشور را به هدفی بالقوه و مشروع به منظور وارد آوردن ضربه نخست اتمی توسط کشور رقیب(شوروی یا روسیه فعلی) مبدل میساخت.

منابع:

https://www.thedrive.com/the-war-zone/۳۰۴۱۷/u-s-reviewing-options-for-pulling-nuclear-bombs-out-of-turkey-heres-how-they-might-do-it?xid=twittershare

https://www.washingtonpost.com/national-security/۲۰۱۹/۱۰/۱۲/us-forces-say-turkey-was-deliberately-bracketing-american-forces-with-artillery-fire-syria/

https://www.thedrive.com/the-war-zone/۱۵۲۱۱/nato-members-train-to-nuke-a-fictional-enemy-after-major-russian-drills

https://www.nytimes.com/۲۰۱۹/۱۰/۱۴/world/middleeast/trump-turkey-syria.html