بسیاری از ما عادت داریم که در رابطه با هر اتفاقی که در زندگی‌مان رخ می‌دهد فقط خودمان را سرزنش کنیم. احساس گناهی که نسبت به خودمان داریم از خود تأثیرات عمیق و عمده‌ای بر سلامت روح و جسم ما باقی می‌گذارد.
احساس گناه قطعاً نمی‌تواند کمکی به بهبود اوضاع کند، بلکه فقط می‌تواند شرایط را به‌هم‌ریخته‌تر کرده و ذهن شما را آشفته‌تر سازد.
باید با تغییر فکر و ذهن خود سعی کنیم که تا جای ممکن از همیشه سرزنش کردن و دائماً مقصر دانستن خودمان دست برداریم. در این مطلب تصمیم داریم شما را با راه‌هایی آشنا کنیم که احساس گناه را در شما متوقف کرده و یا در کاهش آن تأثیر خواهند داشت.
۱. احساس گناه خود را ریشه‌شناسی کنید
بسیاری از روانشناسان و متخصصین معتقدند که شما باید ریشه و دلیل اصلی اینکه همیشه خودتان را مقصر می‌دانید بشناسید، یعنی ببینید که دقیقاً ریشه این احساس گناه کجاست؟ آیا همه این‌ها از زمان کودکی نشأت می‌گیرد؟
آیا والدین شما مدام شما را سرزنش کرده‌اند و این در پسِ ذهنتان باقی مانده است؟ می‌بینید؟ دلایل و ریشه‌های این احساس گناه می‌تواند خیلی ساده باشد و در هر دوره‌ای از زندگی شما شکل گرفته باشد. شناخت این ریشه می‌تواند برای رسیدگی به احساس گناه و ترک این عادت به شما کمک کند.
۲. درباره احساس گناه خود بنویسید
سعی کنید به محض شروع شدن احساس گناه در وجودتان شروع به نوشتن کنید. زمان شکل‌گیری این احساس و دلایلی که در ذهن خود دارید را به طور کامل یادداشت کنید. بعد از یک یا دو هفته به این دفتر بازگردید و آن را دوباره مرور کنید. این کار به شما کمک می‌کند که دریابید واقعاً آن‌قدر‌ها هم ک فکر می‌کردید مقصر نبوده‌اید!
۳. به خودتان فرصت استراحت دهید
وقتی در تعطیلات هستید یا زمان استراحت خود را پشت سر می‌گذارید، سعی کنید که تمام و کمال به خودتان آرامش و استراحت دهید. در چنین مواقعی فکر کردن به احساس گناه و سرزنش مجدد خودتان را به طور کلی کنار بگذارید و اجازه دهید تا ذهنتان کمی آرام بگیرد. رها کردن اضطراب‌های روزمره به شما کمک می‌کند که با احساس آرامش بیشتر دست به حل مسائل بزنید و رفته‌رفته عادت به سرزنش خود را کنار بگذارید.
۴. خودتان را در اولویت قرار دهید
اینکه بخواهید به خودتان توجه کنید اصلاً خودخواهانه نیست، بلکه رویکردی سالم است برای کنار گذاشتن و بهبود احساس گناه! مراقبت از خودتان باعث می‌شود که احساس بهتری نسبت به خود پیدا نموده و رفته‌رفته احساس گناه را از زندگی‌تان حذف کنید. پس در برنامه‌ها و افکار خودتان، اول از هر چیز خود را در اولویت قرار دهید.
۵. اشتباهاتتان را جبران کنید
برخی از مواقع شما می‌توانید آن زمان و انرژی‌ای را که صرف سرزنش خودتان می‌کنید برای حل مسئله و جبران اشتباهاتتان به کار بگیرید. سعی کنید به جای مرور احساس گناه، اشتباه خود را بپذیرید و تمام تلاشتان را به کار اندازید تا آن را حل و فصل کنید.
۶. دوست خودتان باشید
یکی از راه‌های بخشیدن خود آن است که از بیرون و به عنوان یک فرد دیگر به قضیه نگاه کنید. این یعنی شما باید در وهله اول یاد بگیرید که بهترین دوست خودتان باشید. بهتر است به عنوان یک دوست در کنار خودتان بمانید و اجازه ندهید که کسی شما را سرزنش کند.
۷. گاهی باید بپذیرد که فقط شما مقصر نبودید
در بسیاری از مواقع واکنش دیگران باعث می‌شود که شما فکر کنید مقصر ماجرا بوده‌اید، در صورتی که شاید اصلاً این‌طور نباشد.
شاید بهتر باشد وقتی که خودتان ذهن مشغولی دارید اجازه ندهید که فرد دیگری نیز اوضاع ذهنی‌تان را به هم بریزد. شما باید یاد بگیرید که به راحتی نه بگویید و مرز‌های خودتان را حفظ نمایید. اگر فشار‌ها را از خودتان بگیرید قطعاً می‌توانید با فکر آزادتر راه حل بهتری پیدا کنید.
۸. خودتان را ببخشید
اگر احساس می‌کنید که کسی را آزار داده‌اید و یا در مسئله‌ای گناهکار هستید، قبل از هر چیز خودتان را ببخشید و بعد برای به دست آوردن دل اطرافیانتان دست به کار شوید.
به صورت مستقیم به سراغشان بروید و از آن‌ها عذرخواهی کنید، نامه بنویسید و یا هر راه دیگری که پیش رویتان هست را در پیش بگیرد و از آن‌ها معذرت بخواهید. وقتی احساس کنید که برای بهبود شرایط قدم مثبتی برداشته‌اید حس بهتری نسبت به خودتان پیدا خواهید کرد.
۹. به آینده نگاه کنید، نه گذشته
مرور گذشته هیچ چیزی را حل نخواهد کرد. اگر تا به حال گذشته را هزار بار بالا و پایین کرده‌اید و به سرزنش خودتان پرداخته‌اید، به خود بیایید و بپرسید که حالا چه؟ این‌همه فکر و مرور اشتباهات چه چیزی را حل کرده است؟ بهتر است به جای بررسی خاطرات تلخ گذشته به فکر آینده باشید و از بروز هرگونه اشتباهی جلوگیری کنید.
۱۰. ویژگی‌های خوب خود را یادداشت کنید
شاید بهتر باشد که به جای آنکه فقط خودتان را سرزنش کنید کمی هم به ویژگی‌های مثبتتان بپردازید. دفترچه‌ای بردارید و ویژگی‌های مثبت خودتان را ریز به ریز یادداشت کنید. هر منتقد درونی باید جوانب مثبت و منفی را در کنار هم بررسی کند. اینکه فقط بخواهید که عیب و ایرادات خودتان را مدنظر داشته باشید و به سرزنش خود بپردازید فقط همه چیز را بدتر خواهد کرد.
۱۱. این را بدانید که همه چیز تحت کنترل شما نیست
بهتر است کمی واقع‌بینانه‌تر به ماجرا نگاه کنید. شما در دنیایی زندگی می‌کنید که ابعاد و زوایای مختلفی دارد و فقط و صرفاً شما تعیین‌کننده نتایج مسائل نیستید، پس شاید بهتر باشد از سرزنش کردن خودتان دست بکشید و این را با همه وجود بپذیرید که همه چیز تحت کنترل شما نیست.
۱۲. احساس گناه را حل نکرده رها نکنید
ممکن است از احساس گناه خسته شوید و بدون حل کردن موضوع بخواهید که فقط آن را کنار بگذارید. احساس پشیمانی و سرزنش چیزی نیست که بتوان بدون حل کردن رهایش کرد، چرا که دیر یا زود دوباره به سراغتان خواهد آمد، حتی شاید با درجه‌ای بسیار بالاتر! سعی کنید اول مسئله را به طور کامل حل و فصل کنید و بعد از شرش خلاص شوید.
