یک کارشناس حوزه محیط زیست گفت: جنگل‌های هیرکانی گلستان به نام استان سمنان و جنگل ابر ثبت جهانی شده و اصلاح آن ممکن است به شرط اینکه اراده قوی استانی برای این اصلاح وجود داشته باشد.
۱۴ تیرماه امسال پس از دو دهه تلاش جنگل‌های هیرکانی در نشست باکو ثبت جهانی شد اما در پرونده ثبتی آن جنگل‌های هیرکانی گلستان در محدوده شهرستان علی‌آبادکتول به نام استان سمنان و جنگل ابر ثبت شده است.
با مزدک دربیکی، دکترای محیط زیست، عضو هیئت علمی دانشگاه و داور میراث طبیعی جهانی در اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی یونسکو (IUCN) حول محور ثبت دومین اثر طبیعی ایران (جنگل‌های هیرکانی) در فهرست جهانی به گفتگو نشستیم و او از دو منظر به ثبت انجام شده انتقاد کرد.
*شما یکی از داوران پرونده ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در IUCN بودید و انتقاداتی را درخصوص این پرونده و مطرح کرده بودید. راجع به این انتقادات توضیح دهید.
مهندس رمضانعلی قائمی، مدیر استانی پرونده ثبت جنگل‌های هیرکانی در میراث طبیعی جهانی یونسکو بودند و تیم‌هایی از ادارات کل محیط زیست، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین منابع طبیعی گلستان در جلسات تدوین پرونده ثبت این اثر طبیعی حضور داشتند اما در گزارش نهایی که مجری طرح و تدوین‌گر این پرونده آماده کرده است اسمی از گلستان آورده نشده و فقط اسامی مسئولان گیلان و مازندران در این پرونده ثبت شده است و این توهین به استان گلستان است.
بنده این موضوع را در فرم IUCN تأکید کردم اما حقیقت این است دوستانی که در این موضوع دست‌اندرکار بودند خودشان باید پیگیری کنند.
*انتقاد دیگر شما به موضوع ثبت جنگل‌های هیرکانی گلستان به نام استان سمنان بود؟
بله. بخش عمده جنگل ابر از نظر مرز اکولوژیکی و سیاسی مربوط به شهرستان علی‌آبادکتول در استان گلستان است؛ اتفاقی که افتاده این است که کسانی که دست‌اندرکار در تدوین این گزارش بنا به دلایل خیلی غیرموجه و غیرکارشناسی این جنگل‌ها را وارد محدوده شاهرود و سمنان کردند و این مسئله مشکل ایجاد می‌کند زیرا اساساً سمنان فاقد پوشش جنگلی است.
دوستان در شاهرود و استان سمنان خیلی روی جنگل‌ها به عنوان جنگل‌های هیرکانی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و درآمد گردشگری فراوانی از آن داشته و دارند.
*قطعاً این دلیل محکمی برای ثبت جنگل‌های گلستان به نام سمنان نیست؟
دقیقاً این علامت سوال است که چرا چنین اتفاقی افتاده؛ این ایراد را در فرآیند داوری به دوستان در (IUCN) منتقل کردیم اما در گزارش نهایی ثبت شده جنگل‌های هیرکانی شهرستان علی‌آبادکتول به نام شاهرود ثبت شده و اخیراً هم پوستری دیدم که این اتفاق (ثبت جهانی) را در شاهرود جشن می‌گیرند که جنگل‌های هیرکانی متعلق به استان سمنان است. در شرایطی که جنگل‌های هیرکانی همانطور که از نامش مشخص است از منطقه هیرکان در محدوده مرزهای سیاسی استان گلستان آغاز می‌شود و تا استان‌های مازندران و گیلان امتداد دارد.
*کل مساحت جنگل‌های هیرکانی ثبت جهانی شده است؟
نه پس از ثبت جهانی یک سوء برداشت شده بود که کل این جنگل‌ها ثبت شده و باید از آن‌ها حفاظت کنیم و طرح‌ها در کل آن تعطیل شود. اصلاً اینگونه نیست یکسری از لکه در قالب چندین سایت ثبت شده است. این وسط چرا یک بخش از جنگل‌های علی‌آبادکتول در گلستان را با عنوان جنگل ابر از نظر سیاسی در شاهرود و استان سمنان قرار داده و ثبت کردند و نام یکی از دفاتر منطقه‌ای راهم در آنجا گذاشتند این جوای سوال است که بنده این مورد را در گزارشم آورده‌ام و این ایراد به تهیه‌کنندگان و تدوین‌گران طرح وارد است اما اینکه چقدر در طرح نهایی نظرات ما اعمال شده و آیا ایران دوباره گزارشی را تهیه کرده که اصلاحات فنی و کارشناسی در آن انجام شده بنده از آن بی‌اطلاع هستم چراکه چیزی به بنده به عنوان داور ارجاع نشده است.
*چگونه می‌توان برای اصلاح این ایرادات فنی پیگیری کرد؟
متولی ثبت و پیگیری سازمان میراث فرهنگی است و در سطح عالی و دبیرخانه‌ای آن‌ها باید پیگیری کنند. این موضوعات قابل اصلاح است و طبق فرآیندهای بین‌المللی اینگونه نیست که یک‌بار پرونده بسته شود و بگوییم نهایی شده و قابل اصلاح نیست.
کمااینکه در کنوانسیون رامسر هم که مربوط به تالاب‌های بین‌المللی است این مسائل را داریم ممکن است مساحت تالاب کم و یا زیاد شود.
این موارد قابل اصلاح است به شرط اینکه اراده قوی استانی وجود داشته باشد که این اتفاق را در سطوح بالاتر پیگیری کنند؛ ماجرا پیچیده نیست موضوع از طریق میراث فرهنگی به یونسکو ارجاع داده می‌شود که اصلاحات انجام شود آنچه هم‌اکنون کم داریم اراده استانی است که باید اتفاق بیفتد.