به گزارش مشرق، اندیشکده دولتی و سلطنتی «کیتو» در بریتانیا با انتشار گزارشی، ایران، آمریکا و سایر اعضای ۱+۵ را دعوت کرد تا بر اساس این نقشه راه به مذاکره برجام پلاس (+JCPOA) و دو توافق مجزای دیگر اقدام کنند.
بیشتر بخوانید:
پشت پرده ارتباط FATF با وزارت خزانه‌داری آمریکا
واشنگتن ابزار تازه‌ای برای تحریم ایران ندارد مگر از طریق FATF
پیشنهادهای گزارش کیتو از این نظر حائز اهمیت است که ذهنیت طرف غربی را در مورد هرگونه مذاکره احتمالی نشان می‌دهد و می‌تواند نه به قول خودش «یک راهنما» برای مذاکره، بلکه راهنمایی برای تهران جهت ارزیابی امکان یا عدم امکان توافق با غرب با حفظ منافع ملی ایران باشد.
پیش‌فرض‌های اشتباه کاخ سفید
در ابتدای این گزارش ۶۰ صفحه‌ای که در ماه جاری میلادی و با عنوان «دستیابی به یک توافق جدید: راهنمایی برای ترامپ، واشینگتن، اروپا، تهران و خاورمیانه» منتشر شده، نویسندگان (دکتر صنم وکیل، معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده کیتو و دکتر نیل کوالیوم از همکاران کیتو ) پیش از ارائه پیشنهادهای خود به تحلیل روند دستیابی به توافق هسته‌ای و موضع هر یک از کشورهای طرفی قرارداد در سال‌های پس از آن می‌پردازند و اشتباهات آمریکا را یادآور می‌شوند. به‌نظر آنها ترامپ قصد دارد تا پایان دوران اول ریاست‌جمهوری‌اش سیاست فشار حداکثری را ادامه دهد و سپس با انتخاب مجدد به این سِمَت، ایران راهی جز آمدن پای میز مذاکرات نخواهد داشت.
اما آنها معتقدند اشتباه ترامپ این است که با ظهور واقعیت‌های جدید، هیچ تغییری در سیاست خود نمی‌دهد. دولت آمریکا باید پس‌از عدم حصول نتیجه از فشار حداکثری، سیاست خود را در قبال ایران تعدیل می‌کرد. ترامپ باید می‌دید که سیاست یکجانبه‌اش میان آمریکا و اروپا فاصله انداخته و بستر توافق میان طرف‌های غربی را هم بر هم زده، چه برسد به توافق غرب با ایران.
در این گزارش همچنین به‌عنوان دومین اشتباه ترامپ تصریح شده است که مقامات آمریکا فکر می‌کنند هرچه می‌گذرد فشار اقتصادی بر مردم و حکومت ایران بیشتر می‌شود این در حالی است که ایران اتفاقاً در حال اجماع‌سازی میان حکومت و مردم است و روند تقویت این اجماع موجب می‌شود هرچه مذاکره دیرتر شروع شود، طرف ایرانی با خیال راحت‌تری در مذاکره حاضر شود.اما همزمان در طرف آمریکایی، اختلاف میان ترامپ و کنگره هر روز بیشتر می‌شود؛ اختلافی که ایران می‌تواند به خوبی از آن بهره گیرد زیرا می‌تواند مدعی شود با توجه به اینکه ترامپ زیر توافق اوباما با ایران زده است، حالا ایران جز به یک قرارداد که کنگره نیز آن را تصویب کند و امکان خروج یکجانبه رئیس‌جمهور بعدیِ آمریکا از آن را از بین ببرد راضی نخواهد شد. در نتیجه ترامپ مجبور به تلاش برای جلب نظر کنگره خواهد شد در حالی که روند ماه‌های اخیر نشان داده کنگره هر روز بیشتر با ترامپ بر سر لج می‌افتد.
اشتباهِ آخر ترامپ نیز به بی‌توجهی نسبت به امکان مرگ برجام پیش از فرارسیدنِ دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش برمی‌گردد. روند افزایش تنش میان ایران و غرب نشان می‌دهد چنین امکانی وجود دارد و در صورت وقوع آن، احتمال توافق مجدد حتی پس از آغاز دوران دوم ریاست‌جمهوری ترامپ کمرنگ می‌شود.
تغییرات پیشنهادی برای برجام ۲
نویسندگان پیشنهاد می‌کنند علاوه‌بر تغییراتی در بندهای هسته‌ای، حوزه‌های دیگری مانند موشک‌های بالستیک و مسائل منطقه‌ای مورد مذاکره قرار گیرد اما از آنجا که جمعِ یک باره آنها در توافق هسته‌ای ممکن نیست و به نتیجه رسیدن موضوعاتی مانند یمن و سوریه به بازیگرانی غیراز ایران و ۱+۵ بستگی دارد، ترجیحاً برای هر حوزه جدید، یک توافق جداگانه در نظر گرفته شود تا امکان حصول نتیجه افزایش یابد.
بر همین اساس آنها پیشنهاد می‌کنند: بندهای غروب، دست کم برای ۱۵ سال دیگر تمدید شود تا جامعه جهانی بتواند به ایران اعتماد کند، دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به مراکز نظامی و غیرنظامی افزایش یابد تا فعالیت‌های ایران شفافتر شود و امنیت بازیگران منطقه‌ای از جمله اسرائیل تقویت گردد، امکانات آژانس برای راستی‌آزمایی و رصد برخی تجهیزاتِ دارای استفاده دوگانه تقویت شود، مانند شبیه‌سازی رایانه‌ای که ممکن است برای شبیه‌سازی بمب هسته‌ای بکار گرفته شود و در نهایت پروتکل الحاقی باید مجدداًً مورد تأیید ایران قرار گیرد و فتوای رهبر ایران در سال ۲۰۰۵ در مورد تعهد به عدم تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای به قانون تبدیل شود.
نویسندگان این گزارش در بخش موشک‌های بالستیک نیز پیشنهاد می‌کنند: تصمیم یکجانبه ایران برای محدود کردن بُرد موشک‌ها به ۲۰۰۰ کیلومتر باید به قانون تبدیل شود. «این نوعی امتیاز دادن به ایالات متحده و اروپا است که در غیراین صورت با موضع دفاعی ایران سر سازش نخواهند داشت»، باید طرف‌های مذاکره بر سر محدوده نفوذ منطقه‌ای توافق کنند، اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل باید برای بعد از ۲۰۲۳ تمدید شود و تعهد ایران به آن تضمین گردد و در نهایت در یک توافق منطقه‌ای مجزا، مسئله‌اشاعه توانمندی هسته‌ای ایران به بازیگران دیگر مورد بررسی قرار گیرد.
هویج‌های پیشنهادی برای متقاعد کردن ایران
نویسندگان این گزارش در این راستا برای متقاعد کردن ایران به انجام این توافق هویج‌هایی نیز پیشنهاد می‌کنند از جمله اینکه: ایران باید از رفع مرحله به مرحله تحریم‌ها مطمئن شود و دسترسی قابل ملاحظه‌ای به سیستم مالی ایالات متحده برایش فراهم شود. آمریکا به تنهایی مایل به چنین کاری نیست اما باید یک سازوکار تجاری برای تسهیل مواردی که ایران اجازه می‌یابد فراهم شود. به مرور زمان که ایران تعهدش را ثابت کرد و این تعهد مورد راستی‌آزمایی قرار گرفت می‌تواند تحریم‌های بیشتری را برداشت، برای عدم تعهد به توافق باید جریمه‌هایی در نظر گرفته شود، به‌ویژه اینکه ایران با توجه به تجربه قبلی منتظر تضمین‌هایی برای پایبندی به توافق است، تضمین یا به‌صورت مصوبه کنگره یا جریمه برای عدم تعهد. نکته قابل تأمل اینکه در این گزارش تصویب قوانین مرتبط با FATF از سوی ایران به‌عنوان یکی از ملزومات تحمیل توافق جدید به ایران مطرح شده است.
توافق سه؛ فعالیت‌های منطقه‌ای
در ادامه این گزارش تصریح شده است که همزمان با مذاکرات برجام پلاس، اروپا باید بحث و هماهنگی پیرامون مسائل منطقه را رهبری کند تا پس از توافق بر تغییرات در بندهای هسته‌ای، مقدمه توافقی دیگر در موضوع مسائل منطقه فراهم شده باشد. اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی باید این واقعیت را به رسمیت بشناسند که فشار حداکثری بر ایران تأثیر اندکی دارد و باید همکاری، ایجاد اعتماد و بحث بر سر مسائل امنیت منطقه نیز چاشنی سیاست مهار و تحریم شود.
نویسندگان در نهایت پیشنهاد می‌دهند برای دستیابیِ راحت‌تر به توافقات یادشده، ملاحظات اجرایی زیر در نظر گرفته شود: جهت‌گیری مذاکرات باید چندجانبه باشد به‌ویژه ایالات متحده باید یکجانبه‌گرایی را کنار بگذارد. به جای فشار یکجانبه از سوی آمریکا باید راهبرد چماق و هویج با هماهنگی آمریکا و اروپا اتخاذ شود. اروپا مهارت و تجربه خوبی در مذاکره با ایران به دست آورده است. به جای یک توافقِ کاملاًً جدید، برجام باید چارچوب اولیه مذاکرات جدید قرار گیرد و از ظرفیت کمیسیون مشترک برجام برای بحث‌های بیشتر استفاده شود.
واشینگتن و تهران باید به یک اجماع داخلی برای مذاکرات جدید برسند و مشروعیت آن را در نهادهای سیاسی به دست آورند. به گزارش مشرق همچنین‌اشاعه موشکی، محدودیت خرید تسلیحات و مداخله منطقه‌ای باید سه محور مذاکراتی باشد که با رهبری اروپا پیش خواهد رفت و در نهایت، همگراییِ بیشتر بازیگران منطقه‌ای، سازش بر سر موضوع موشک‌های بالستیک، پذیرش مصوبه لاهه در موضوع‌اشاعه موشک‌های بالستیک (HCOC) و پذیرش پیمان جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) به دست آید.