گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس؛ اشتغال از جمله دغدغه‌های مهم سال های اخیر دولتمردان این کشور بوده است که در این رابطه در سال‌های گذشته شاهد اجرای سیاست‌های متعدد برای رونق تولید و ایجاد اشتغال در کشور بوده‌ایم.

در کنار سیاست‌های کلان برای توسعه صنایع بزرگ در کشور، اشتغال خرد هم همواره مورد توجه بوده است و همچنان که در سال‌های اخیر راهبردهای متعددی از جمله کمک به بنگاه‌های کوچک زود بازده و اعطای وام خود اشتغالی در این باره آزمون و خطا شده است و اکنون توسعه مشاغل خانگی یکی از راهبردهای فعلی است.

جهاد دانشگاهی به عنوان یکی از مجموعه های فعال در توسعه مهارت، کارآفرینی و روح خودکفایی در کشور، الگوی طرح ملی توسعه مشاغل خانگی را در دستور کار دارد؛ این نهاد با تفاهم‌نامه‌ مشترکی با وزارت کار و معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری طرح ملی توسعه مشاغل خانگی را از ۹ استان کلید زد و پایدار سازی مشاغل خانگی برای ۵۴ هزار و ۳۰۰ نفر از متقاضیان راه اندازی مشاغل خانگی در ۳۱ استان انجام خواهد شد.

آن طور که جهاددانشگاهی اعلام کرده: هدف از اجرای این الگو تعامل با دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی و ارائه خدمات آموزش و مشاوره حضوری و غیر حضوری به متقاضیان مشاغل خانگی برای اتصال به بازار، بازاریابی، فروش محصولات است و نظارت وزارت بر فرآیند اجرا هم از طریق نرم افزار کنترل پروژه و بازدیدهای میدانی خواهد بود.

*پرونده اشتغال خانگی زیر دست جهاددانشگاهی 

درباره نقش و فعالیت‌های مجموعه جهاد دانشگاهی در ایجاد اشتغال با حمیدرضا طیبی رئیس جهاددانشگاهی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

* حل مشکل اشتغال کشور در گرو انجام توامان فعالیت‌های مولد بزرگ و کوچک اقتصادی

فارس: یکی از برنامه‌های جدی دولت‌ها در سال‌های اخیر افزایش اشتغال در کشور بوده که برنامه‌های توسعه اشتغال خانگی یا اشتغال در بنگاه‌های کوچک و زودبازده از جمله این طرح ها بوده‌ است؛ برخی متقاضیان کار در کشور از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند که برنامه‌های اشتغال‌زایی برای آنان متفاوت از دیگران است؛ برخی متقاضیان کار در کشور هم اصولا نیازی به دانشگاه رفتن برای ایجاد کسب‌و کار خود را ندارد و تنها نیازمند یادگیری مهارت هستند؛ جهاد دانشگاهی الگوی طرح ملی توسعه اشتغال خانگی را در دستور کار دارد، آیا طرح جهاد دانشگاهی می‌تواند مشکل اشتغال را برای این افراد حل کند؟

طیبی: برای حل مشکل اشتغال در کشور باید ترکیبی از کارهای مولد بزرگ و کوچک داشته باشیم؛ به این معنی که باید بتوانیم درآمدهای بزرگ هم داشته‌ باشیم که از تولیدی که در مشاغل خانگی انجام می‌شود حمایت کنیم و محصول تولیدی آنها را خرید کنیم، اگر پولی نباشد تولید هم خریداری ندارد.

مشکلی که در حال حاضر در انجام پروژه‌های بزرگ در کشور وجود دارد اما به آن نمی‌پردازیم این است که به کل زنجیره تامین فناوری نگاه نمی‌کنیم؛ اولین موضوع مهم این است که دانش طراحی پایه را داشته باشیم، برای مثال اگر می‌خواهیم یک کارخانه بزرگ ماشین آلات ریلی در صنعت ریل بسازیم در اولین قدم باید بتوانیم ناوگان ریلی را طراحی کنیم و سپس دانش تجهیزاتی که در طراحی ناوگان استفاده می‌شود را در کشور ایجاد کنیم، از جمله سیستم رانش، سیستم ترمز، سیستم در و سیستم پنجره که اجزای سیستم ریلی هستند؛ اما به جای این کار سریع به سراغ تجهیزات می‌رویم و تجهیزات می‌خریم؛ وقتی هم که شخص دیگری که عمدتا خارجی‌ها هستند، طراحی پایه را برای دیگران انجام می‌دهد سعی می‌کنند و ترجیح می‌دهند که تجهیزات کشور خود را در طراحی استفاده کنند.

بنابراین در انجام تعهدات بزرگ باید زنجیره تامین فناوری را از مهندسی پایه تا تامین تجهیزات و دانش تولید مواد را در کشور ایجاد کنیم؛ در حالی که عمدتا در کشور بخش‌هایی از میانه کار را انجام می‌دهیم و بیشتر سرغ تجهیزات و مواد می‌رویم.

* بنابراین در انجام تعهدات بزرگ باید زنجیره تامین فناوری را از مهندسی

فارس: در حال حاضر ضرورت ایجاد زنجیره تولید فناوری یک محصول چقدر در کشور مورد توجه است؟

طیبی: اتفاقا یکی از خواسته‌ها و ماموریت‌های جهاد دانشگاهی این است که تقاضا داریم چند ماموریت بزرگ در تامین زنجیره تولید فناوری یک محصول به عهده بگیریم؛ البته این رویه به آن معنا نیست که همه کار را خودمان انجام دهیم؛ بلکه مسؤولیت را به عهده می‌گیریم و از مجموعه توانمندی کشور در دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های بخش خصوصی استفاده می کنیم اما مدعی می‌شویم که دانش طراحی ساخت زنجیره فناوری مور نظر را از ابتدا تا انتها ایجاد کرده‌ایم؛ به طوری که تمامی ارزش افزوده در کشور ایجاد شده است؛ الا مواردی که صرفه اقتصادی ندارد که در کشور انجام شود. این کار متأسفانه در کشور به درستی انجام نمی‌شود؛ در حال حاضر مدعی هستیم که در حوزه حمل و نقل ریلی و شیرین‌کردن آب که یکی از بحث‌های مهم کشور است جهاد دانشگاهی می‌تواند متولی کار باشد.

* تولید خانگی بومی نسخه کمکی اشتغال‌ در 31 استان

فارس: درباره افرادی که قصد تحصیلات دانشگاهی را ندارند، رویکرد مطلوب اقتصادی با توجه به شرایط فعلی کشور چیست؟

طیبی: بحث دیگر این است که برخی افراد نمی‌توانند به دانشگاه بروند و تحصیلات عالیه ندارند یا حتی تحصیلات عالیه دارند و به هر دلیلی در منزل مشغول کار هستند و می‌توان برای آنان شغل ایجاد کرد.

روش‌های جدیدی که در حال حاضر با دولت برای توسعه طرح مشاغل خانگی قرار داد منعقد کرده‌ایم این است که مزیت‌های بومی هر استان برای ایجاد اشتغال خانگی را شناسایی کنیم، افراد علاقه‌مند و زمینه علاقه آنان را مشخص کنیم، در زمینه علاقه‌مندی به آنان آموزش دهیم و دولت کمک کند که این افراد با مبالغ اندکی تولید را در خانه انجام دهند.

نکته مهم در این طرح این است که این افراد را به بازار متصل کنیم؛ در حال حاضر حرکت خوبی درباره تولید بدون کارخانه در جامعه شکل گرفته است، یعنی دیگران در خانه تولید کنند، شخص دیگری برندسازی کند و محصول تولید خانه تحت برند در بازار فروخته شود و به تولید کننده هم حقوق مناسب پرداخت شود.

جهاد دانشگاهی سعی کرده که این مدل را به درستی ایجاد کند که پایلوت طرح از ۹ استان کشور آغاز شد و سپس وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی موافقت کرد که اجرای طرح توسعه مشاغل خانگی را در مجموع ۳۱ استان کشور به جهاد دانشگاهی واگذار کند، امیدواریم وظیفه توسعه مشاغل خانگی را در ماموریت‌هایی که به جهاد دانشگاهی واگذار شده درست انجام دهیم اما معتقد هستیم که ترکیبی از کارهای بزرگ اقتصادی است که می‌تواند مشاغل خانگی را موفق کند، در عین حال سعی داریم که هر دو (کارهای بزرگ اقتصادی و مشاغل خانگی) را الگوسازی کنیم.

*دولت آثار تورمی 35 هزار میلیارد تومان پرداخت خسارت موسسات مالی را پذیرفت، تولید هم شکل نگرفت

فارس: همچنان که مردم منتظرند تا شرایط اقتصادی کشور از رکود خارج شود، رونق اقتصادی محقق شود و اشتغال زایی شود، در عین حال در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که بسیاری از جوانان به فکر خوداشتغالی، کارآفرینی و ایجاد کسب‌وکارهای شخصی با سرمایه های اندک افتاده‌اند؛ چه برنامه‌ای به این بخش از جویندگان کار کمک می‌کند؟

طیبی: اخیرا اتفا‌ق‌های دیگری هم در کشور رخ داده است؛ در رویه مرسوم نگاه به خارج همواره در کشور منتظر بودیم طرف خارجی برایمان مهندسی پایه را انجام دهد و تجهیزات اصلی را هم تامین کند و داخلی‌ها بیشتر تولید کننده محصولات و خدمات باشند اما اکنون شرایط متفاوت شده است؛ به طوری که خارجی فاینانس (تامین مالی)‌ هم دیگر نمی‌کند و باید به دنبال حل مشکل‌مان در داخل کشور باشیم.

در حال حاضر چاره‌ای نداریم جز اینکه با یک یارانه معقول سرمایه سرگردان مردم را به سمت تولید جذب کنیم؛ اخیرا اتفاقی در کشور رخ داد که یکی از موسسات مالی از مردم کلاهبرداری کرد و دولت ناگزیر شد حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان  از بودجه عمومی کشور به زیان‌دیدگان کمک کند، اگر دولت این بودجه را نرخ سود مناسبی برای جذب سرمایه‌ها خرج می‌کرد و برای مثال اعلام می‌کرد که مردم معمولاً نرخ سود اوراق عرضه ۱۸ درصد است، ۳۰ درصد سود می‌دهم پولتان را اوراق بخرید، چه حجم بسیاری از سرمایه فراهم می‌شد، در هر حال اکنون ۳۵ هزار میلیارد تومان را پرداخت کردیم و آثار تورمی آن هم در کشور وجود خواهد داشت بدون آنکه تولیدی در کشور اتفاق افتاده باشد اما اگر ۳۵ هزار میلیارد تومان را برای جذب سرمایه صرف می‌کردیم حجم عظیمی از پول جذب و بسیاری از پروژه‌ها فعال می‌شد.

*وقتی منابع طبیعی را می‌فروشیم در ازای جذب سرمایه‌های مردم یارانه دهیم

فارس: منظور این است که دولت در جایی که آگاه است سود خارج از عرفی می‌خواهد بپردازد باز هم این کار را انجام دهد و به مردم سود بیشتر یا آثار تورمی بیشتر در جامعه پرداخت کند تا برای پروژه‌های لازم تامین اعتبار کند؟

طیبی: به نظر می‌رسد وقتی منابع طبیعی را می‌فروشیم باید مقداری یارانه برای جذب سرمایه‌های مردم اختصاص دهیم و مقداری آثار تورمی آن را بپذیریم و البته باید به قشر محروم کمک کنیم و یارانه‌های بی مورد را در کشور حذف کنیم و به جای آنها پروژه‌ها را در کشور فعال کنیم، در حال حاضر پروژه‌هایی در کشور وجود دارند که فناوری مورد نیاز آنها را در کشور داریم و نیاز به فناوری‌های زیاد و وابستگی به خارج ندارند. این پروژه‌ها را می‌توانیم فعال کنیم که مردم به طور عینی این اتفاقات را ببینند؛ در جهاد دانشگاهی روی این مسائل مطالعه می‌کنیم که چگونه می‌توان سرمایه‌ مردم را جذب کرد بدون اینکه آثار تورم خیلی مخرب داشته باشد و انشاالله بتوان مشاغل جدید با اجرای این پروژه‌ها ایجاد کرد که مطالعات را انجام می‌دهیم و نتیجه را در اختیار دولت هم قرار می‌دهیم.

* آمار اشتغال دانش‌آموختگان نهاد مهارت محور جهاد دانشگاهی فعلا مشخص نیست

فارس: جهاد دانشگاهی مجموعه‌ای است که در کنار آموزش آکادمیک دانشگاهی بر توسعه مهارت و خودکفایی تاکید دارد، چه درصدی از دانش‌ و مهارت‌آموختگان جهاددانشگاهی خود اشتغال و خودکفا شده‌اند و توانسته‌اند مهارتی را یاد بگیرند که بعد از فراغت از آموزش جذب بازار کار شوند و کسب و کاری راه بیندازند؟

طیبی: آماری مشخص و دقیق از این موضوع نداریم اما برخی دانشگاه‌ها مدعی هستند تا 80 درصد فارغ التحصیلانشان جذب بازار کار می‌شوند و البته دانشگاه‌ علمی و کاربردی مدعی آمار بیشتری است؛ البته باید این نکته را هم در نظر داشت که بسیاری از دانشجویان مراکز علمی کاربردی از قبل شاغل هستند.

در جهاد دانشگاهی تلاش می‌کنیم که با برقرار کردن ارتباط معقول بین مؤسسات آموزش عالی و مؤسسات حوزه پژوهش افرادی که فارغ التحصیل می‌شوند توانمند باشند؛ زیرا اگر محققان تدریس کنند به دلیل اینکه فیزیک علم را به خوبی متوجه شدند به خوبی هم می‌توانند مفاهیم را انتقال دهند، سپس آزمایشگاه‌های خوبی در مراکز پژوهشی داریم که این فارغ‌التحصیلان می‌توانند در این آزمایشگاه‌ها پروژه‌های خوبی انجام دهند و مهارت کسب کنند.

در حال حاضر تجربه دانشگاه علم و فرهنگ با رویان فوق‌العاده موفق است و سعی می‌کنیم این تجربه را توسعه دهیم البته در جاهایی که این ارتباط برقرار نشده نگاه مهارت افزایی قوی‌تر بوده است.

انتهای پیام/