نام خوبی دارد، اما همه می‌گویند نباید فریب آن را خورد... سال هاست که عرضه آن ممنوع شده اما راحت و بی دردسر در دسترس مردم قرار می گیرد و مرگی کوتاه مدت به مصرف کننده هدیه می دهد!
قرص برنج ترکیب خطرناکی از فسفیدها است که به عنوان یک حشره‌کش برای جلوگیری از آلودگی و آفت‌زدگی برنج انبار شده، غلات و خوراک دام استفاده می‌شود. اگرچه فروش و عرضه آن ممنوع شده است اما در بازار آزاد، برخی از عطاری ها و سم فروشی ها وجود دارد و با کمی سماجت در اختیار مشتری قرار می گیرد.
مرگ با قرص برنج از نوع مرگ سلولی است؛ به این معنی که بافت‌ها و سلول‌های عناصر تشکیل دهنده جسم می‌میرند. در این حالت تمام نسوج و سلول‌های بدن مُرده‌اند و عملکرد، فعالیت متابولیکی و تنفس هوازی ندارند. این قرص ظرف ۳ تا ۴ ساعت از زمان مصرف سیستم تنفسی و مغز را دچار مشکل کرده و فرد در اثر مرگی دردناک و زجرآور خواهد مرد...
مردم از استفاده خودسرانه سموم خودداری کنند
خسرو عمرانی معاون سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر عنوان کرد: واردات و مصرف فسفید آلومینیوم یا همان قرص برنج، از سال ۹۲ منسوخ شده و واردات کنونی این نمونه قرص مطلقا غیرقانونی است، بنابراین جزو لیست سموم مجاز جهاد کشاورزی نبوده و از این رو واردات و مصرف آن نیز ممنوع و قدغن است.
خسرو عمرانی تصریح کرد: قرص برنج کاملا ممنوع است و عملیات ضدعفونی نیز توسط شرکت‌های مجاز و دارای پروانه بهره برداری انجام می شود که تحت شرایط خاص کاری خود این فعالیت را انجام می‌دهند. توصیه کلی ما به همه مردم این است که استفاده از هرگونه سم و یا قرص به صورت خودسرانه در منازل مسکونی برای انجام عملیات سم پاشی، ضدعفونی تحت هر شرایطی مطلقا خودداری کرده و برای این کار حتما با کارشناسان و شرکت‌های مجاز مشورت کرده و زیر نظر این مراکز اقدام نمایند.
با وجود ممنوعیت عرضه قرص برنج، در مناطقی از استان بوشهر همچنان استفاده از آن رایج است و به گفته مسئولان در بازدید از کارگاه های بسته بندی خرما، بیش از ۹۰ درصد کارگاه های خانگی و بدون مجوز از قرص برنج استفاده کرده اند که این اقدام موجب بروز مسمومیت برای این افراد شده و سرنوشت ۴ نفر را به مرگ پیوند زد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر عنوان کرد: با توجه به اتفاقات اخیر توصیه ما این است افرادی که قصد استفاده از هر نوع سموم و یا گازدهی محصولات کشاورزی را دارند حتما با کارشناسان متخصص و مسئول مشورت کرده و زیر نظر آنان و با مشورت و هماهنگی آنها اقدام به سم پاشی و یا ضدعفونی نمایند، از نظر ما شرکت‌هایی در سطح استان دارای مجوز انجام فرایند سم پاشی هستند که با بهره گیری از گاز متیل بروماید درون سیلندرها عملیات ضدعفونی را انجام می‌دهند که این گازها نیز صرفا در اختیار این شرکت‌ها است.
وی افزود: چنانچه باز هم افرادی به صورت غیرمجاز و خودسرانه نسبت به تامین گاز متیل بروماید اقدام کنند کاملا غیرقانونی و خلاف قوانین و مقررات است. بنابراین قرص کاملا غیرمجاز و ممنوع است و ضدعفونی با گاز نیز صرفا توسط شرکت های دارای پروانه بهره برداری و تحت شرایط خاص انجام می شود.
کارگاه های بسته بندی خرما، بیش از ۹۰ درصد کارگاه های خانگی و بدون مجوز از قرص برنج استفاده کرده اند که این اقدام موجب بروز مسمومیت برای این افراد شده و سرنوشت ۴ نفر را به مرگ پیوند زد
هیچگونه توصیه ای مبنی بر مصرف قرص ممنوع برنج نداریم
این مسئول خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که مطرح است اینکه نگهداری قرص برنج جهت انجام فرایند بهداشتی در منازل انجام می‌شود که این موضوع در اختیارات ما نبوده و همچنین اجازه ورود نداریم. ما تنها به محصولات کشاورزی در مزرعه تا انبارهای شرکت های مجاز ورود می کنیم که تحت نظارت ما فعالیت می کنند. موضوعات بهداشتی در حوزه مسئولیت وزارت بهداشت است که بی شک در این حوزه ورود کرده، و توصیه ها را انجام داده و می دهند؛ بنابراین به صورت مشترک در حال پیگیری هستیم.
عمرانی یادآور شد: این موضوع نیازمند اطلاع رسانی بیشتر برای آگاهی مردم است، چرا که همچنان برخی فروشگاه ها به صورت غیرمجاز قرص برنج و دیگر سموم غیرمجاز را ارائه می‌دهند. بنابراین افراد در هر شرایطی چه در مزرعه، انبار و چه در منازل از سموم مجاز، شرکت‌های مجاز و زیر نظر افراد متخصص این کار را انجام دهند تا شاهد این چنین اتفاقاتی نباشیم.
معاون جهاد کشاورزی بوشهر اظهار کرد: قرص برنج در فضای مزرعه استفاده نمی‌شود، بلکه بیشتر در محیط های سر بسته و انبارها استعمال می شود، اگرچه عده ای برای گندزدایی، سم‌پاشی محیطی، آفت کشی و ضدعفونی غلات و حبوبات استفاده می‌کنند که اینگونه فعالیت‌ها نیز باید تحت شرایط خاص و صرفا زیر نظر شرکت های متولی و دارای مجوز انجام بگیرد و ما هیچگونه توصیه ای مبنی بر مصرف قرص ممنوع برنج نداریم و علی رغم ممنوع بودن آن حال چنانچه استفاده شود توصیه اکید ما این است که مطلقا در مکان‌های مسکونی و نقاطی که انسان زندگی می کند است به کار نرود.
قرص برنج؛ پیشگام مرگ ناشی از سم
به گفته رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در حال حاضر قرص برنج همچنان در دسترس وجود دارد و بی‌اطلاعی و بی‌توجهی خانواده‌ها نسبت به خطرات ناشی از مصرف خانگی این سم، موجب شده است که متأسفانه ایران، یکی از معدود کشورهایی باشد که در سطح دنیا مرگ ناشی از این سم در آن گزارش شده است.
دکتر کیانوش جهانپور با بیان اینکه رتبه بعدی مرگ و میر ناشی از مسمومیت در سال‌های اخیر به میزان ۲۰ درصد، در اختیار انواع سموم از قبیل قرص برنج، سموم دفع آفات نباتی، الکل، جونده‌کش‌ها، سیانور و دیگر سموم بوده است، افزود: از این میان قرص برنج در هشت سال اخیر با درصدی بین ۵۳ تا ۶۲ درصد از موارد مسمومیت ناشی از کل سموم یاد شده، جلودار مسمومیت‌های منجر به مرگ ناشی از سموم محسوب می‌شود. همچنین قرص برنج به تنهایی عهده‌دار علت ۱۱ درصد از کل مرگ‌های ناشی از مسمومیت بوده است.
وی بیان کرد: به‌طور کلی میزان مرگ ناشی از سم فسفید آلومینیوم یا همان قرص برنج از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ کاهش یافته است، اما از سال ۱۳۹۵ مجدداً تعداد مرگ ناشی از این سم روند صعودی داشته؛ به‌طوری که مرگ ناشی از مسمومیت با سم فسفید آلومینیوم، از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ به ترتیب ۵۱۳، ۵۹۸، ۶۳۰ و ۸۲۵ نفر در کشور بوده است. بنابراین باید در زمینه خطرات این سم و تشدید برخورد قضایی با خرید و فروش و عرضه آن اقدام کرده و آموزش‌های بیشتری ارائه شود.
خرید و فروش و استفاده از قرص برنج مشمول مجازات است
جهانپور با بیان اینکه تعداد مسمومیت‌های ناشی از قرص برنج مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور نیز همین روند صعودی را نشان می‌دهد، ادامه داد: واضح است که حتی یک مورد مسمومیت با قرص برنج هم نباید مشاهده شود؛ چراکه توزیع و خرید و فروش این سم در سطح کشور ممنوع بوده و از سال ۱۳۸۵ واردات قرص برنج توسط وزارت جهاد کشاورزی ممنوع اعلام شده است. همچنین از سال ۱۳۹۰ قرص برنج از جانب ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کالای ممنوعه به شمار می‌رود و خرید و فروش و استفاده آن مشمول مجازات است.
رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت تاکید کرد: در انتهای سال ۱۳۹۶ نیز با ارسال نامه‌ای از جانب وزیر بهداشت وقت، خطاب به ریاست محترم قوه قضائیه درخواست شد تا با عرضه‌کنندگان این سم قاچاق به شکل جدی برخورد شود و افرادی که این ماده سمی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند، در مرگ ناشی از مسمومیت مصرف‌کنندگان سم شریک محسوب شوند و عواقب قانونی و مجازات ناشی از آن را بپذیرند که این اقدام نقش مهمی در کاهش عرضه و مسمومیت ناشی از سم فسفید آلومینیوم خواهد داشت.
وی یادآور شد: در حال حاضر قرص برنج همچنان در دسترس وجود دارد و بی‌اطلاعی و بی‌توجهی خانواده‌ها نسبت به خطرات ناشی از مصرف خانگی این سم، موجب شده است که متاسفانه کشور ما یکی از معدود کشورهایی باشد که در سطح دنیا مرگ ناشی از این سم در آن گزارش شده است.
مرگ تدریجی با عطش زیاد و سوزش شدید!
ماده سمی موجود در قرص برنج به راحتی جذب دستگاه گوارش شده و پس از حل شدن در مایعات بدن و رطوبت معده موجب تولید گاز خطرناک فسفین می‌شود. سم مهلک و کشنده این قرص بر روی سلول های بدن تأثیر بدی دارد، تنفس سلولی را از بین می‌برد و باعث آسیب جدی به ارگان‌های حساس بدن مانند کلیه ها و قلب می‌شود.
مرگ بر اثر مصرف آلومینیوم فسفید مرگی دردناک است. فرد عطش زیادی دارد و سوزش شدیدی در بدن خود احساس می‌کند. مصرف آن بر روی سیستم اعصاب تأثیری ندارد و فرد مسموم تا لحظه مرگ هوشیار است و با توجه به آزاد شدن گاز فسفین در معده فرد مسموم شاهد مرگ تدریجی خود خواهد بود. قرص مرگ آور برنج ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و قلب را دچار مشکل می‌کند و در نهایت منجر به فوت فرد مسموم شده می‌شود.