یک متخصص طب اورژانس ضمن تشریح علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، تاکید کرد: قبل از استفاده از وسایل گرمایشی، دودکش را کنترل کرده و از باز بودن مسیر آن اطمینان حاصل کنید.
دکتر غلامرضا معصومی با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهند هر ساله تعداد زیادی از هموطنان‌مان در اثر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن جان می‌بازند، گفت: نکته مهم این است که این حادثه عملا محدود به زمان خاصی از سال نیست. درست است که بیشترین فوتی‌ها مربوط به فصول سرد سال هستند، اما حتی در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ هم ۲۲۳ نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند، این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات ۱۹۴ نفر بود، ۱۴.۹ درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه مونوکسید کربن گازی بی‌رنگ و بی‌بو با قابلیت اتصال به هموگلوبین خون با قدرتی ۲۰۰ برابر اکسیژن است که بدلیل احتراق نادرست گاز یا هر نوع ماده سوختنی مانند چوب ایجاد می‌شود، افزود: این احتراق نادرست اصولا به دلیل عدم اکسیژن‌رسانی و تهویه مناسب رخ می‌دهد. به همین دلیل در محیط‌های بسته مانند خانه و محیط‌های کار بیشتر اتفاق می‌افتد و متاسفانه به دلیل بی‌رنگ و بی‌بو بودنش معمولا تا زمانیکه حال فرد را به وخامت نکشیده، مشخص نمی‌شود که متاسفانه در آن مرحله نیز خود فرد توان انجام کاری را نخواهد داشت.
معصومی با بیان اینکه قطعا تاثیر حضور و کارکرد نیروهای امدادی مانند اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی در زمانیکه افراد با این گاز دچار مسمومیت شده‌اند، غیرقابل چشم پوشی است، ادامه داد: آمارها نشان می‌دهند که چندین برابر فوتی‌های ناشی از گازگرفتگی، دچار مسمومیت با این گاز شده‌اند که خوشبختانه نجات پیدا کرده‌اند. البته باید توجه کرد که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است و واقعا این امکان وجود دارد که حتی یک مورد فوتی ناشی از گازگرفتگی را هم نداشته باشیم. این موضوع هم با رعایت قوانین ایمنی، بازدید دوره‌ای وسایل گازسوز و توجه به علائم و نشانه‌های ابتدایی مسمومیت امکان‌پذیر است.
این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه شایع‌ترین مکانی که مسمومیت در آن اتفاق می‌افتد، در اتاق‌های منازل است، گفت: نباید فراموش کنیم که این اتفاق در هر جای درب بسته‌ای اعم از محیط کار، خودرو و... می‌تواند رخ دهد. در نتیجه نصب و راه‌اندازی وسایل گرمایشی توسط پرسنل تعلیم دیده و کنترل دوره‌ای وسایل گاز سوز بسیار مهم و حیاتی است که متاسفانه بعضا رعایت نمی‌شود. در عین حال مردم باید از وسایل گرمایشی استاندارد استفاده کنند و به هیچ عنوان از وسایل گازسوز و گرمایشی بدون دودکش استفاده نکنند. همچنین قبل از استفاده از وسایل گرمایشی، دودکش را کنترل کرده و از باز بودن مسیر آن اطمینان حاصل کنند و روزنه‌های آن را با فویل‌های آلومینیومی یا روش‌های مناسب دیگر مسدود کنند.
معصومی ادامه داد: باید توجه کرد که ساده‌ترین راه برای کنترل دودکش، لمس کردن آن در هنگام روشن بودن بخاری است. در صورتی که دودکش سرد باشد، هواکشی و خروج دود انجام نمی‌شود. دودکش بخاری هرچه کوتاه‌تر و مستقیم باشد، بهتراست. محل اتصالات دودکش نیز باید محکم باشد تا دودکش از جای خود بیرون نیاید. همچنین دودکش‌های بالای پشت‌بام باید دارای کلاهک مخصوص بوده و حداقل ۷۵ سانتی‌متر از سطح پشت بام بالاتر باشند.
وی افزود: اگر به هر دلیل در موقعیت مسمومیت با گاز مونوکسید کربن قرار گرفتیم، یادمان باشد که علائم اولیه مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن بسیار غیراختصاصی است. این شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ، خواب آلودگی و ... است. اگر فرد در این فاز بتواند تشخیص غیرعادی بودن شرایط را بدهد، می‌تواند از خطر بگذرد. در غیر این صورت بعد از این مرحله مغز فرد مسموم، به دلیل کمبود اکسیژن وارد وضعیتی می‌شود که امکان قضاوت برایش مقدرو نیست. در نتیجه دیگر نمی‌تواند خود و بقیه افراد درگیر را نجات دهد. بعد از این فاز نیز فرد وارد فاز بی‌قراری و بعد کما و مرگ خواهد شد.
معصومی ادامه داد: اگر در مراحل اولیه شرایط‌مان را تشخیص دادیم، مهم‌ترین اقدامی که باید انجام دهیم برقراری تهویه محیط است. یعنی باید بلافاصله درب یا پنجره را باز کرد و با یک حوله خیس جریان هوا را به سمت بیرون تسریع کرد. انتقال خود و افراد مسموم به بیرون محیط آلوده نیز بسیار حائز اهمیت است. همانطور که اشاره شد مونوکسید کربن در اتصال به هموگلوبین ۲۰۰ برابر قوی‌تر است، پس تنها راه جدا کردن و جایگزینی آن با اکسیژن افزایش میزان اکسیژن محیط است که با خارج شدن از محیط آلوده و رفتن در فضای بیرونی شروع شده و با اکسیژن‌تراپی تا بر طرف شدن سردرد در اورژانس ادامه دارد. بنابراین اگر به محیطی وارد شدید که احتمال این مسمومیت برای افراد آنجا وجود داشت، با حفظ خونسردی، با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید و جریان هوا را منتقل کرده و تا حد ممکن مسمومین را به محیط خارجی ببرید.