فرناز المعی‌نژاد متخصص فیزیوتراپی درباره سندروم گیلن‌باره اظهار کرد: در این سندروم سیستم ایمنی بدن به سلول‌های بافت عصبی محیطی حمله می‌کند، بنابراین ضعف، بی حسی، احساس مور مور شدن و حتی فلج اندام ایجاد می‌شود. علت بروز این سندروم ناشناخته است، اما اغلب این سندروم به دنبال یک بیماری عفونی مانند عفونت سیستم گوارش یا ریه‌ها ایجاد می‌شود.

میزان شیوع سندروم گیلن‌باره

این متخصص فیزیوتراپی بیان کرد: میزان شیوع این سندروم یک در هر ۱۰۰ هزار نفر است. درمان این سندروم بر اساس علائمی که در فرد ایجاد می‌شود، صورت می‌گیرد و روش درمان مخصوصی برای آن وجود ندارد. سندروم گیلن‌باره انواع مختلفی دارد، اما فرم شایع آن حالتی است که بافت میلین ریشه‌های اعصاب محیطی به شکل حاد درگیر و تخریب و در نوع دیگری از سندروم گلین باره به نام میلر فیشر اعصاب جمجمه‌ای درگیر می‌شود.

عوامل مؤثر در بروز سندروم گیلن‌باره

او افزود: دلیل اصلی ایجاد این سندروم هنوز ناشناخته است، اما مشاهده شده است که دو سوم مبتلایان به گیلن‌باره قبل از بروز این سندروم به حالت ناخوشی همراه با اسهال یا عفونت تنفسی دچار شده‌اند. سندروم گیلن‌باره در هر سنی دیده می‌شود، اما شیوع این سندروم در میانسالان بیشتر است. در برخی موارد نادر هم در روز‌ها و هفته‌های پس از واکسیناسیون کودکی بروز این سندروم مشاهده شده است.

علائم سندروم گیلن‌باره

المعی‌نژاد تصریح کرد: در سندروم گیلن‌باره سیستم ایمنی به اعصاب محیطی یعنی محلی که عصب نخاع را ترک می‌کند و به اندام‌ها و تنه می‌رود، حمله می‌کند، این اعصاب فرمان را از مغز به همه قسمت‌های بدن از جمله عضلات انتقال می‌دهد. حال اگر این رشته‌های عصبی محیطی آسیب ببینند، عضلات قادر به فرمان گرفتن از مغز و انقباض نیستند. نخستین علامت این سندروم احساس مور مور شدنی است که از انگشتان آغاز می‌شود و تا بازو ادامه پیدا می‌کند. علائم به سرعت گسترش پیدا می‌کنند و در برخی موارد شرایط بیمار در طی چند ساعت وخیم می‌شود.

این متخصص فیزیوتراپی درباره سایر علائم سندروم گیلن‌باره گفت: از سایر علائم سندروم گیلن‌باره می‌توان به گزگز و مور مور شدن انگشتان دست و پا، ضعف در عضلات پا که به لگن و تنه گسترش پیدا می‌کند، سختی در یکنواخت راه رفتن، کنترل ادرار، تنفس، حرکت دادن چشم‌ها، عضلات صورت، صحبت کردن، جویدن و حتی بلعیدن، کمردرد شدید، افزایش ضربان قلب و فلج اندام‌ها یا تنه اشاره کرد.

تشخیص سندروم گیلن‌باره

او اظهار کرد: تشخیص این سندروم در ابتدا بسیار سخت است، زیرا بسیاری از علائم آن شبیه سایر مشکلات نورولوژیک است. اگر ضمن معاینه و گرفتن تاریخچه از بیمار، پزشک به سندروم گیلن‌باره مشکوک شود، نمونه برداری از مایع مغزی-نخاعی و نوار عصب و عضله را انجام می‌دهد.

درمان سندروم گیلن‌باره

این متخصص فیزیوتراپی بیان کرد: این بیماری اغلب فرآیندی خود کنترل کننده دارد، یعنی به طور خود به‌ خود بهبود پیدا می‌کند، با این حال جهت کنترل شرایط اورژانسی احتمالی، بیمار باید تحت نظر پزشک باشد. زیرا علائم به سرعت تشدید می‌شوند و در صورت سهل‌انگاری در درمان می‌تواند مرگ بیمار را به همراه داشته باشد. در موارد شدید اندام‌ها فلج می‌شوند. در صورت فلج شدن عضله دیافراگم و سایر عضلات تنفسی حیات بیمار به خطر می‌افتد. به طور کلی هدف از درمان کاهش شدید حمله سیستم ایمنی به اعصاب و حمایت از اندام‌های آسیب دیده مانند ریه است تا زمانی که حمله فروکش کند.

المعی‌نژاد درباره روش پلاسما فِرزیس یا تعویض پلاسمای خون در درمان سندروم گیلن‌باره افزود: روش پلاسما فرزیس، پروتئین‌هایی را که سیستم ایمنی تولید می‌کند و به بافت عصبی آسیب می‌زند، از خون حذف و برداشت می‌کند. در این فرآیند، خون بیمار از بدنش خارج و وارد ماشین تصفیه می‌شود و دوباره به بدن برمی‌گردد.

او درباره تزریق دوز بالای ایمونوگلوبین به بدن تأکید کرد: در سندروم گیلن‌باره سیستم ایمنی پروتئین‌هایی را تولید می‌کند که این پروتئین‌ها ضد بدن و بافت عصبی هستند، بنابراین با تزریق دوز بالای ایمونوگلوبین به بدن این پروتئین‌ها خنثی می‌شوند. هر دو روش پلاسما فرزیس و تزریق ایمونوگلوبین در درمان سندروم گیلن‌باره مؤثر هستند و بسته به نظر پزشک انجام می‌شوند.

این متخصص فیزیوتراپی تصریح کرد: با فروکش کردن علائم و کاهش وخامت بیماری و گذر از مرحله حاد به تحت حاد، درمان توانبخشی بیمار برای عوارضی که پس از حمله به بافت عصبی در اندام‌ها به جا مانده است، آغاز می‌شود. البته در مواردی که بیمار به دلیل فلج عضلات تنفسی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شود، فیزیوتراپی تنفسی جهت بهبود عملکرد ریه و فیزیوتراپی برای اندام‌های فلج انجام می‌شود. پس از خروج بیمار از شرایط حاد، فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل و اندام‌ها، تقویت عضلات درگیر شده و بازتوانی حسی-حرکتی بیمار انجام می‌شود. 

المعی‌نژاد گفت: در صورت باقی ماندن عوارض، ناتوانی و معلولیت در فرد، کار درمانی برای تطبیق شرایط بیمار در زندگی روزانه و فعالیت‌ها، انجام می‌شود.در مجموع زمان بهبود سندروم گیلن‌باره طولانی است، اما بیشتر بیماران در طول ۶ تا ۱۲ ماه درمان می‌شوند. ۸۰ درصد مبتلایان به گیلن‌باره در طول ۶ ماه قادر هستند که به طور مستقل راه بروند و ۶۰ درصد بیماران قدرت عضلات خود را پس از یک سال دوباره به دست می‌آورند. کمتر از  سه درصد بیماران در طول سه سال آینده به عود علائم مانند ضعف عضلانی دچار می‌شوند.

این متخصص فیزیوتراپی اظهار کرد: در موارد بسیار نادر که بیمار مسن باشد یا درمان‌های اورژانسی برای بیمار دیر انجام شود، سندروم گیلن باره می‌تواند مرگ فرد را به همراه داشته باشد.

تمرین‌های ورزشی مؤثر برای مبتلایان به سندروم گیلن‌باره

او گفت: تمرین دامنه حرکتی مفصل زانو و لگن جهت جلوگیری از خشکی مفصل در مبتلایان به سندروم گیلن‌باره بسیار مفید است.تقویت عضلات ناحیه سرینی (قسمت نشیمنگاه) و کمربند لگنی برای بازآموزی راه رفتن هم اهمیت دارد. در این تمرین مطابق تصویر بیمار با استفاده از توپ سعی می‌کند که تعادل تنه و لگن خود را روی توپ حفظ کند.

المعی‌نژاد یادآوری کرد: آب درمانی یکی از روش‌های بسیار مؤثر در تقویت عمومی عضلات کمربند شانه‌ای و لگنی است. در این بخش، فیزیوتراپیست با استفاده از وزنه‌های سبک و حرکت در آب، عضلات را تقویت می‌کند.