گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس؛ مهدی طالع ماسوله محقق و مخترع ایرانی و استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران که اتفاقا مدیر آزمایشگاه تعامل انسان و ربات نیز هست، در سال 92 در مصاحبه‌ای آینده رباتیک ایران را روشن پیش بینی کرده و چشم‌انداز روباتیک بسیار روشن و در عین حال خطرناک است زیرا باید از ابتدا بنیان آن را درست گذاشته و حرکت کنیم.
حالا که 5 سال از آن زمان می‌گذرد و دانش رباتیک ایران پیشرفت بسیاری داشته است، طالع ماسوله از پتانسیل بالای نیروی انسانی ایرانی در حوزه رباتیک جهانی خبر می‌دهد.
در این باره با این محقق ایرانی گفت‌وگویی داشته‌ایم که طالع‌ماسوله در این گفت‌وگو از پیشرفت‌ها، ظرفیت‌ها، مشکلات و موانع حوزه علم و فناوری کشور و راه‌های رفع موانع سخن گفت.
* پتانسیل بالای نیروی انسانی ایرانی در حوزه رباتیک جهانی
فارس: اجازه دهید صحبت‌هایمان از حوزه تخصصی شما که حوزه رباتیک است آغاز کنیم، به نظر شما در این حوزه کجای کار هستیم و چقدر پیشرفت کرده‌ایم؟
طالع‌ماسوله: از نظر من در این حوزه کارهای خوبی صورت گرفته است، البته اگر میزان پیشرفت را نسبت به شرایط و امکانات موجود بسنجیم می‌توانیم بگوییم در کل در حال حاضر کارهای خیلی خوبی در موارد مختلف تحقیقاتی در حوزه رباتیک و هوش مصنوعی صورت گرفته است و با توجه به امکانات و شرایطی که هست محققان ما خوب فعالیت می‌کنند.
فارس: در حوزه رباتیک جایگاه ما در دنیا چگونه است؟
طالع‌ماسوله: اگر بخواهیم از حیث نیروی انسانی بسنجیم جایگاه بسیار بالایی داریم، نیروهای خوبی در کشور هستند که کارهای پیشرفته‌ای می‌توانند انجام دهند اما متاسفانه هدایت خوبی صورت نمی‌گیرد و ما برنامه ریزی شده پیش نمی‌رویم.
فارس: منظورتان این است که از پتانسیل نیروی انسانی‌مان به خوبی استفاده نمی‌کنیم؟
طالع‌ماسوله: بله، دقیقا.
فارس: چطور؟
طالع‌ماسوله: ما باید زیرساخت‌های حوزه رباتیک را تقویت کنیم، در برخی زیرساخت‌ها بسیار قوی هستیم و در برخی موارد کارهای بسیار پیشرفته‌ای می‌کنیم که در دنیا موجود نیست یعنی پیشرفت را داریم اما این پیشرفت‌ها باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که در عمل به کار ما بیاید.
ایران دارای پتانسیل بالای نیروی انسانی در حوزه دانش رباتیک است اما این پتانسیل باید با هم‌افزایی در راستای رفع نیازهای کشور قرار بگیرد
فارس: یعنی به نظر شما در حوزه کاربرد نتوانستیم به نسبت ظرفیت و پتانسیل‌مان موفق باشیم؟
طالع‌ماسوله: خیلی کم توانستیم.
* پتانسیل بالای محققان ایرانی باید در راستای اهداف برنامه‌ریزی شود
فارس: علتش چیست؟
طالع‌ماسوله: علتش این است که زیرساخت ها را فراهم نکردیم، ما باید زیرساخت‌های رباتیکی و هوش مصنوعی فراتری داشته باشیم تا بتوانیم از دستاوردهایمان استفاده کنیم.
به نظر من پتانسیل بالای علمی و پژوهشی در کشور وجود دارد اما بهینه استفاده نمی‌شود و در برخی زمینه‌ها که بهینه استفاده می‌شود به برنامه ریزی‌های فردی برمی‌گردد که افراد به صورت خودجوش فعالیت و پیشرفت می کنند اما این پتانسیل به صورت جمعی هم افزایی ندارد، اگر فضای جمعی مناسبی وجود داشته و نه فقط حمایت‌های مالی بلکه حمایت‌های انگیزشی نیز صورت گیرد در دستیابی به اهداف کشور بسیار موثر است.
فارس: پس به نظر شما پتانسیل فردی وجود دارد، حمایت هم تا حدودی هست اما باید منسجم و برنامه ریزی شده باشد؟
طالع‌ماسوله: بله، فعالیت های بسیار خوبی از سوی محققان وجود دارد مراکز تحقیق و توسعه هم داریم اما به دلیل اینکه اجماع منسجم وجود ندارد این فعالیت‌ها به خوبی دیده نمی‌شود و به نوعی نمی‌تواند خود را به خوبی نشان دهد، به نظر من یک سری تصمیمات نادرستی وجود دارد که باعث می‌شود که احساس کنیم این مسیر در حال خوب پیش رفتن است اما مشکلاتی وجود دارد.
* تشریح برخی مشکلات حوزه علم و فناوری
فارس: چه مشکلاتی؟
طالع‌ماسوله: در این زمینه یک مثال می‌زنم، در حال حاضر بحث هوش مصنوعی بسیار فراگیر شده اما وقتی بیش از حد و در جایی که نباید به آن بپردازیم و حتی بچه‌های پایین‌تر از دبستان را هم به این سمت سوق می‌دهیم فایده ای ندارد.
کسی که میخواهد موج سواری یاد بگیرد از همان ابتدا او را وارد موج نمی کنند بلکه ابتدا شنا کردن را به او یاد می دهند
باید در زمانی جامعه را به سمت یک علم جدید سوق دهیم که جامعه را ابتدا به آن سمت هدایت کرده باشیم، ما شنا کردن را به دانش آموزان یا حتی دانشجویان یاد نمی‌دهیم ولی به آن ها می گوییم موجی به نام هوش مصنوعی هست که باید به آن وارد شوید در صورتیکه افراد توانمند مانند اساتید دانشگاه را به موج وارد نمی کنیم.
برخی از بیرون به ماجرا نگاه می کنند و فقط موج سواری‌ها را می‌بینند و دیگر این مساله را نمی‌بینند که برخی از این موج سواران در حال غرق شدن هستند در حالیکه اگر مقدمات موج سواری را آموزش می‌دیدند ممکن بود غرق نشوند.
ما کلاس های رباتیک در مدارس برگزار می کنیم در حالیکه دانش آموزان چیزی از ربات‌ها نمی دانند و شاید وقت آن باشد که بچه‌ها در آن سن شن بازی کنند.
در دانشگاه هم بجای تعلیم و تربیت کارگاه‌های اینچنینی برگزار می کنیم که جوان با شور و هیجان به یکباره وارد موج می شود و در زمان غرق شدن به اشتباهش پی می برد.
* توسعه هر کاری نیاز به برنامه منسجم دارد
فارس: با این وجود به نظر شما رفع مشکل از کجا باید شروع شود؟
طالع‌ماسوله: به نظر من ابتدا باید یک سری از مسائل را حذف کنیم، به طور مثال باید شرکت های نوپا و استارتاپ را هم به طور منسجم گسترش دهیم، اینکه فقط گسترش دادن مهم باشد به نفع نیست بلکه باید برای توسعه هر چیز برنامه منسجم داشته باشیم.
اینکه حجم کارهای دولت کاهش یافته و به مسائل دیگر رسیدگی کند بسیار مفید است، اینکه شرکت‌های نوپایی برای انجام فناوری‌های بومی نیز گسترش یابد نیز بسیار مفید است اما ما باید برنامه ریزی منسجمی داشته باشیم و ابتدا بدانیم چه کسانی می‌خواهند چنین ایده‌ای را پیاده کنند.
اینکه ما دانشجوی جدید‌الورود را به شرکت‌ها وارد کنیم ممکن است آن ها درگیر کار شده و درس را رها کنند، یعنی نیروی انسانی قوی را در زمانی که باید به تحقیق و علم می‌پرداخت وارد بازار کار کردیم و از دانشگاه بیرون کشیدیم در حالیکه این فرد می‌تواند درسش را بخواند و سپس وارد شرکت ها شود بنابراین دولت اگر میخواهد حمایت کند باید حمایت‌ها به گونه‌ای باشد که دانشجو از دانشگاه جدا نشود.
به نظر من باید بنیاد ملی نخبگان در دانشگاه‌ها رشد کند نه معاونت علمی؛ ضمن اینکه من اعتقاد دارم بنیاد ملی نخبگان باید برای تمام دانشجویان باشد نه فقط برای نخبگان.
باید بنیادی باشد برای حمایت از تمام دانشجویان تا باعث شود یک استاد مطمئن باشد که دانشجویش در دانشگاه می‌ماند و از دانشگاه خارج نمی‌شود، چنین استادی می تواند یک دانشجوی با کیفیت تعلیم داده و به جامعه تحویل دهد.
به نظرم دولت می تواند حمایت های مستقیم از دانشجویان داشته باشد، زمانی که در کانادا تحصیل می‌کردم کمتر دانشجویی تحصیل را بخاطر درآمدزایی رها می‌کرد.
* مدرک دانشگاهی باید مانند اوراق بهادار معتبر باشد
به نظر من بودجه ها باید به سمت دانشجویان تزریق شود و دانشجویان این حس را داشته باشند که مدرک‌شان معتبر است و حتی با مدرک‌شان می‌توانند وام دریافت کنند در صورتیکه در حال حاضر مدرک دانشگاه‌های مهم ما هم اعتبار آنچنانی ندارد اما در خارج از کشور حتی بانک‌ها می دانند که دانشجوی یک دانشگاه معتبر در آینده دارای درآمد خوبی می‌شود بنابراین بر روی آن مدرک وام می‌دهند و مدرک دانشگاه های معتبر ما هم در آن کشورها معتبر است و به عنوان یک اوراق بهادار کاربرد دارد.
فارس: به نظر شما چرا برخی استعدادهای ما به کشورهای دیگر می‌روند؟
طالع‌ماسوله: بیشتر دانشجویان ایرانی اگر از نظر مالی و معنوی حمایت شوند اصلا به پیشنهادهای خارجی جواب مثبت نمی دهند، در حال حاضر بهترین محصولی که در کشور تولید و صادر می شود دانشجویان ما هستند، ما دانشجویان خوبی داریم که با کمی حمایت بیشتر می توانیم آن ها را حفظ کنیم تا کشور از ظرفیت این نیروی انسانی بهره ببرد.
فارس: یعنی نظر شما این است که ما نیروی انسانی را داریم حتی تا حدودی حمایت هم انجام می دهیم اما حمایت‌ها برنامه ریزی شده نیست؟
طالع‌ماسوله: دقیقا، برخی نهادها وظیفه خود را انجام نمی‌دهند یا برخی دیگر در زمان مقتضی انجام نمی‌دهند و آن را در زمانی که دیگر فایده ندارد(زودتر یا دیرتر) انجام می‌دهند.
باید نهادی باشد که از تمام دانشجویان حمایت کند، ما نباید فقط به دنبال نخبه‌ها باشیم بلکه باید نخبه پرورش دهیم
اینکه دانشجویان از همان سال اول برای درآمدزایی دو دوتا چهارتا کنند به درس‌شان لطمه میزند و استاد به جای اینکه دغدغه تعلیم بهتر دانشجویان را داشته باشد به این فکر می کند که دانشجو از دانشگاه فراری نشود.
دانشجو باید در دانشگاه پرورش یابد، البته منظور من این نیست که حتما همه تحصیلات عالیه داشته باشند شاید فردی برای کارش به کاردانی نیاز داشته باشد اما نظرم این است که هر کس در همان مدرکی که دارد خوب پرورش یافته باشد.
باید مدرک دانشگاهی اعتبار داشته باشد و به درس خواندن دانشجویان ارزش داده شود.
* در ایران شرایط خوبی برای پرورش ایده‌ها و اشتغال وجود دارد
فارس: شما در کانادا تحصیل کرده‌اید، چرا برای کار همان جا نماندید؟
طالع‌ماسوله: من علاقه شخصی به ایران دارم و ایران را از نظر کار بسیار می‌پسندم، ایران کشوری است که از نظر کار وضعیت بسیار خوبی دارد به شرطی که شرایط علمی و پرورش یافتگی فرد مناسب باشد و خلأهای یک فرد برای اشتغال پر شده باشد، در این کشور با تمام مشکلات مالی که وجود دارد، بسیار خوب می‌توان کار کرد و ایده های جدید ارائه داد؛ البته قطعا اگر این مشکلات نبود کشور ما بیشتر پیشرفت می‌کرد اما با این وجود هم فضای کشور برای کار بسیار مناسب است.
البته این مساله بستگی به فرد دارد من زندگی در ایران را می‌پسندم و آزمایشگاه‌مان در دانشگاه تهران را با الگوی پیشرفته‌ای راه اندازی کرده‌ایم.
فارس: به نظر شما جوان 18 ساله ای که تازه میخواهد کارش را آغاز کند چه برنامه‌ریزی باید داشته باشد تا موفق شود و به اهدافش دست یابد؟
طالع‌ماسوله: به نظرم هر کاری نیاز به دانش تخصصی همان کار دارد، به نظر من جوان 18 ساله‌ای که وارد دانشگاه می شود باید در دانشگاه به نحو احسنت پرورش یابد، نه اینکه بگوید دانشگاه تهران قبول شدم و همه چیز تمام شد و به هدفم رسیدم، در دانشگاه نیز باید به فکر درس باشد و به خوبی تعلیم ببیند.
البته همه هم نباید به دانشگاه بیایند، اینگونه نیست که موفقیت به تحصیل در دانشگاه معطوف باشد اما هر فردی باید هر راهی را که انتخاب می‌کند به نحو احسنت طی کند اما از میان دانشجویان افراد کمی را دیدم که در دانشگاه سطح پایین باشند اما در ادامه کار موفق باشند.
ما اگر می‌خواهیم استارتاپ ها را پرورش دهیم باید شرایط کاری ارگان های دولتی و شغل های مختلف را در کنار استارتاپ ها به جوانان نشان دهیم تا خودشان انتخاب کنند.
فارس: به طور کلی نظر شما درباره وضعیت پژوهشی کشور به چه صورت است؟
طالع‌ماسوله: در کارهای پژوهشی کارهای خوبی انجام دادیم و معیارمان هم تولید مقالات علمی است، اما این مقالات باید برای کشور مفید باشد.
ما در لبه علم در بسیاری از موضوعات دستاوردهای خوبی داشتیم که مدیون دانشجویان‌مان هستیم اما این موفقیت ها باید ادامه دار باشد و باید از دانشجویان موفق‌مان حمایت کنیم تا کار را به جایی برسانند نه اینکه یک مقاله ارائه دهند و دیگر ادامه ندهند.
کشورهای دیگر آنقدر از جوانان‌شان حمایت می‌کنند و کارش را می‌بینند که فرد فکر مهاجرت را هم نمی‌کند.
استاد دانشگاه باید در اختیار دانشگاه باشد، استاد دانشگاه کارش دانشگاه است، اگر میخواهد در شغل دیگری مثلا نماینده مجلس باشد باید از دانشگاه خارج شود؛ اینکه سنگر دانشگاه چه از دانشجو و چه از استاد خالی شود در جامعه تاثیر دارد.
انتهای پیام/