به گزارش خبرگزاری فارس - مرضیه سعادت؛ مفهوم صبر از متعالی ترین ارزش های انسانی است. خصیصه ای که از یک سو به کرات در متون دینی مورد تاکید قرار گرفته و از سویی دیگر ریشه‌های عمیقی در رفتار افراد جامعه دارد تا جایی که گستره فراوانی از مباحث روان شناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی، پزشکی و فرهنگ را به خود اختصاص داده است.
بنابراین با ریشه یابی مسائل جاری اجتماعی کشور درمی یابیم که این مشخصه بارز مردمان کشورمان به نوعی دستخوش تحولاتی شده و فاصله زیادی با اصالت ذاتی و مذهبی خود یافته است.
به همین دلیل برای درک بیشتر این موضوع و ترویج صلح و سازش در جامعه، چندسالی است که «ستاد ملی صبر» که برگرفته از صلح، بخشایش و رضایت است؛ در قوه قضائیه تشکیل شده تا دستِ‌آخر آنچه که به آن می‌رسد، رضایت مردم باشد.
حجت‌الاسلام رضا صوری، مسؤول مستقیم ستاد ملی صبر است و در گفت‌وگو با این خبرگزاری از نحوه فعالیت و اهداف این ستاد ارزشمند می‌گوید.
وی، مدیر فرهنگ حقوقی و عمومی معاونت فرهنگی دادگستری استان تهران بوده و معتقد است که عطوفت، مصالحه و بخشایش ضرورتی است که ترویج آن فرهنگ به‌عنوان یک «پویش عمومی» احساس می شود.
از «ستاد ملی صبر» بگویید؛ کی و چگونه تشکیل شد؟
صوری: ستاد صبر از ابتدای سال 95 با تأکیدات رئیس وقت قوه قضائیه تشکیل شد و بحث‌های محوری آن صبر، بخشش و گذشت بر پایه آموزه‌های دینی است. همه این موارد در این ستاد تأکید میشود تا بر اساس آن شاهد کاهش درگیری و افزایش رضایت اجتماعی باشیم و از طرفی عدم توجه به آن باعث افزایش نزاع در جامعه خواهد شد. این ستاد با رویکرد ترویج فرهنگ صلح و فرهنگ‌سازی امر رضایت تشکیل شده و از دستگاه‌های دیگر نیز در این امر کمک گرفته است.
* ترویج فرهنگ مروت در ستاد ملی صبر
آیا از سازمان‌های دیگر نیز نمایندگانی در این ستاد حضور دارند؟
صوری: بله؛ کارگروهی تشکیل شده تحت عنوان کارگروه ملی صبر که اعضا و صاحبنظران مختلفی در این حوزه دارد. در سطح ملی نمایندگان مجلس را شامل میشود و در سطح استانی بر عهده معاونت فرهنگی قوه قضائیه گذاشته شده است که متشکل از فرماندار، استاندار، رئیس شوراهای حل اختلاف، معاون فرهنگی قوه قضائیه، رئیس سازمان بهزیستی و کمیته امداد است. البته دبیرخانه آن در معاونت فرهنگی دادگستری استان تهران مستقر است و کارهای اجرایی آن با ما است.
«ستاد صبر» چه چیزی را دنبال می‌کند؟
صوری: ترویج فرهنگ صلح و سازش از راه‌های خودش در این مسیر دنبال میشود که یک راه آن آموزش و فرهنگ‌سازی است تا صبر در ذهن مردم نهادینه شود.
در بحث آموزش چه اقداماتی مدنظرتان است؟ چرا که اکنون اغلب مردم قدری از شرکت در کلاس‌های آموزشی دوری می‌کنند.
صوری: سلسله کارگاه‌هایی را در بحث صلح و سازش راه‌اندازی کردیم به طور مثال نیروی انتظامی تهران بزرگ در این بحث مشارکت دارد و کارگاه آموزشی برای کارمندان پلیس که مستقیماً با صلح و سازش در ارتباطند و می‌توانند پرونده‌ها را به سازش ختم کنند، برگزار کرده‌ایم تا این افراد توانمند شوند و این گونه پرونده‌ها در بحث صلح بیشتر شوند.
در واقع آموزش‌ها برای عموم مردم است یا به صورت تخصصی نیز ارائه میشود؟
صوری: یکسری از آموزش‌ها تخصصی است و برای کارمندان و سازمان‌های خاصی ارائه می شود، یکسری هم برای مردم به صورت عموم در دانشگاه‌ها، فرهنگسراها و سرای محلات برگزار میشود، پایه این آموزش‌ها، آموزه‌های دینی و آموزش مسائل حقوقی است به طوری که بروشورهایی را تهیه می‌کنیم که در آن اثرات صلح و سازش را آموزش می‌دهیم، تخفیف‌هایی که شامل برخی از جرم‌ها میشود و همین‌طور اینکه با صلح چه میزان می‌توانیم روند دادرسی را در پرونده‌ها کم کنیم به مردم گفته میشود؛ بنابراین یکسری از آموزش‌ها عمومی و یکسری خصوصی است.
همچنین در بحث‌های تبلیغات محیطی نیز ورود کرده‌ایم؛ در این زمینه با شهرداری و متروی تهران همکاری و تأکید کرده‌ایم با نصب پوستر و تبلیغات محیطی صلح و سازش را به مردم آموزش دهند و در واقع مجموعه این اقدامات در راستای اهداف ستاد صبر خواهد بود.
قدری از اهداف «ستاد صبر» بیشتر بگوئید؟
صوری: در بیان اهداف این ستاد می‌توان به گسترش فرهنگ صلح و سازش و ارتقای فرهنگ مدارا و مروت اشاره کرد، همچنین اعتلای قانون‌مداری و احترام به حقوق دیگران نیز جزو اهداف است تا از ایجاد برخی از منازعات پیشگیری کند.
همچنین ارتقای کارآمدی دستگاه قضا در حل و فصل منازعات، ارتقای جایگاه کشور در عرصه صلح‌طلبی و حقوق بشر، کاهش زمینه‌های نزاع، کاهش پرونده‌های قضا و کاهش تعداد زندانیان از جمله اهداف دیگر ستاد صبر است.
در بحث کاهش تعداد زندانیان ستاد صبر چگونه کمک کرده است؟
صوری: اعضای شرکت‌کننده در این ستاد می‌توانند موارد و برخی پرونده‌های زندانیان را مطرح کنند که اگر راهی برای کسب رضایت وجود داشته باشد انجام گیرد، گاهی تخفیف مجازات گرفته میشود و گاهی به آزادی فرد ختم میشود.
مواردی از این دست زیاد بوده که تعدادی از زندانیان آزاد شده‌اند، البته این امر فیلترینگ مخصوص خود را دارد و آزادی برای همه زندانیان امکانپذیر نیست.
حدود سه سال است که از راه‌اندازی ستاد صبر می‌گذرد در این مدت چقدر به اهداف خود رسیده‌اید؟
صوری: بیشتر اقدامات ستاد جنبه آموزشی داشته است، معاونت فرهنگی قوه قضائیه با تهیه مفاد آموزشی و کلیپ‌های تخصصی عمومی سعی کرده آگاهی مردم را بیشتر کند و بر روایات و آموزه‌های دینی تأکید داشته چرا که بسیار تأثیرگذار بوده است.
قطعاً صلح و سازش در کاهش تعداد ورودی پرونده‌ها به قوه قضائیه و کاهش اطاله دادرسی‌ها مؤثر است
مردم از شرکت در برخی کلاس‌ها خسته شده‌اند و به همین دلیل رویکرد معاونت فرهنگی و ستاد صبر این بوده که بیشتر روی تبلیغات محیطی و آموزش غیرمستقیم کار کنند به همین دلیل بسته‌های آموزشی و فرهنگی خاصی در این زمینه طراحی شده است.
آماری از تعداد پرونده‌هایی که در این ستاد به صلح و سازش ختم شده دارید؟
صوری: قطعاً صلح و سازش در کاهش تعداد ورودی پرونده‌ها به قوه قضائیه و کاهش اطاله دادرسی مؤثر است اما ما تنها سازمان مرتبط در این خصوص نیستیم و سازمان‌های دیگر در ستاد دخیل هستند به طور مثال بسیاری از پرونده‌ها در نیروی انتظامی وجود دارد که به صلح ختم شده و آمار این دست پرونده‌ها مستقیماً به دست ما نمی‌رسد اما به طور کلی روند ختم پرونده‌ها به صلح در این سازمان‌ها مثبت ارزیابی شده است.
* ورود «ستاد صبر» در نزاع‌های زن و شهری تا نزاع‌های خیابانی
اهداف متعددی را ما در ستاد دنبال می‌کنیم از جمله ارتقای دانش حقوقی آحاد جامعه و در این حرکت اصلی یکسری بازخوردهای کوچکی هم داریم از جمله اینکه عمده فعالیت ستاد را در یک دبیرخانه متمرکز کردیم و برنامه‌ریزی متعددی با افراد حقیقی و حقوقی برقرار کرده‌ایم. سازمان‌هایی مانند ناجا، ستاد دیه، سازمان زندان‌ها، سازمان‌های حمایتی دیگر از جمله جاهایی است که می‌تواند به ستاد کمک کند و در روابط خصوصی و اجتماعی افراد که گاهی بر اثر نزاع های کوچک به زندان می‌افتند و مجازاتی برایشان در نظر گرفته میشود را در برمی‌گیرد. نزاع‌های خصوصی مانند دعوا میان زن و شوهر و نزاع‌های عمومی مانند درگیری‌های خیابانی از این دست است که ما به آنها ورود می‌کنیم و سعی می‌کنیم آنها را به سازش ختم کنیم.
«ستاد صبر» می‌تواند در منازعات کیفری و حقوقی وارد میشود؟
صوری: هم منازعات کیفری و هم منازعات حقوقی را به سازش می توانیم ختم کنیم این اقدامی است که برای قوه قضائیه بسیار اهمیت دارد، در ستاد صبر هدف این است که صبر کنیم ورودی پرونده‌های دستگاه قضا را کم کنیم و اگر هم پرونده‌ای وارد شده سعی کنیم اطاله دادرسی نداشته باشد و سریعاً آن را فیصله دهیم. حالا می‌خواهد این پرونده توافق طرفین باشد یا خیر.
*در قراردادهای خصوصی بسختی می‌توان رضایت گرفت
اغلب در دادگاه‌های حقوقی نزاعی وجود ندارد و مسائل و قراردادهای خصوصی مطرح است در این گونه موارد به سختی می‌توان رضایت گرفت و مصالحه انجام داد چرا که وقتی می‌گوییم سازش کنید طرفین می‌گویند اگر می‌خواستیم مصالحه کنیم به شورای حل اختلاف می‌رفتیم، طرفین در این گروه از پرونده‌ها به دنبال حکم هستند که گاهی ادله نیز کافی نیست و دفاع مناسبی هم انجام نمی‌‌شود.
آیا اقدامات ستاد صبر با عملکرد شورای حل اختلاف موازی نیست؟
صوری: نه این‌گونه نیست. در کشورهای اروپایی که البته سیستم قضایی ما با آنها بسیار متفاوت است قانون مدونی وجود ندارد اما ما قانون مدون و مکتوب داریم؛ در آن کشورها قوانین شبیه به هم را صادر می‌کنند که ما در کشور به آن حقوق «عرفی» می‌گوییم، در آن کشورها در هر محله‌ای عده‌ای به نام مردان و زنان حقوقی وجود دارند که اقداماتی را انجام می‌دهند تا پرونده‌ها در دادگستری‌‌هایشان تشکیل نشود.
* با شورای حل اختلاف موازی‌کاری نداریم
در کشور ما نیز هدف از تشکیل شورای حل اختلاف که مجموعه‌ای شبه قضایی است این بوده که مردم پرونده قضایی تشکیل ندهند و به دادگستری‌ها نیایند برای همین در شورای حل اختلاف نیازی به رعایت آیین دادرسی کیفری نیست و هر کسی می‌تواند حتی شفاهی عرض حال کند به همین دلیل کارهایی که در شورای حل اختلاف میشود قابل مقایسه با دادگستری‌ها نیست که بخواهیم بگوییم موازی‌کاری شده است.شوراهای حل اختلاف قبل از دادگستری، رسیدگی را شروع می‌کنند.
جرایم قابل گذشت که حدود 50 تا 60 جرم میشود که براحتی می‌توان آنها را به صلح ختم کرد
همه در شورای حل اختلاف می‌روند که مبنایش این است شاکی خصوصی دارند اما در جرم‌هایی مانند سرقت که هم جنبه عمومی وهم جنبه خصوصی در آن مطرح است در جنبه خصوصی ابتدا پرونده به شوراهای حل اختلاف می‌رود و سپس در بحث جنبه عمومی به دادگستری‌ها می‌آید در واقع شوراهای حل اختلاف تشکیل شده‌اند که بار مراجعه پرونده‌ها به دادگستری را کم کنند و همان در جنبه خصوصی جرم، حل و فصل را انجام دهند.
* افزایش آمار مصالحه پرونده‌ها در 2 سال گذشته
براساس آمارهای موجود، در سال ۹۷ مجموع پرونده وارده به شورای حل اختلاف ۳ میلیون و ۸۷۶ هزارو ۷۵۹ فقره پرونده واردشده که از این تعداد ۳ میلیون و ۸۷۶ هزار و ۱۷۸ فقره پرونده مختومه شده، اما در ۶ ماهه اول سال ۹۸، تعداد پرونده‌های وارده یک میلیون و ۸۲۷ هزار و ۸۹۴ فقره پرونده به شوراهای حل اختلاف کشور بوده است که از این تعداد یک میلیون و ۸۱۶ هزار و ۷۱۱ فقره مختومه شده است.
در واقع درصد مصالحه در سال ۹۷، ۲۹ درصد بوده است که در شش ماهه امسال این رقم؛ ۲ درصد افزایش یافته و به ۳۱ درصد رسیده است که این میانگین کشوری است و دربرخی از استان‌ها آمار مصالحه از مرز ۴۰ درصد گذشته است.
بنابراین ستاد صبر به شوراهای حل اختلاف کمک می‌کند و شوراها نیز به ستاد کمک خواهند کرد و این گونه اقدامات در جهت هم‌افزایی در دادرسی پیش می‌رود.
ایجاد ستاد صبر چقدر در کاهش اطاله دادرسی‌ها مؤثر بوده است؟
صوری: در این زمینه باید بگویم که هر وقت یک پرونده تشکیل میشود مثلاً تصادفی رخ می‌دهد و پس از آن نزاع و جرحی ایجاد میشود در این مواقع 2 تا 3 پرونده تشکیل میشود پرونده اول مربوط به تصادف است و پرونده‌های دیگر نزاع و جرح هستند. وقتی این پرونده به صلح ختم شود در واقع 2 تا 3 پرونده به صورت دنباله‌دار به صلح رسیده است.
من یادم می‌آید زمانی که به طور مستقیم کار قضایی می‌کردم به طور میانگین 120 پرونده در ماه باید رسیدگی می‌کردم که در مقطعی با افزایش صلح و سازش در ماه 160 پرونده را دادرسی کردم.
بنابراین توجه به رویکرد صلح و سازش در پرونده‌ها علاوه بر اینکه به کاهش پرونده‌ها در دادگستری‌ها می‌انجامد و باری از دوش مردم برداشته میشود برای خود قضات نیز برکاتی دارد و انگیزه فعالیت آنها را بیشتر می‌کند.
بنابراین مفهوم صبر از متعالی ترین ارزش های انسانی است و خصیصه ای که از یک سو به کرات در متون دینی مورد تاکید قرار گرفته و در سیره حضرات معصومین بسیار دیده شده و از سویی دیگر ریشه‌های عمیقی در رفتار افراد جامعه دارد .
حرف پایانی...
صبر و گذشت، صلح، رأفت، مهربانی، کظم و بخشایش از مولفه‌های تاثیرگذار در بهداشت اجتماعی و سلامت روانی هستند که عوامل زیادی را مترتب هستند و زمینه ساز اصلی شکل‌گیری رفتار انسانی است.
با ریشه یابی مسائل جاری اجتماعی کشور در واقع درمی یابیم که این مشخصه بارز مردمان کشور است که به نوعی دستخوش تحولاتی گشته و فاصله زیادی با اصالت ذاتی و مذهبی خود یافته است.
ضمن درک اهمیت موضوع، باید کاری بنیادی برای ریشه یابی علل و عوامل تغییر عمیق رفتاری افراد جامعه صورت بگیرد و این مکارم الاخلاق با رویکردی دقیق با ترویج صلح، بخشایش و رضایت موجبات افزایش ضریب سلامت روحی، روانی و آرامش اجتماعی را فراهم نماید تا به رضایت عمومی منجر شود.
در مفاهیم انسان‌ساز دین‌مان، بیش از اصرار مطلق بر مجازات و کیفر، اولویت با صلح ،بخشایش و رضایت است؛ البته مجازات، جامعه را در تعادلی موزون حفظ کرده و از خطرات احتمالی پیشگیری می‌کند اما عطوفت، مصالحه و بخشایش ضرورتی اعلا است که ترویج آن فرهنگ به‌عنوان یک پویش عمومی احساس می شود.
به همین دلیل ستاد ملی صبر که واژه «صبر» برگرفته از صلح، بخشایش و رضایت است؛ با چنین فلسفه ای تشکیل شده تا با تجمیع تمامی ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی و حاکمیتی، قدمی استوار در ترویج این امر داشته باشد.
انتهای پیام/