آلودگی هوا از جمله معضلات جدی و چالش‌برانگیز در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان است که سکونتگاه نیمی از جمعیت کره زمین به حساب می‌آیند.
گزارش سالانه ۲۰۱۹ وضعیت جهانی هوا (SOGA) که ماه فروردین منتشر شد، حاکی از آن است که آلودگی هوا پنجمین عامل پیش‌رو در مرگ و میر مردمِ سراسر جهان است و در عین حال میانگین عمر کودکان را ۲۰ ماه کاهش می‌دهد.
با وجود تحقیقات متعددی که در مورد مضرات آلودگی هوا بر سلامت و محیط زیست انجام گرفته و راهکارهایی که در این زمینه ارائه شده همچنان معضل آلودگی هوا گریبانگیر بسیاری از مردم دنیاست.
شبکه خبری بی‌بی‌سی در گزارشی در همین رابطه به برخی از راهکارهای سه شهر بزرگ جهان اشاره کرده که برای مقابله با معضل آلودگی هوا به کار گرفته شده و در دوره‌ای نتیجه‌بخش بوده است:
لندن
در قرن ۱۹ و ۲۰ که برای گرم کردن خانه‌ها و ادامه فعالیت صنایع از سوخت زغال استفاده می‌شد، اغلب آسمان پایتخت انگلیس پوشیده از دود و غباری غلیظ بود. یکی از بدترین شرایط آب و هوایی در این شهر به سال ۱۹۵۲ میلادی برمی‌گردد که با سرد شدن هوا افراد مجبور بودند از زغال بیشتری که اغلب از کیفیت بالایی برخوردار نبود استفاده کنند. در این سال دود و غبار غلیظ دید افقی را به شدت کاهش داد و در مدت چهار روز به فوت بیش از ۱۰ هزار نفر منجر شد.
در سال ۱۹۵۶ قانون هوای پاک در انگلیس به تصویب رسید. در این قانون دود ناشی از فعالیت‌های خانگی و صنعتی در نظر گرفته شد و در شهرها و روستاها "مناطق کنترل دود" اعمال شد که تنها استفاده از سوخت‌های بی‌دود الزامی بود. همچنین به خانواده‌ها یارانه‌ای تعلق گرفت تا به استفاده از سوخت‌های پاک‌تر رو آورند. این قانون در سال ۱۹۶۸ بسط پیدا کرد و در دهه‌های بعدی کیفیت هوا در لندن بهبود یافت.
در سال‌های اخیر نیز وضعیت آلودگی هوا در لندن مساعد نیست. مقامات این شهر به تازگی "طرح فوق العاده محدوده ترافیکی با آلایندگی کمتر" (ULEZ) را ارائه کردند که بر اساس آن رانندگان خودروهای آلاینده برای ورود به این محدوده، ملزم به پرداخت حق شارژ هستند.
شورای شهر لندن اعلام کرده است که در ماه اکتبر سطح هوای آلوده در این شهر در مدت شش ماه از زمان شروع این طرح حدود یک سوم کاهش پیدا کرده است.
با این وجود پایتخت انگلیس از جمله آلوده‌ترین مناطق در سطح اروپاست. ذرات معلق و نیتروژن دی‌اکسید از اصلی‌ترین نگرانی‌ها در این شهر است و هر سال هزاران نفر به دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودهنگام می‌شوند.
پکن
رشد سریع صنعتی شدن در چین با افزایش شدید آلودگی هوا در این کشور همراه بوده است.
نیروگاه‌هایی با سوخت زغال در کنار افزایش تعداد خودروها در دهه ۱۹۸۰ هوای پکن را مملوء از ترکیب‌های شیمیایی خطرناک و آلوده کرد.
در سال ۲۰۱۴ آکادمی علوم اجتماعی شانگهای در گزارشی اعلام کرد که به دلیل آلودگی هوا، این شهر تقریبا غیرقابل سکونت است.
گزارش سال جاری سازمان ملل نشان می‌دهد در فاصله چهار ساله ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ سطح ذرات ریز در هوای پکن کاهش ۳۵ درصدی داشته درحالیکه سطح این آلاینده در مناطق مجاور حدود ۲۵ درصد کاهش یافته است. این کاهش در نتیجه اقداماتی بوده که در مدت دو دهه و از سال ۱۹۹۸ آغاز شد.
از آن زمان دولت چین استانداردهای آلایندگی دقیق‌تری را اعمال و سیستم‌های پیشرفته کنترل کیفیت هوا را ایجاد کرد و سیستم حمل و نقل عمومی را نیز گسترش داد.
در حال حاضر معضل آلودگی هوا در شهر پکن به طور کامل برطرف نشده است. این شهر با پدیده انتشار ذرات آلاینده‌ای که بیشتر با عنوان ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون شناخته شده‌اند درگیر است. همچنین در تعدادی از شهرهای چین سطح آلاینده‌ها فراتر از استانداردهای توصیه شده بین‌المللی است.
هرچند آمارهای سازمان ملل نشان‌دهنده اهمیت کاهش انتشار آلاینده‌های وسایل نقلیه، وجود مشوق‌های دولت برای بنگاه‌های اقتصادی خصوصی و نیز شفافیت در ارائه آمار در کاهش سطح آلودگی است.
مکزیکوسیتی
در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک به دلیل آلودگی هوا شناخته شده بود. نفس کشیدن در هوای این شهر معادل استعمال چندین نخ سیگار در یک روز بود. تردد ده‌ها میلیون شهروند با صدها هزار خودرو عامل افزایش سطح آلودگی در این شهر بوده است. موقعیت جغرافیایی این شهر عاملی است که اغلب هوای نامطلوب در بین رشته کوه‌ها محبوس شود.
در سال ۱۹۹۲ سازمان ملل این شهر را آلوده‌ترین شهر روی زمین عنوان کرد.
در سال ۱۹۸۹ مکزیکوسیتی اولین شهر در جهان بود که در تردد خودروها محدودیت‌هایی اعمال کرد. بر اساس این طرح تعداد خودروهایی که در فاصله روزهای دوشنبه تا جمعه در جاده‌های این شهر تردد داشتند حدود ۲۰ درصد کاهش یافت و به بهبود کیفیت هوا کمک کرد.
این طرح با ارائه اصلاحاتی موسوم به ProAire همراه بود که بر اساس آن وسایل حمل و نقل عمومی گسترش یافت و استانداردهای انتشار آلاینده‌های ناشی از تردد خودروها به طور جدی‌تر اعمال شد. این اقدامات به بهبود کیفیت هوا در این شهر طی سال‌های بعد کمک کرد.
با این حال اخیرا وضعیت آلودگی هوا در مکزیکوسیتی وخیم شده است. مطالعات نشان می‌دهد برخی از شهروندان این شهر به معضل آلودگی هوا بی‌تفاوت بوده و اقدام به خرید دو خودرو کرده تا از امکان تردد در تمامی روزهای هفته برخوردار باشند.