هنوز با این ایده‌آل که هر فرد خواهان بچه، بتواند فرزند بیولوژیک خودش را داشته باشد، بسیار فاصله داریم.
حتماً شما هم دوروبرتان افرادی را می‌شناسید که بعد از ۴۰سالگی بچه‌دار شده‌اند. هر وب‌سایت خبری را باز کنید زنانی را می‌بینید که حتی در سنین نزدیک به ۵۰سالگی پدر یا مادر شده‌اند. پیشرفت در زمینه تولیدمثل، آنچه را زمانی غیرممکن به‌نظر می‌رسید امکان‌پذیر کرده است. اما مطالبی که در اخبار و مجله‌ها می‌خوانیم، احتمالا همه واقعیت را نمی‌گویند بلکه یک زن ۴۵ ساله دوقلوی سالم به دنیا آورده اما او احتمالا برای داشتن این دوقلوها از تخمک‌های اهدایی (IVF) یا هر نوع درمان ناباروری دیگری استفاده کرده است. شاید شریک زندگی او به استخراج اسپرم یا هر روش تهاجمی دیگری متوسل شده باشد.
روش‌های درمان ناباروری
گاهی فقط یکی از دو نفر نیاز به درمان دارند و گاهی هر دو نفر باید درمان‌های ترکیبی را با هم پشت‌سر بگذارند. درمان‌های باروری در اغلب مواقع شامل داروهایی است که به هورمون‌ها و تخمک‌گذاری مربوط و گاهی با جراحی‌های کوچکی نیز ترکیب می‌شود. فناوری کمک‌باروری (ART) چندین نوع روش را شامل می‌شود که می‌تواند به بچه‌دارشدن کمک کند. این فناوری شامل روش‌هایی است که فرایند باروری تخمک‌ها توسط اسپرم را راحت‌تر و به کاشت تخمک در رحم کمک می‌کند. 2روش بسیار معمول در درمان ناباروری شامل تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI) و لقاح خارج از رحم (IVF) است. در روش اول، اسپرم سالم به‌صورت مستقیم داخل رحم گذاشته می‌شود. در روش دوم تخمک‌ها از تخمدان برداشته می‌شوند و داخل آزمایشگاه با اسپرم، بارور و به جنین تبدیل می‌شوند. بعد پزشک جنین‌ها را داخل رحم می‌گذارد. روش انجماد (به معنای انجماد تخمک، اسپرم یا جنین)، روش اهدای تخمک یا جنین و حامل‌های بارداری (به معنای رحم جایگزین) نیز از اشکال دیگر فناوری کمک باروری (ART) هستند. اسپرم اهدایی، تخمک اهدایی یا رحم جایگزین معمولاً برای پدر و مادرهایی استفاده می‌شود که تنها هستند و هیچ شریکی ندارند. اگر مشکلی در سلول‌ها یا تخمک‌ها یا اسپرم وجود داشته باشد، می‌توان از اسپرم یا تخمک‌های اهدایی استفاده کرد. این پزشک متخصص است که مشخص می‌کند برای باروری هر فرد چه روشی مناسب‌تر است.
درمان‌ها قطعی نیستند
آیا درمان‌های مدرن، مشکل ناباروری را حل کرده‌اند؟ آیا هر کس بخواهد بچه‌دار شود، می‌تواند؟ نه کاملا. واقعیت این است که درمان‌های ناباروری با سرعت زیادی پیشرفت کرده و گسترش یافته‌اند و مهم‌ترین دستاورد در این زمینه IVF بوده است. اما این درمان‌ها نیز قطعی نیستند.امروزه روش IVF یا لقاح خارج از رحم یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین روش‌های بارداری است.
با این حال حتی در بهترین شرایط هم IVF فقط حدود 50درصد مواقع موفقیت‌آمیز است. بیشتر زنان مجبورند چندین دوره درمان را پشت‌سر بگذارند و گاهی حتی این هم کافی نیست. هرقدر هم علم پیشرفت می‌کند، باز هم سن، یکی از فاکتورهای قدرتمند در تولیدمثل است.
دکتر دیوید بی‌سیفر، متخصص نازایی در دانشگاه پزشکی ییل آمریکا می‌گوید: با اینکه روش‌های مختلفی برای بارورشدن وجود دارد، اما اگر کسی فرزندآوری را در زندگی خود هدف قرار داده باید برای آن برنامه‌ریزی کند. ساعت بیولوژیک بدن واقعیت دارد و افراد باید سن خود را حتماً درنظر بگیرند.
برای زوج‌های سالم که در دهه 20 یا اوایل دهه 30سالگی هستند، احتمال باردارشدن بدون روش‌های کمکی، حدود 20درصد در هر‌ماه است. بعد از 37سالگی این درصد به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و تا سن 40سالگی احتمال باردارشدن هر زن در هر‌ماه کمتر از 10درصد است.
طبق یک گزارش که در سال2015 انجام‌شده، هر زن که در سنین 41یا 42سالگی قرار دارد، با استفاده از روش IVF معادل 14درصد شانس بارداری با تخمک‌های خودش را دارد. بین سنین 43و 44سالگی شانس بارداری با این روش به 7درصد کاهش می‌یابد اما اگر از تخمک‌های اهدایی استفاده شود، روش IVF در 50درصد موارد به موفقیت می‌انجامد.
زنانی که می‌دانند در آینده می‌خواهند بچه‌دار شوند، می‌توانند انجماد تخمک‌هایشان را نیز درنظر بگیرند. بیشتر زنان به دلایل مختلفی مثل شغل، ادامه‌تحصیل یا حتی پیدانکردن شریک زندگی، بارداری خود را عقب می‌اندازند. در این حالت می‌توان در مراکز باروری معتبر، تخمک، جنین و بافت رحمی را برای آینده انجماد و ذخیره کرد. این تخمک‌ها یا جنین‌ها برای سال‌ها نگهداری می‌شوند تا زنان آماده استفاده از آنها شوند. درمان‌های سرطان مثل شیمی‌درمانی می‌توانند روی قدرت باروری تأثیر منفی بگذارند. خیلی از زنان و مردان و حتی نوجوانانی که بلوغ را پشت سر گذاشته‌اند، می‌توانند اسپرم، تخمک و بافت رحمی را قبل از شروع درمان سرطان ذخیره و منجمد کنند. نباید فراموش کرد که در سراسر جهان، 30درصد موارد ناباروری فقط به مردان مربوط است.
چالش‌هـــــای جدید درمان‌ناباروری
البته درمان‌های جدید ناباروری چالش‌های جدیدی را نیز در علم پزشکی به‌وجود آورده است؛ جنین‌های منجمد‌شده‌ای (از طریق لقاح تخمک و اسپرم در آزمایشگاه) که رها شده‌اند و صاحبان آنها هرگز برای استفاده به کلینیک‌های باروری مراجعه نمی‌کنند؛ چالشی که صاحبان کلینیک‌ها می‌گویند برایش آماده نبوده‌اند. برای خیلی از این افراد، ماه‌ها و حتی سال‌ها تلاش شده تا بارور شوند و حالا به دلایل مختلفی مثل مسائل اقتصادی یا فرزندانی که یک زوج از قبل داشته‌اند جنین‌های آنها بدون پدر و مادر مانده‌اند. جنین‌ها، تخمک‌هایی هستند که بارور شده‌اند و بنابراین به‌طور بالقوه موجوداتی زنده‌اند. اینکه با این جنین‌های رها‌شده چه کار باید کرد، یک معمای حل نشده است. یکی دیگر از چالش‌ها، افزایش تعداد کودکان یتیم و کاهش فرزندخواندگی است. در طول چند سال اخیر میزان موفقیت روش IVF در زنان زیر 35سال3 برابر شده است. این موضوع باعث شده فرزندخواندگی تبدیل به یکی از آخرین راه‌های بچه‌دارشدن درنظر گرفته شود. به‌طور خلاصه، با وجود اینکه در طول چند دهه گذشته، پیشرفت‌های زیادی در زمینه درمان ناباروری شده است اما هنوز با این ایده‌آل که هر کس دلش خواست، بتواند فرزند بیولوژیک خودش را داشته باشد، بسیار فاصله داریم.