رئیس مرکز تحقیقات چاقی پژوهشکده غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی عنوان کرد: با افزایش آگاهی و سطح سواد جامعه می‌توان نسبت به تشخیص زودهنگام، پیشگیری و مدیریت دیابت در سطح جامعه اقدام کرد.
دکتر مجید ولی‌زاده با اشاره به اینکه ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان) روز جهانی دیابت فرصتی است برای آگاه‌سازی جامعه در رابطه با دیابت و عوارض ناشی از آن، از افزایش آمار مبتلایان به دیابت هرساله در جهان رو خبر داد و اظهار کرد: در حال حاضر بیش از ۴۲۰ میلیون فرد مبتلا به دیابت در دنیا داریم.
حدود ۱۰ درصد بالغین کشور مبتلا به دیابت هستند
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه حدود پنج تا شش میلیون فرد مبتلا به دیابت و ٨ میلیون نفر دچار "پره دیابت" در کشور داریم، اظهار کرد: حدود ۱۰ درصد بالغین کشور مبتلا به دیابت هستند که نسبت به گذشته با افزایش فزاینده روبرو بوده است.
وی با بیان اینکه همزمان با شیوع چاقی، آمار دیابت نیز رو به افزایش است، تصریح کرد: عدم کنترل دیابت در طولانی مدت عوارض چشمی، کلیوی، اعصاب محیطی و قلبی و عروقی را برای بیمار به همراه خواهد داشت، این در حالیست که با تشخیص به هنگام و کنترل، این عوارض تا حد زیادی قابل پیشگیری است.
اهمیت کنترل و مدیریت دیابت پیش از بروز عوارض
وی با اشاره به اهمیت کنترل و مدیریت دیابت پیش از بروز عوارض، تصریح کرد: عوارض دیابت قابل بازگشت نیست که همین مساله اهمیت پیشگیری و افزایش آگاه سازی و آموزش در سطح جامعه را دو چندان می‌کند. بنابراین با آگاه سازی افراد در رابطه با بیماری دیابت و مشکلاتی که می تواند برای فرد ایجاد کند، می‌توان مانع از بروز این عوارض شد.
ولی‌زاده با اشاره به اهمیت پیشگیری و تقدم آن بر درمان در سیستم سلامت کشور، گفت: کنترل چاقی در جامعه با کنترل و پیشگیری از بروز دیابت ارتباط مستقیم دارد؛ به عبارت دیگر بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به دیابت در کشور، دیابت نوع دو دارند که با چاقی ارتباط مستقیم دارد.
برخی راهکارها جهت پیشگیری از بروز دیابت
رئیس مرکز تحقیقات چاقی با اشاره به برخی راهکارها جهت پیشگیری از بروز دیابت، افزود: شیوه زندگی سالم، فعالیت بدنی مناسب، خواب کافی، مصرف مواد غذایی سالم و استفاده از رژیم غذایی مناسب مواردی هستند که با رعایت آنها تا حد قابل توجهی می‌توان از ابتلا به دیابت پیشگیری کرد. اگرچه مسائل ناشی از زندگی شهرنشینی مانند مسایل اجتماعی - اقتصادی، آلودگی هوا، کم شدن فعالیت بدنی، ترافیک شهری، نبود امکانات حمل و نقل عمومی مناسب، تبلیغ مواد غذایی پر کالری در برخی رسانه‌ها، محیط زیست و فضاهای شهری غیراستاندارد مانند مناسب نبودن بسیاری از پیاده‌روها از موارد تاثیرگذار در افزایش روز افزون آمار چاقی و به تبع آن دیابت بوده و بسیاری از موارد فوق از کنترل افراد خارج است.
آمار دیابت رو به افزایش است
وی در ادامه با بیان اینکه طی ۱۵ سال اخیر آمار دیابت در همه گروهای سنی به خصوص در سنین ۳۵ سال به بالا رو به افزایش است، اظهار کرد: شایع ترین نوع دیابت، دیابت نوع دو است. همچنین به دنبال افزایش آمار چاقی (چاقی عمومی و چاقی شکمی) در پی افزایش شیوه زندگی ناسالم، امروزه علاوه بر بزرگسالان، شاهد افزایش بروز دیابت در سنین پایین‌تر یعنی کودکان و نوجوانان نیز هستیم.
زنان بیشتر در معرض دیابت قرار دارند
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه زنان با توجه به مسئولیت و محدودیت‌ها بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند، اضافه کرد: آمار چاقی و دیابت در زنان نسبت به آقایان بیشتر است.
ولی‌زاده با اشاره به شعار امسال روز جهانی دیابت یعنی "دیابت و خانواده"، بر اهمیت خانواده در پیشگیری و مدیریت و کنترل این بیماری تاکید کرد و گفت: فقر دانش، نگرش و عدم آگاهی خانواده‌ها در خصوص بیماری دیابت باعث شده که افراد نسبت به خیلی از علائم شاخص این بیماری و همچنین عوامل خطرساز بروز آن بی‌تفاوت و بی‌توجه باشند و حتی طی سال‌ها از بیماری خود آگاه نباشند؛ چرا که دیابت نوع دو یعنی شایع‌ترین نوع دیابت معمولا بدون علامت بوده و تنها با انجام آزمایش‌های غربالگری قابل تشخیص است.
خطرات ناشی از عوارض بروز دیابت در پی تاخیر در تشخیص
وی با تاکید بر خطرات ناشی از عوارض بروز دیابت در پی تاخیر در تشخیص آن، عنوان کرد: این در حالیست که با تشخیص به هنگام بیماری می‌توان از بروز بسیاری از عوارض خطرناک آن پیشگیری کرد.
چه کسانی در معرض خطر دیابت قرار دارند؟
ولی‌زاده با بیان اینکه در این شرایط نقش خانواده پررنگ‌تر می‌شود، گفت: افراد دارای سابقه خانوادگی این نوع دیابت، کم تحرک و دارای اضافه وزن یا چاقی در معرض خطر بیشتری قرار دارند و بنابراین باید با در پیش گرفتن سبک زندگی سالم و انجام غربالگری‌های به موقع نسبت به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بروز آن اقدام کنند.
وی با اشاره به نقش مثبت خانواده‌ها در کنترل بیماری افراد مبتلا به دیابت، گفت: نقش خانواده‌ها در این شرایط باید به جای کنترل‌گر، حامی و حمایت کننده باشد؛ به عبارتی به جای امر و نهی و مچ‌گیری، خود نیز با در پیش گرفتن سبک و شیوه زندگی سالم، بیمار را با خود همراه کنند.
وی در ادامه تاکید کرد: بنابراین خانواده می‌تواند در مراحل پیشگیری، شناسایی زودرس و مدیریت و کنترل دیابت نقش مثبت و مستقیمی ایفا کند.
نشانه‌های بروز دیابت
این پزشک متخصص با اشاره به انواع دیابت یعنی نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری، تصریح کرد: شایع‌ترین، دیابت نوع دوم است که ۹۰ درصد افراد مبتلا را شامل می شود و بیشتر در سنین ۳۵ سال به بالا دیده می‌شود. همچنین افراد دچار اضافه وزن، دارای سابقه خانوادگی و یا اختلالاتی مثل فشار خون و چربی خون بیشتر در معرض خطر هستند، بنابراین توصیه می‌شود که این افراد از سنین ۲۵ سالگی حداقل هر سه سال یک بار برای اندازه گیری قند خون با آزمایشات غربالگری اقدام کنند.
وی افزود: همه افراد سالم نیز باید از سنین ۴۰ سال به بعد حداقل هر سه سال یکبار نسبت به غربالگری قند و فشار خون اقدام کنند.
رییس مرکر تحقیقات چاقی در ادامه با اشاره به برخی از نشانه‌ها و علایم قابل توجه در رابطه با دیابت، افزود: تشنگی زیاد، تکرر و زیاد شدن دفعات ادرار، کاهش وزن علی رغم اشتهای بالا برخی از علایم مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به دیابت نوع یک به عنوان یک دیابت پرعلامت، گفت: این نوع دیابت معمولا سابقه خانوادگی مثبت ندارند و اغلب در کودکان و نوجوانان بروز پیدا می‌کند. همچنین با وجود علائمی مانند عطش و دستشویی زیاد، کاهش وزن زیاد، سریعا تشخیص داده می‌شود.
ولی‌زاده در خاتمه با بیان اینکه دیابت بارداری نیز بدون علامت است، خاطرنشان کرد: این نوع دیابت از طریق انجام آزمایشات دوره‌ای غربالگری قابل شناسایی است که معمولا در ابتدای بارداری انجام شده و در ماه‌های ششم یا هفتم مجددا تکرار می‌شود.