گروه علمی ودانشگاهی خبرگزاری فارس، مریم اویسی-سال ۹۳ زمزمه‌های تدوین طرحی به گوش رسید که اما و اگرهای فراوانی در زمینه ارتباط اینترنتی ایجاد می کرد. شبکه ملی اطلاعات این طرح مهم که بارها برای اجرایی شدن آن نقشه کشیده شده است، اکنون و در آستانه شش سالگی اش، طفلی است که هنوز نتوانسته، پا در دنیای واقعی بگذارد.
نمی توان نقش نهادهای قانون گذار برای سرعت بخشیدن به راه اندازی شبکه ملی اطلاعات را نادیده گرفت.شبکه ملی اطلاعات یکی از دغدغه های مخاطبان در سامانه «فارس من» نیز بود . برای آنکه وضعیت این طرح را در مجلس شورای اسلامی بررسی کنیم با رمضانعلی سبحانی فر، رئیس کمیته ارتباطات کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کردیم.
آنچه در این گفت‌وگو می‌خوانید:
*میزان پیشرفت زیرساخت شبکه ملی اطلاعات
*همکاری ثبت احوال برای اشتراک گذاری داده‌ها
*تأکید بر تحقق شبکه ملی اطلاعات در برنامه پنجم و ششم توسعه
*قرار گرفتن داده‌های داخلی در یک محیط امن
میزان پیشرفت زیرساخت شبکه ملی اطلاعات
فارس: در ابتدا درباره شبکه ملی اطلاعات و میزان پیشرفت آن توضیح دهید؟
سبحانی‌فر: به طور قطع نمی‌توان گفت که برای راه‌اندازی مرکز ملی تبادل اطلاعات یا همان شبکه ملی اطلاعات تا کنون کاری انجام نشده است. زیرساخت‌های این شبکه از چند بخش تشکیل شده که بخش زیرساخت ارتباطی آن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مربوط است که طی گزارشات آنها عنوان شده که بیش از ۸۰ درصد این زیرساخت فراهم شده است.
در زمینه زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات کدشناسه‌های خدمتی نیز یکی دیگر از مواردی است که در تحقق شبکه ملی اطلاعات اهمیت ویژه‌ای دارد. کدشناسه‌های خدمتی مربوط به سازمان امور استخدامی است و این سازمان این ادعا را دارد که اغلب خدمات و کدشناسه‌ها را صادر کرده است. حتی این سازمان این ادعا را دارد که برای دستگاه‌های مربوط نیز کدشناسه‌ها صادر شده است.
همکاری ثبت احوال برای اشتراک گذاری داده‌ها
فارس: چه نهادهایی در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات دخالت دارند؟
سبحانی‌فر: بخش‌های دیگری نظیر سازمان ثبت‌احوال هم در موضوع ارائه اطلاعات همکاری داشتند و اعلام شده که بخش‌هایی از اطلاعات این سازمان هم می‌تواند در بستر مرکز ملی تبادل اطلاعات قرار بگیرد. آنچه باید مورد توجه باشد و برای آنکه بتوانیم شبکه ملی اطلاعات را به مرحله عملیاتی برسانیم این است که حتی اگر ۱۰۰درصد زیرساخت برای راه‌اندازی مرکز تبادل ملی اطلاعات فراهم شده باشد، اما باز هم باید دستگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی پای کار بیایند و داده‌های خودشان را در این مرکز و در بستر NIX قرار دهند.
فارس: به نظر شما چه زمانی می‌توانیم ادعا کنیم که توانسته‌ایم مرکز ملی تبادل اطلاعات را راه‌اندازی کنیم؟
سبحانی‌فر: زمانی که تمامی نهادها اطلاعات و داده‌های مهم خودشان را در بستر این مرکز قرار دهند تا قابل استفاده و بهره‌برداری دیگر نهادها و قابل مشاهده برای مردم باشد، می‌توانیم ادعا کنیم که این مرکز راه‌اندازی شده است، اما تا کنون ما به نتیجه‌ای که می‌خواستیم نرسیدیم و زمانی می‌توانیم بگوییم که ما نیز نظیر کشوری مانند روسیه دارای شبکه ملی اطلاعات شده‌ایم که دستگاه‌ها اطلاعات خودشان را به اشتراک گذاشته و در این مرکز قرار دهند.
دستگاه‌ها جزیره ای اطلاعات خود را نگه داری می‌کنند
فارس: عملکرد دستگاه‌ها در زمینه تبادل اطلاعات را چگونه می‌بینید؟
سبحانی‌فر: دستگاه‌های مختلف سامانه‌هایی را برای خود ایجاد کرده‌اند که مدل جزیره‌ای شده است و هر سازمان نیز در مجموعه خودش با این سامانه‌ها کار می‌کند و تنها حداقل خدمت‌هایی که حساسیت زیادی ندارد و داده‌های مهمی نیست را در اختیار شبکه ملی اطلاعات گذاشته‌اند، این در حالی است که بخش‌های با اهمیت و با حساسیت و به اصطلاح امضاهای طلایی را بر روی مرکز ملی تبادل اطلاعات قرار نداده‌اند.
زمانی که تمامی نهادها اطلاعات و داده‌های مهم خودشان را در بستر این مرکز قرار دهند، تا قابل استفاده و بهره‌برداری دیگر نهادها و قابل مشاهده برای مردم باشد، می‌توانیم ادعا کنیم که این مرکز راه‌اندازی شده است، اما تا کنون ما به نتیجه‌ای که می‌خواستیم نرسیدیم و زمانی می‌توانیم بگوییم که ما نیز نظیر کشوری مانند روسیه دارای شبکه ملی اطلاعات شده‌ایم که دستگاه‌ها اطلاعات خودشان را به اشتراک گذاشته و در این مرکز قرار دهند.
فارس: این جزیره‌ای عمل کردن چه تبعاتی برای جامعه در پی دارد؟
سبحانی‌فر: به طور قطع تبعات منفی دارد چرا که اگر می‌بینیم فساد اداری اتفاق می‌افتد یا چرخه و فرآیند اداری صدور یک مجوز طولانی می‌شود به خاطر این است که این نیاز وجود دارد که اطلاعات بین سرورها منتقل شود تا صحت آن تأیید شود. این فرآیند هم نیاز مردم را به صورت طولانی سریع پاسخ می‌دهد و هم صدور مجوزها را طولانی می‌کند و هم کمک می‌کند تا فساد اداری بیشتر از قبل شود. عصر چهارشنبه ۲۲ آبان ماه نیز در کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات مجلس شورای اسلامی این موضوع را مطرح کردیم و از دستگاه‌های مختلف خواستیم تا اطلاعات خود را دسته‌بندی کرده و به اشتراک گذاشته و به این مرکز متصل کنند. اگر این اتفاق بیفتد، می‌توان به تسریع امور مردم کمک و از رانت‌خواری و فسادهای اداری جلوگیری کرد.
فارس: به نظر شما چه زمانی دستگاه‌ها به مرکز ملی تبادل اطلاعات متصل می‌شوند؟
سبحانی‌فر: درصدد هستیم که برای تسریع و پیشرفت سریع‌تر این کار گزارش‌هایی را از عملکرد نهادهای مختلف تجمیع کرده و در صحن مجلس شورای اسلامی اعلام کنیم، به این ترتیب دستگاه‌هایی که کم‌کاری کردند را معرفی می‌کنیم و در صحن علنی مجلس می‌خواهیم تا بر اساس ماده ۲۳۶ با آن دستگاه‌ها رفتار شود و به قوه قضائیه برای توضیحات احضار شوند. نهادهایی که تا کنون همکاری مناسبی برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات نداشته‌اند و اطلاعات خودشان را به اشتراک نگذاشته‌اند یا کم‌کاری و بی‌توجهی می‌کنند موجب شدند تا این شبکه همچنان در این حالت معلق بماند و ما باید کاری کنیم تا دستگاه های کم‌کار هر چه سریع‌تر برای راه‌اندازی این مرکز همکاری کنند.
فارس: تا کنون چه دستگاه‌هایی برای راه‌اندازی مرکز ملی تبادل اطلاعات همکاری داشته‌اند؟
سبحانی‌فر: تعداد زیادی از دستگاه‌ها پای کار آمدند اما تعدادی هم بخش‌های مهم را به اشتراک نگذاشتند که گزارش تمامی آنها به صحن علنی مجلس داده می‌شود با این کار میزان اهمیت و حساسیت کار به همه نهادها و سازمان‌های دولتی و خصوصی اعلام می‌شود و همچنین مردم متوجه می‌شوند که کدام دستگاه‌ها نمی‌خواهند شفافیت وجود داشته باشند و از ارائه اطلاعات سرباز می‌زنند.
فارس: نتیجه جلسات کمیته ارتباطات مجلس چه زمانی مشخص می‌شود؟
سبحانی‌فر: این جلسات به صورت متوالی برگزار می‌شود و امیدواریم تا هر چه سریع‌تر بتوانیم با ارائه گزارش مستند و کامل در صحن علنی مجلس کاری کنیم تا نهادهای کم‌کار مجبور شوند اطلاعات خود را در اختیار این مرکز قرار دهند.
همکاری قوه قضائیه با شبکه ملی اطلاعات
فارس:پیش از این رئیس سازمان فناوری اطلاعات مطرح کرده بود که قوه قضائیه و نیروی انتظامی در ارائه اطلاعات خود در بستر این مرکز تعلل می‌کند، نظر شما چیست؟
سبحانی‌فر: این موضوع برای گذشته است چرا که قوه قضائیه در حالی که بیش از ۳۰ درصد خدمت به مردم را ارائه می‌دهند و نیروی انتظامی با ارائه ۱۸ درصد از خدمات مورد نیاز مردم در حال حاضر همکاری خوبی با این مرکز دارند. جا دارد که به دلیل همکاری مناسب قوه قضائیه از آنها تشکر کنیم چرا که در چند ماه اخیر در زمینه اتصال به مرکز ملی تبادل اطلاعات هم همکاری خوبی داشته و هم اطلاعات خود را در بستر این مرکز قرار دادند.
سازمان‌های مرتبط با قوه قضائیه یک سامانه جامع دارند که مرکز داخلی آن به مرکز ملی تبادل اطلاعات متصل شده است، این نیازی است که در جامعه احساس می‌شود و امیدواریم تا سایر دستگاه‌ها نیز از قوه قضائیه یاد بگیرند و سریع‌تر با این مرکز همکاری کنند.
فارس: چه نهادی بر عملکرد نهادها و سازمان‌ها در اتصال به شبکه ملی اطلاعات نظارت دارد؟
سبحانی‌فر: این موضوع به مرکز ملی اطلاع‌رسانی دولت الکترونیک مربوط است که وظایف آن بر عهده سازمان فناوری اطلاعات است، البته نباید فراموش کرد که دستگاه‌های اجرایی اهرم قدرتی ندارند که بخواهند دستگاه‌ها را تحت فشار قرار دهند تا اطلاعات خود را در مرکز ملی تبادل اطلاعات بارگذاری کنند. به همین دلیل از سازمان فناوری اطلاعات این انتظار نمی‌رود که دستگاه‌هایی را که در موضوع شبکه ملی اطلاعات کم‌کاری می‌کنند به زور مجاب کنند تا داده‌های خود را در اختیار این شبکه قرار دهند.
مجلس شورای اسلامی به عنوان یک نهاد نظارتی عالیه می‌تواند اهرم فشار داشته باشد تا دستگاه‌ها ملزم به همکاری با شبکه ملی اطلاعات شوند، اما این قضیه زمان‌بر است چرا که تعداد دستگاه‌ها و نهادها کم نیست و نیاز به پایش مستمر دارد تا بتوان میزان همکاری دستگاه‌ها را به طور دقیق سنجید.
فارس: شما در مجلس شورای اسلامی از چه اهرم‌هایی برای فشار وارد کردن به نهادها در خصوص همکاری با شبکه ملی اطلاعات استفاده می‌کنید؟
سبحانی‌فر: ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا با تهیه یک گزارش جامع و کامل میزان همکاری دستگاه‌ها را رصد کنیم و ارائه این گزارش در صحن علنی مجلس به عنوان یکی از اهرم‌های فشار محسوب می‌شود. همچنین می‌خواهیم با استفاده از ماده ۲۳۶ موجب مؤاخذه و بازپرسی از مدیرانی شویم که از انجام این کار و ارائه اطلاعات خود سرباز می‌زنند و آنها باید دلیل این خودداری را در مراجع قضایی و قانونی توضیح دهند.
مجلس شورای اسلامی به عنوان یک نهاد نظارتی عالیه می‌تواند اهرم فشار داشته باشد تا دستگاه‌ها ملزم به همکاری با شبکه ملی اطلاعات شوند، اما این قضیه زمان‌بر است چرا که تعداد دستگاه‌ها و نهادها کم نیست و نیاز به پایش مستمر دارد تا بتوان میزان همکاری دستگاه‌ها را به طور دقیق سنجید.
تأکید بر تحقق شبکه ملی اطلاعات در برنامه پنجم و ششم توسعه
فارس: با توجه به آنکه شبکه ملی اطلاعات از سال ۹۳ کلید خورد، چرا همچنان این شبکه راه‌اندازی نشده است؟
سبحانی‌فر: اتفاقاً باید عرض کنم که شبکه ملی اطلاعات نه تنها به سال ۹۳ بلکه به پیش از آن نیز باز می‌گردد چرا که در برنامه پنجم توسعه به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اشاره شده بود و اعلام شده بود تا باید ظرف مدت ۲ سال این طرح انجام شود و در اختیار مردم نیز قرار گیرد، اما در سال ۹۲ و ۹۳ فعالیت برای ایجاد زیرساخت شبکه ملی اطلاعات مورد توجه قرار گرفت و بعضاً پلت‌فرم‌های آن تغییراتی کرد.
همچنین بنا شد تا زیرساخت‌های لازم برای این شبکه ایجاد و سوئیچ‌ها نیز راه‌اندازی شود. با وجود ایجاد زیرساخت‌ها شبکه ملی اطلاعات باید به نتیجه می‌رسید و امروز از آن بهره می‌گرفتیم، اما همچنان نتوانستیم دستگاه‌ها را مجاب کنیم تا همکاری با این شبکه را جدی بگیرند.
فارس: آیا خواسته همه مسؤولان است که شبکه ملی اطلاعات راه اندازی شود؟
سبحانی‌فر: مسلماً نتیجه‌بخش بودن آنچه در برنامه پنجم و ششم توسعه به آن تأکید شده است خواسته همه مسؤولان است، مقام معظم رهبری خواسته به حقی درباره این موضوع داشتند و دیگر نهادها شامل قوه مقننه، مجریه و قضائیه به دنبال این هستند که هر چه سریع‌تر شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شود. دستگاه‌های اجرایی باید به آنچه در شبکه ملی اطلاعات انتظار می‌رود سر تعظیم فرود آورده و برای تحقق آن همکاری کنند. همه نهادها و دستگاه‌ها باید سامانه جامع اطلاعاتی خودشان را به اشتراک بگذارند.
فارس:به نظر شما چرا تا کنون دستگاه‌ها همکاری مناسبی با مرکز ملی تبادل اطلاعات نداشتند؟
سبحانی‌فر: دلیل آن این است که باید فرهنگ‌سازی مناسبی صورت بگیرد چرا که برخی از دستگاه‌ها تصور می‌کنند ارائه اطلاعاتشان این معنا را دارد که آنها اطلاعات ارزشمند خود را در دسترس دیگران قرار دادند حال آنکه دیگران در ارائه این اطلاعات ارزشمند خساست به خرج می‌دهند. همچنین تولید محتوا نیز اهمیت دارد و هر دستگاه و نهادی باید داده‌های خودش را در سامانه‌ای به صورت جامع قرار داده و آن را به شبکه ملی اطلاعات متصل کند.
هر دستگاهی می‌تواند فرهنگ‌سازی کند و مجموعه‌هایی که نقش بیشتری دارند نظیر صدا و سیما باید درباره کم‌کاری دستگاه‌ها شفاف‌سازی کرده و کمک کنند تا دستگاه‌هایی که کم‌کار هستند به جامعه معرفی شوند و در صدا و سیما منعکس شود تا دستگاه‌ها ملزم شوند که همکاری کنند.
قرار گرفتن داده‌های داخلی در یک محیط امن
فارس: از فواید راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بگویید.
سبحانی‌فر: شبکه ملی اطلاعات در اصل شبکه‌ای است که می‌تواند داده‌های کشور را در محیط امنی قرار دهد به این ترتیب که این داده‌ها روی سرورهای داخل کشور قرار می‌گیرند و در بستری که هم فرآیندهای اداری را برای مردم کاهش دهند و هم استعلامات نهادها را تسهیل کند.
باید فرهنگ‌سازی مناسبی صورت بگیرد چرا که برخی از دستگاه‌ها تصور می‌کنند ارائه اطلاعاتشان این معنا را دارد که آنها اطلاعات ارزشمند خود را در دسترس دیگران قرار دادند حال آنکه دیگران در ارائه این اطلاعات ارزشمند خساست به خرج دادند. همچنین تولید محتوا نیز اهمیت دارد و هر دستگاه و نهادی باید داده‌های خودش را در یک سامانه‌ای به صورت جامع قرار داده و آن را به شبکه ملی اطلاعات متصل کند.
به این ترتیب که اگر دستگاهی نیاز به استعلام داشت به راحتی می‌تواند با اتصال به شبکه ملی اطلاعات از دیگر نهادها استعلام مورد نظر خود را بگیرد. این در حالی است که اگر بخواهیم به شکل سنتی قبلی فعالیت کنیم هر دستگاه برای آنکه استعلام بگیرد، مجبور است به صورت دستی و فیزیکی این کار را کند و این کار هم هزینه زیادی دارد و هم امکان دخالت سلیقه‌ای وجود دارد. وقتی این دستورالعمل‌ها، فرم‌ها و پلت‌فرم‌ها در یک شبکه جامع قرار بگیرد و سیستم به صورت هوشمندانه پاسخ استعلام افراد را ارائه دهد و اشخاص نتوانند دخیل و مانع شوند هم کار صورت می‌گیرد و هم جلوی رانت گرفته می‌شود.
در گذشته اگر ما اطلاعاتی را از جایی دریافت می‌کردیم و می‌خواستیم به مکانی دیگر انتقال دهیم، باید روی سرورهای خارجی این اطلاعات قرار می‌گرفت و پس از آن به مکان مورد نظر ما منتقل می‌شد. با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات داده‌های کشور در یک محیط امن قرار می‌گیرند و دیگر به اینترنت خارج از کشور مرتبط نیست.
ما برای امنیت اطلاعات کشور و امنیت داده‌های خودمان نیاز مبرم به این شبکه داریم و برای سرعت دادن و تسریع فرآیند دریافت اطلاعات باید از این شبکه استفاده کنیم.
انتهای پیام/