به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس،به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی آیین افتتاحیه پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.

محصول علم جدید منجر به آرامش بشری نشده است
 سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این جلسه با اشاره به قابلیت‌های اثرگذار رشته علوم انسانی گفت: موضوع علوم انسانی پاسخی است به نیازی که امروزه بشر به علم جامع احساس کرده است و به اذعان بسیاری محصول علم جدید منجر به آرامش بشری نشده است.
وی با اشاره به نظر جان استوارت هال که منطق هویت انسان جدید، منطق خواب نا آرام است گفت:‌  در واقع این خواب نآرام بخاطر نا آرامی هویت انسان است. هویت محصول فرآیندی ارتباطی است که هم شامل ارتباط درونی است و هم ارتباط بیرونی. وقتی انسان در ارتباط با خود دچار اختلال می شود، در ارتباط بیرونی هم با یک نا آرامی و آشفتگی نهادینه مواجه خواهد شد و البته همه این نا آرامی ها محصول اختلال در ارتباط انسان با خداست که بیداری آشفته خلق می کند و هم خواب نا آرام بوجود می آورد. 
وقتی از علوم انسانی اسلامی صحبت می کنیم،  در واقع در دو ساحت  هستی شناسی و کاربردهای علمی سخن می گوییم. قید اسلامی بودن برای علوم به معنا عام و علوم انسانی به معنای خاص، از چگونگی مداخله ارزش های اسلامی در فهم هستی و بکارگیری های دانش در مسیر عملکرد علم و دانش سخن می گوییم. 
گروهی از مخالفین دخالت دین و ارزش های دینی در فهم و هستی شناسی را بر نمی تابند و بر این باورند که واقعیت واقعیت است و دخالت دادن ارزش های دینی موجب یکجانبه نگری در هستی شناسی می شود و بر این معنا تاکید می کنند که هستی شناسی در همه ابعاد و رشته ها یک دانش مشترک بشری است که تفاوتی نگرشی بر آن حاکم نیست. با همین استدلال عملکرد های علم را در قالب رشته های مختلف تابع همین قاعده می دانند. گروه دیگری از مخالفین اهل تفکیک بین این دو ساخت هستند و در حوزه عملکرد، زیست بوم فرهنگی و نظام های ارزش را دخالت می دهند.
موافقین علوم انسانی اسلامی، در واقع هستی را مخلوق خدای متعال می دانند و فهم قاعده ها را هم در هستی شناسی و هم در راهبردهای اساسی عملکرد دانش نیازمند معرفت اسلامی می دانند. در واقع علم نافع را علم برخواسته از معرفت الهی و اسلامی می دانند.

تأکید بر وحدت علوم در دوران طلایی امام باقر (ع) 
 عاملی با اشاره به دوره طلایی جهان اسلام گفت: دوران طلایی تمدن اسلامی مربوط به قرون 8 تا 13 میلادی است که می‌توان آنرا با مشخصه وحدت علمی و توحیدگرایی در علم متمایز کرد. این پارادایم جدید در علم، نه‌تنها نسبت به دستاوردهای علوم طبیعی و مهندسی خارج از حوزه تمدن اسلامی بی‌تفاوت‌ نبوده است، بلکه به دلیل قدرت تمدنی موجود در اندیشه اسلامی، یافته‌های حاصل از تحقیقات انجام شده در نظریه های دیگر را ضمن جذب، در قالب نظام اندیشه ای خود بازتولید می‌کرده است. 
وی اضافه کرد که: در این دوره، عموم دانشمندان مسلمان در چندین حوزه علمی متفاوت تخصص داشتند. این افراد که از آن‌ها با نام بحرالعلوم یا حکیم نام برده شده است، هم در علوم مادی و فیزیکی و هم علوم دینی و متافیزیکی، نتایج تحقیقاتی ارزشمندی به‌جای گذاشته‌اند. بعنوان نمونه در میان اندیشمند قائل به وحدت علوم  و توحید در علوم می توان از   ابوریحان بیرونی، ابویوسف کندی، ابن سینا، شریف ادریسی، ابن رشد، جلال‌الدین سیوطی، جابر بن حیان، عباس ابن فرناس، ابن هیثم، ابن نفیس، محمد بن موسی خوارزمی، علی بن حسین مسعودی، مقدسی، بدیع‌الزمان جزری فخر رازی، محمد بن جریر طبری و خواجه نصیر طوسی را نام برد.
امام محمد باقر (ع)، هم راستا با جایگاه رهبری، به دلایل مختلف به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان تمدن اسلامی پایه گذار پاردایم وحدت علوم و توحید در علوم محسوب می شود. ازجمله، امام محمد باقر علیه السلام نخستین اندیشمند مسلمان است که درصدد ایجاد نظام برای گسترش علوم برمی‌آید و رویکرد روش‌مند در توضیح علوم دینی را تبیین می کند.
وی با نقد استیلای علوم تجربی در دورانی از تطور تاریخ گفت:‌ علوم تجربی پیوستاری از دوران روشنگری غرب است که در آن صرفاً به کمیت توجه شده بازنمایی آن به میزانی از تبدیل حقایق هستی به کمیت بوده است.

عاملی تاکید کرد که علوم تجربی نتایج و ثمرات بسیار زیادی داشته ولی در عین حال ضعف های جدی داشته و دارد. 
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران ادامه داد:‌ علوم تجربی در بنیان خودش ابطال پذیری(Falsification) را به عنوان یک اصل مورد توجه قرار داده است و بر مبنای آن هیچ یافته علم قطعی در علوم تجربی وجود ندارد.
وی با اذعان به اینکه توسعه علوم پزشکی، مهندسی و بسیاری از علوم در پرتو علوم تجربی صورت گرفته است تأکید کرد: علوم تجربی با ابطال پذیری خود اختلال فهمی به همراه دارد که هر نظریه ای در آن می تواند در برهه ای دیگر رد و ابطال شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت:‌ به دلیل خطاها و عدم قطعیتی که در علوم تجربی به وجود آمده است، امروز گروهی از دانشمندان به سمت نگرش و پاردایم جدیدی به نام شبیه سازی هستی (Bio mimetic) حرکت کرده اند و بر این باورند که در هستی قواعدی وجود دارد که دستیابی به آن قواعد خطاپذیری در علوم تجربی را جبران می کند و ما را به سمت قطعیت در علم سوق می دهد.
وی افزود: شبیه سازی هستی هرچند به خالق هستی توجه پیدا نکرد اما به هر حال به مخلوق آن که همان فیزیک هستی (طبیعت) است توجه کرده است.
 عاملی ادامه داد: به موازات دنبال کردن حقیقت هستی، دوره توجه به دانش یکپارچه (Integrative knowledge) به وجود آمد و از دهه 80 میلادی بسیاری از دانش ها ازآن تأثیر پذیرفتند.
وی تأکید کرد: نگاه دانش یکپارچه بازگشت به همان مبحث حکمت در زمان علوم اسلامی است که در آن دوران، یک حکیم دانش های مختلفی از نجوم، پزشکی، ریاضیات و ... را می آموخت و تلاش می کرد خود را به جامعیت دانشی نزدیک کند..
تمرکز بر رشته ای خاص، نوعی کوری را به دنبال داشته است
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با تأکید بر قابلیت های دانش یکپارچه و توجه به علوم میان رشته‌ای، چند رشته ای و فرا رشته ای گفت:‌ علوم به هم متصل هستند و دیسیپلین‌ها و رشته‌ها اگر چه تمرکز رشته‌ای در یک تخصص خاص را به همراه دارند اما در عین حال به نوعی کوری معرفتی و تک نگاری اندیشه ای گرفتار می شوند، لذا امروزه توجه به علوم میان رشته‌ای از دل همین ضعف مطرح شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تلفیق علوم در دنیای امروز و توجه به علوم میان‌رشته‌ای گفت: ترکیب‌های امروزی در علوم مانند مهندسی اجتماعی، اقتصاد سیاسی، اقتصاد فرهنگ، مهندسی پزشکی و ... همگی محصول ناتوانی است که در حوزه‌های رشته‌ای وجود داشته است.
وی با تأکید به قابلیت‌های فضای مجازی که امکان تلفیق گسترده‌تر علوم را به وجود آورده است گفت:‌ به وجود آمدن جهان مجازی عرصه دوگانه‌ای را فراهم کرده و جهان دومی را به وجود آورده است که ماهیت آن به لحاظ عملکردی با جهان اول که جهانی فیزیکی، شیئی، مکان‌مبنا و جغرافیا محور است متفاوت است و در واقع برخی محدودیت‌های جهان اول را برطرف کرده است.
عاملی ادامه داد:‌ در جهان مجازی که عرصه تبدیل آنالوگ به دیجیتال است فضای عددی (Numerical) را فراهم کرده و تبدیل امر شیئی به امر رقومی دامنه گسترده‌ای را برای عینیت بخشیدن به ذهنیت را با عملکرد واقعی فراهم آورده است. 
وی افزود: عرصه فضای مجازی توانسته است جهان خیالی موجود در ذهن را تبدیل به جهان واقعی و محسوس کرده به دنبال آن مبنای نوآوری‌های با گسترده کوانتومی را ایجاد کرده است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: عرصه فضای مجازی بهره‌وری متمایل به بی‌نهایت را به همراه آورده که در آن «داده» هر اندازه که باشد، «ستاده» متمایل به بی‌نهایت را رقم می‌زند.
وی با اشاره به آرای دانشمند اروپایی(فینبرگ) که نوآوری را قانون می‌داند گفت: نوآوری‌ها در جهان عرصه بزرگتری را به وجود آورده اند و از بسیاری از محدودیت‌های جهان اول مبرا هستند.
هستی، دارای نظام رمزی است که ما را به علم یکپارچه اسلامی هدایت می کند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر این نکته که جهان طبیعت، ذات اصلی جهان موجود است و جهان دوم اثر همین ذات است که تحقق پیدا کرده است، گفت:  علوم انسانی اسلامی باید به مجموعه قوانین هستی توجه داشته باشد و هستی دارای نظام رمزی است که رمزگشایی آن می‌تواند ما را به علم یکپارچه اسلامی هدایت کند.

وی تأکید کرد: هم در فهم هستی و هم در مسیر دادن به انسان نیازمند قوانین و قواعد الهی و اسلامی هستیم و باید توجه داشت که اختلالات موجود در جهان بشری، نتیجه از بین رفتن تعادل علم است. و علوم اسلامی اعم از علوم انسانی اسلامی و علوم طبیعی اسلامی، ظرفیت نگاه واقعی تر و نگاه حقیقی به هستی و مسیر زندگی را فراهم می کند. 

انتهای پیام/