از جمله نخستین مطالعات صورت گرفته در زمینه ارتباط موسیقی و سلامت روان انسان، می توان به تلاش های لئونارد میر آهنگساز، نویسنده و فیلسوف در سال 1956 اشاره کرد. وی با بررسی تغییرات آهنگ قطعات فاخر موسیقی از جمله شاهکارهای بتهوون به این نتیجه رسید که گوش دادن به یک ترانه (چه با کلام و چه بی کلام)، می تواند باعث شکل گیری احساسی مشابه قرار گرفتن در وضعیت خلأ یا تنش شود. در واقع شنونده با شنیدن موسیقی سفری کوتاه به اعماق ذهن خود خواهد داشت.

مخچه بخشی از سیستم عصبی است که شدیدا توسط ترانه های شاد فعال می شود. فعال سازی مخچه منتج به افزایش جریان خون به سمت پاها شده و انرژی کلی بدن را بالا می برد. 

اخیراً مطالعه ای توسط محققان دانشگاه مونترآل انجام شده است. در این پژوهش دانشمندان حاضر، فعالیت مغزی 217 داوطلب را مورد بررسی قرار دادند و بین آنها به دنبال علامتی از لرزش یا هرگونه تغییر جزئی سلول های مغز پس از گوش دادن به لیستی از آهنگ های دلخواه هر شرکت کننده بودند. 

تصاویر مغزی شرکت کننده ها نشان داد که پخش موسیقی مورد علاقه آنها باعث ترشح دوپامین شده است؛ دوپامین هورمون لذت و پاداش است.

تیم تحقیقاتی مونترآل همچنین دریافتند که گوش دادن به موسیقی مورد علاقه نوعی "اثر مقدماتی" مشابه شرطی شدن کلاسیک دارد. در شرطی شدن کلاسیک، فیزیولوژیست روسی ایوان پاولف توضیح می دهد که حیوانات به مرور زمان نسبت به محرک ها حساس می شوند؛ به همین دلیل است که بزاق دهان سگ تنها با مشاهده فردی که قبلا به وی غذا داده است ترشح می شود، حتی اگر واقعا هم غذایی در کار نباشد.

رابطه انسان و موسیقی نیز به همین ترتیب است. ذهن هر فرد الگوی دلخواهی از اصوات موزون دارد که با پخش شدن آن حتی اگر زبان خواننده نیز قابل درک نباشد، ترشح دوپامین و شروع به کار سیستم پاداش دهی مغز کلید خواهد خورد. 

در سال 2013 پژوهشي توسط ناشر بين‌المللي گروه تیلور و فرانسیسبه چاپ رسيد كه حاكي از تأثير مهم ترانه هاي شاد بر تغييرات مثبت خلق و خو در دراز مدت بود. با استناد به يافته هاي اين مطالعه، گروهي از شركت كنندگان كه تنها 12 دقيقه از زمان روزانه خود را صرف گوش دادن به موسيقي هاي شاد كرده بودند، نه تنها در مقايسه با گروه شاهد تمركز بالاتري را به ثبت رساندند، بلكه آمار افسردگي و اختلالات اضطرابي نيز در آنها پايين تر بود.

همچنین اساس پژوهشی جدید از مجله علوم اعصاب انسانی، افرادی که به موسیقی‌های غمگین گوش می دهند در مقایسه با آنهایی که انواع شادتر را انتخاب می‌کنند، بیشتر در معرض اضطراب افزایش یابنده و زود رنجی قرار خواهند داشت.

در این مطالعه سطح فعالیت عصبی هریک از شرکت کنندگان پس از پخش مدل های متفاوتی از موسیقی شامل غمگین، شاد و ترسناک سنجیده شد.

طبق اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، سالانه بيش از 800 هزار مرگ در اثر خودكشي گزارش می‌شود كه اكثر قربانیان بین 15 الي 29 سال دارند.

علاوه بر اين، مطالعات متعدد كه توسط مجامع علمي متعبر از جمله انجمن روان‌شناسی آمریکا منتشر شده اند نشانگر نكته اي مهم هستند: نوجوانان به خصوص در مواقع پريشاني و ناراحتي، روزانه بیش از 2 ساعت موسيقي گوش مي كنند. از این رو هشدار داده می شود که اگر نوجوانی بیش از حد معمول با موسیقی سرگرم است، باید مورد توجه ویژه اطرافیانش قرار گیرد.

 بر اساس پژوهشي از پاب مد، گوش دادن به موسيقي هاي غمگين به خصوص در مورد افراد مبتلا به افسردگي مي تواند وضعيت ذهني و حتي جسمي آنها را بدتر كند. گفتني است كه اين رابطه كاملا دو طرفه خواهد بود. بدين معنا كه افسردگي و گوش دادن به موسيقي هاي غمگين بر يكديگر اثر تشديد كننده دارند.  

شواهد حاكي از آن هستند كه افراد افسرده با علائم باليني واضح، پاسخ هايي متفاوت از سايرين به موسيقي نشان مي دهند. به تازگي آزمايشي توسط کالج کنتیکت انجام و طي آن از شركت كنندگان خواسته شد كه يك قطعه شاد و يك قطعه غمگين از موسيقي هاي مورد علاقه خود را انتخاب كنند. در ادامه واكنش اشخاص به ترانه مورد نظر بررسي شد.

نتايج به دست آمده بدين صورت بودند: حالِ آن دسته از داوطلباني كه افسردگي داشتند و دچار عارضه اي به نام نشخوار ذهني بودند (تكرار افكار منفي)، پس از گوش دادن به ترانه غمگين رو به وخامت گذاشت. 

مطالعه اي ديگر از مجله تحقيقات مصرف كننده نشان مي دهد كه صداهاي محيطي با شدت متوسط تا حدود 70 دسيبل (چيزي مانند قدرت صداي يك جارو برقي)، مي تواند باعث افزايش خلاقيت انسان شود. با اين حال گوش دادن به صداهاي بلندتر برعكس وضعيت قبل منجر به حواس پرتي و در نتيجه افت قابل توجه خلاقيت و نوآوري مي شود. 

نتایج کاربردی:

1 - به موسیقی های غمگین گوش نکنید. گزینه "next"  در پخش کننده های موسیقی برای این است که هر گاه به موسیقی غمگین رسیدید، آن را بزنید و به موسیقی بعدی برسید. 

2 - هر روز به موسیقی های شاد و انرژی بخش گوش کنید. صبح ها را با یک موسیقی پر انرژی شروع کنید تا با ترشح هورمون های شادی آور، روز پرنشاط تری در پیش داشته باشید. هر گاه نیز احساس کردید ناراحتی به سراغ تان می آید، موسیقی شاد گوش کنید.

3 - وقتی هنگام رانندگی موسیقی شاد گوش می کنید، چون جریان خون به سمت پاهایتان تقویت و انرژی تان زیاد می شود، ناخودآگاه پایتان روی گاز فشار بیشتری می آورد و با سرعت بیشتری می رانید. این، خطر بزرگی است. بنابر این اگر موقع رانندگی، به موسیقی شاد گوش می کنید، خودآگاهی و مراقبت بیشتری داشته باشید.

4 - با صدای خیلی بلند به موسیقی گوش نکنید چون باعث افت حواس و کاهش خلاقیت می شود.

5 - اگر نوجوانی بیش از 2 ساعت در روز موسیقی گوش می کند، احتمالاً درگیر مشکلات روحی است. حتما به او توجه ویژه ای داشته باشید و در صورت لزوم با یک مشاور صحبت کنید.