به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، براساس مصوبه مجلس امسال قرار بود 100 هزار نیروگاه کوچک خانگی خورشیدی برای تولید برق در مناطق روستایی احداث شود تا از محل فروش برق این نیروگاه‌ها، درآمدی برای خانوارهای کم درآمد روستایی ایجاد شود.فراهم نبودن منابع مالی باعث شد تا این کار انجام نشود.
برای عملیاتی شدن این برنامه قرار شد براساس تفاهم‌نامه‌ای که اخیرا بسیج مهندسان صنعتی کشور با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی داشت تا پایان سال جاری 20 هزار نیروگاه کوچک خورشیدی در مناطق روستایی محروم ایجاد و احداث شود.
با توجه به اینکه دو سوم کشور به خاطر تابش نور خورشید قابلیت نصب نیروگاههای کوچک خورشیدی دارد و در هر متر مربع در این مناطق سالانه 1600 تا 2100 کیلووات در ساعت خورشید می‌تابد فرصت مناسبی وجود دارد تا نیروگاههای خورشیدی در کشور ایجاد شود.کمترین میزان تابش خورشید در ایران از بیشترین میزان تابش خورشید در آلمان بیشتر است و در حالی که در آلمان از نور خورشید 70 هزار مگاوات برق خورشیدی تولید می‌شود، اما در کشور ما 700 مگاوات ساعت برق خورشیدی تولید می‌شود، یعنی با وجود اینکه تابش خورشید در کشور ما بیشتر است، اما یک صدم آلمان‌ها برق خورشیدی تولید می‌کنیم.
در خصوص نصب نیروگاههای کوچک خورشیدی و مزیت های آن با جواد نوفرستی کارشناس انرژی گفت و گوی تفصیلی صورت داده ایم. او معتقد است که این اقدام در راستای محرومیت‌زدایی، برای روستاییان یک درآمد پایدار ایجاد می‌کند.
نوفرستی می گوید اگر کل خانوارهای ایران 25 میلیون خانوار و روستاییان را نزدیک به 6 میلیون خانوار در نظر بگیریم 100 هزار نیروگاه خورشیدی عدد زیادی نیست.
*مزیت های نصب نیروگاههای خورشیدی کوچک
فارس:در ابتدا بفرمایید که طرح جهاد روشنایی چه مزیت هایی را برای کشور و روستاییان خواهد داشت؟
نوفرستی: اصل این طرح چند مزیت بزرگ دارد در واقع ایجاد نیروگاههای کوچک تولید برق در نقاط مصرف است که یک مزیت دارد که ما دیگر آن داستان اتلاف برق در خطوط را نداریم. در مناطق شهری هم باید به سمتی برویم که خانواده‌ها تصمیم بگیرند در خانه‌هایشان یک پنل خورشیدی بگذارند که این باعث می‌شود برق در نقطه‌ای تولید شود که مصرف می‌شود پس ما اگر اتلافی در محل نیروگاه و شبکه داریم این نیروگاههای خورشیدی می تواند اتلاف را کاهش خوبی بدهد.
نکته دوم اینکه برق یک انرژی پاک، تمام‌نشدنی و تجدیدپذیر است. این یک مزیت بزرگ است که باید به این سمت برویم چرا که این برق تولیدی جایگزین سوخت‌های فسیلی می شود و آن آلودگی را ندارد. به هر حال وقتی گاز در نیروگاه استفاده شود و روزهایی که از سوخت مایع در نیروگاه‌ها استفاده می شود آلودگی خاص خود را دارد اما مزیت تولید برق از انرژی خورشید پاک بودن آن انرژی است. نصب این نیروگاه‌ها و تصمیم به ایجاد این پنل‌ها در روستاها نقطه برجسته این طرح است و نکته‌ای که وجود دارد این است که غیر از موضوعات محرومیت‌زدایی، برای روستاییان یک درآمد پایدار ایجاد خواهد شد که هم کمک به اقتصاد خانواده، سرمایه‌گذاری و هم درآمد برای آنها است.
فارس: با این حساب ممکن است به مهاجرت معکوس هم کمک کند؟
نوفرستی: بعد از سه سال با محاسباتی که شده این باعث درآمد خوبی می‌شود که این می‌تواند به مهاجرت معکوس و به ماندگاری روستاییان در روستا کمک کند و اقدام مثبتی است. نکته دوم اینکه صرفاً روی بام خانه است و حتی اگر این طرح در آینده توسعه پیدا کند با توجه به اینکه با بحران آب مواجه هستیم زمین‌هایی در روستاها وجود دارد که مخازن و منابع آب ندارند و با نصب پنل ها به آن مزرعه و زمین بایر کمک می‌کند. یعنی آن روستایی که قبلا کشاورزی می‌کرده و دیگر منبع درآمدی ندارد این اقدام کمکی غیرمستقیم به کشاورز و احیا و کمک به مانده ذخایر سفره‌های آب زیرزمینی خواهد کرد. به عنوان مثال در شهرهای یزد و اصفهان که بیشتر با بحران آب مواجه هستیم این برنامه به سفره‌های آب زیرزمینی کمک می‌کند.
* تعرفه برق ناعادلانه و به نفع پرمصرف‌ها است
فارس:این 100 هزار پنل خورشیدی عدد پایینی نیست؟
نوفرستی: نصب این صد هزار پنل خورشیدی عددی نیست اما اضافه شدن آن منابعی می‌خواهد که قطعاً دولت ندارد. ما سال گذشته دنبال این بودیم که اگر دولت این کار را انجام می‌دهد این برای روستاها خیلی خوب است اما دولت می‌تواند با هوشمندی کاری کند که حداقل 20 درصد مشترکین برق که اتفاقاً در تابستان در اقلیم‌های عادی به سر می‌برند و در تقسیم‌بندی‌هایی که وزارت نیرو دارد این پنل ها نصب شود. طبق آمار اعلام شده در مناطق عادی 42 درصد و در مناطق گرمسیر 50 درصد برق را مشترکان خانگی مصرف می‌کنند. اینجا موضوع بی‌عدالتی در بحث یارانه‌های پنهان مطرح می شود. پرمصرف‌ها که غالباً پردرآمدها هم هستند نیازی به تسهیلات ندارند اما در حال حاضر این هیچ انگیزه‌ای ندارند چون تعرفه برق ما به شدت ناعادلانه است و به نفع پرمصرف‌ها است.
* به پرمصرف‌های برق تخفیف ویژه دادند
فارس: چرا تعرفه‌های برق پرمصرف ها افزایش بیشتری نسبت به کم مصرف ها پیدا نمی کند تا یارانه های پنهان بیشتری به اقشار پردرآمد داده نشود؟
نوفرستی: اگر جدول تعرفه‌ها را نگاه کنید که به تأیید رئیس کمیسیون زیربنایی دولت هم رسیده است، عجیب است که این برنامه در دولت موافقت نشد. پله‌های اول و دوم رشد 84 درصد و 108 درصدی دارد اما در پله‌های پرمصرف به جای اینکه بر اساس الگوهای جهانی تصاعدی و جهشی رشد کند به پرمصرف‌ها تخفیف ویژه دادند و رشد 10، 25 و15 درصد دادند که این اشتباه است . پژوهش جهانی هم می‌گوید که برای پله‌های پرمصرف باید جهشی رشد کند.
فارس: اما دولت و وزارت نیرو در تعیین قیمت برق برای ماینرها هیچ ترحمی به این صنعت نکرد.
نوفرستی: اگر آن منطقی که دولت برای ماینرها تعیین کرد میانگین نرخ صادراتی در تابستان تا دو برابر نرخ صادراتی است ما هم نقد داریم که این ماینرها یک صنعت و ارزش افزوده و تولید ارز هستند و حتی گفته می‌شود در دوران تحریم ارز تولید می‌کند. ماینرها کمک به شرایط کشور می کنند اما به این بخش تعرفه دو برابر نرخ صادراتی تعیین می‌شود.
*تعرفه برق پرمصرف ها باید جهشی افزایش یابد
فارس: پیشنهاد شما چیست؟
نوفرستی: اگر دولت برعکس تمام سیاست‌هایی که در این چند سال در مورد تعرفه برق اتفاق افتاد و حتی دولت طرح سال اول آقای چیت‌چیان که طرح خوبی بود یک قدم اصلاحی برای ساختار تعرفه بود برداشت و دولت جلوی آن را گرفت و در بهار93 این طرح را باطل کردند که تعرفه مشترکین کم مصرف را کمتر افزایش دادند و تعرفه پرمصرف را بیشتر بالا بردند.
دولت با توجه به این تجربه‌ای که در بنزین رخ داد تعرفه تا الگوی مصرف برق را تغییر ندهد و در حد تورم 10، 20 درصد افزایش دهد اما تعرفه بالاتر از الگوی مصرف برق را باید جهشی افزایش دهد و برای پرمصرف‌ها باید آخرین پله باشد.
فارس: برگردیم به موضوع نصب پنل های خورشیدی. در قیمت‌گذاری تعرفه‌ها چه نوع سیاستی می‌تواند به استقبال از پنل‌های خورشیدی منجر شود؟
نوفرستی: ما چند میلیون خانوار روستایی داریم. ما در روستاها افرادی داریم که متمکن هستند و اگر این فرهنگسازی شود که آنها توانشان را دارند که پنل خورشیدی بزنند این یک کمک است اما اصل موضوع اینکه دولت بدون اینکه تعرفه‌ها را جهشی افزایش دهد فقط تعرفه بالاتر از الگوی مصرف در هر اقلیم را چون الگوی خوزستان با تهران متفاوت است را اصلاح کند چه اتفاقی می‌افتد؟ آن موقع مصرف کننده می‌‌‌بیند که مصرف از یک حد به بالا بسیار جهشی است و برق این گروه ممکن است حتی سه، چهار برابر افزایش پیدا کند آن موقع برای افراد توجیه پیدا می‌کند که پنلی روی پشت‌بام خانه بگذارند و برق خود را خودشان تأمین کند.
فارس: نصب پنل‌ها از نظر اقتصادی به نفع مصرف‌کننده خواهد بود؟
نوفرستی: برق پنل خورشیدی که نصب شود فاصله تولید و مصرف برق کم می‌شود و این می‌تواند اتلاف برق را کاهش بدهد.برآورد این است که حدود 40 میلیون تومان هزینه نصب نیروگاه خورشیدی است. اگر در کل به آن مزیت‌هایی که دارد نگاه کنیم می بینیم که این اقدام به نفع متقاضیان خواهد بود. دولت ادعا می‌کند که تلفات برق 10 درصد است و کارشناسان ادعا می‌کنند 20 درصد است. در مجموع این به صلاح و به صرفه است که امیدوارم دولت هوشمندی خرج دهد و اگر روی ساختار تعرفه کار کند آن موقع از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی استفاده کردیم.
* می‌توانیم برق تجدیدپذیر صادر کنیم
فارس: الان دو سوم کشور تابش نور خورشید دارد. نسبت به کشورهای اروپایی در توسعه انرژی خورشیدی چه وضعیتی داریم؟
نوفرستی: ایران هنوز فاصله زیادی دارد. آنها کمتر از ما روزهای آفتابی دارند و قدر آن را می‌دانند اما ما در این حوزه کمتر از دو درصد مصرف برقمان را از تجدیدپذیر استفاده می‌کنیم در حالی که می‌توانیم بخش عمده برقمان را از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کنیم.کویر شهداد در استان کرمان که گرم‌ترین نقطه جهان است بایر و بلااستفاده افتاده است. این مناطق می‌توانند بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان را ایجاد کنند که هم نیاز کشور را تأمین کند و حتی به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر شود چون صادرات برق راحت‌تر از سایر فرآورده‌های نفتی است.
فارس:قیمت خرید هر کیلووات برق نیروگاه خورشیدی 1040 تومان است آیا این مشوق خوبی برای بخش خصوصی یا خود مردم و روستاییان است؟
نوفرستی: این افزایشی که اخیرا داده شده تولید برق را مقرون به صرفه کرده است. فقط مهم‌ترین نکته آن پایبندی دولت به پرداخت است. یعنی ساتبا به موقع باید تعهدات خود را پرداخت کند. تعرفه نسبت به پارسال خوب است و باید به موقع پرداخت کنند بعضاً این موضوع است که به موقع پرداخت نمی‌‌شود.
* بالا رفتن مصرف پنل‌های خورشیدی تولید آن را به صرفه می‌کند
فارس:الان پنل‌های خورشیدی وارداتی است. این موضوع وابستگی انرژی برای کشور به وجود نمی‌آورد؟ و هزینه‌های تولید این نوع انرژی را بالا نمی‌برد؟
نوفرستی: با این حجم مصرف هنوز تولید پنل های خورشیدی در داخل توجیه ندارد اگر این حجم بالا برود سرمایه‌گذاران به سمت تولید می‌روند. حجم تولید و تقاضا و عرضه افزایش پیدا کند حتماً به سمتی می‌رود که تولید برخی از قطعات توسعه پیدا کند حتی سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی می توانند بخشی از قطعات را تولید کند و این تولید کردن دور از ذهن نیست.
فارس: آیا این طرح و نصب پنل‌های خورشیدی برای روستاییان مقرون به صرفه است؟
نوفرستی: این رقم 40 میلیون تومان را اگر ضربدر 100 هزار کنیم عدد خوبی خواهد شد و به نفع کشور است.ادرآمد روستایی و کمک به مهاجرت معکوس را اگر در نظر بگیریم با بازگشت سرمایه‌ای که وجود دارد کمک بزرگی به کشور خواهد بود. اگر در کل خانوارهای ایران 25 میلیون خانوار و حتی روستاییان را نزدیک به 6 میلیون خانوار در نظر بگیریم 100 هزار عددی نیست.
*هنوز برق خورشیدی گران تمام می‌شود چون ما هنوز در شروع کار هستیم
فارس: آیا این استحصال برق از نیروگاههای خورشیدی گران‌ترین استحصال برق نیست؟ و اینکه به کارگیری برق خورشیدی در مناطق خاص است؟
نوفرستی: حتی سردترین مناطق کشور مانند آذربایجان شرقی و اردبیل هم در تابستان روزهای آفتابی کمی ندارند، امروز برای ما هنوز برق خورشیدی گران تمام می‌شود چون ما هنوز در شروع کار هستیم. اما دنیا به سمت این می‌رود که برق خورشیدی سال به سال کمتر می‌شود، حتی هزینه تولید برق خورشیدی روند کاهشی خیلی خوبی دارد چون بحث عرضه و تقاضا است . در دنیا ارزان است این برای ما گران است.
فارس: برخی منتقدین عنوان می‌کنند که پنل خورشیدی شب‌ها کار نمی‌کند این خودش هزینه‌بر نیست؟
نوفرستی: در کل دنیا هم شب وجود دارد و این فقط ما نیستیم که شب داریم. این سرمایه اولیه در صورتی که ارز درست باشد می‌تواند ظرف سه سال این وام را برگرداند و برای مالکین این خیلی توجیه اقتصادی هم دارد.
*نصب پنل های خورشیدی با نرخ دلار امروز توجیه دارد
فارس:حتی اگر دلار هم بالا برود نصب تجهیزات به صرفه است؟ اگر قیمت دلار بالا برود دولت باید دوباره قیمت خرید تجهیزات را تغییر بدهد؟
نوفرستی: درباره اینکه چقدر بالا برود اگر دو برابر بالا برود نه. ما با شرایط امروز صحبت می‌کنیم. اگر ارز را نتوانند کنترل کنند و اقتصاد را نتوانند کنترل کنند شاید خیلی از فعالیت‌های اقتصادی توجیهی نداشته باشد. ما امروز با این شرایط می‌گوییم که امروز توجیه اقتصادی دارد. اما صرفاً جنبه اقتصادی آن را نباید ببینیم بلکه اثرات جانبی آن را ببینیم که یک فرهنگسازی و مهاجرت معکوس روستاییان و هم بحث سفره‌های زیرزمینی آب را باید دید. در مجموع خوب است اما امیدواریم که ارز را کنترل کنند که این اگر اجرا شود با توجه به امروز که 40میلیون تومان برآورد می‌شود سال بعد 60 میلیون تومان نشود.
اما موضوعی که باید متذکر شد این است که اگر از تجهیزات بهتری استفاده کنند در آن صورت است که راندمان بالایی خواهند داشت.
گفت‌وگو از اکبر محمودی
انتهای پیام/