مصطفی نصر اصفهانی عضو کمیته علمی کنفرانس علوم شناختی و رسانه خبرگزاری فارس در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس در رابطه با سقوط هواپیمای اوکراینی توسط پدافند ایرانی که حواشی مختلفی به دنبال داشت، گفت: فارغ از اینکه کدام یک از فرضیه‌هایی که درباره علت این حادثه مطرح شده درست است، پاسخ به چرایی وقوع این خطا در علوم شناختی است. اگر خطای انسانی واقع شده باشد که ربط آن به علوم شناختی واضح است و اگر هم مشکل از سامانه‌های خودکار و هوشمند باشد، باز هم مباحث مرتبط با هوش مصنوعی، به عنوان زیرشاخه‌ای از علوم شناختی، مطرح است.
* سوگواری‌های بعد از به عهده گرفتن مسؤولیت سقوط هواپیما توسط هوانیروز سپاه صرفا توسط علوم شناختی قابل تبیین است
وی ادامه داد: علاوه بر جنبه‌های فنی مرتبط با لحظه وقوع حادثه، پویایی‌های اجتماعی قبل و بعد از آن هم بسیار قابل تأمل هستند. نوسان احساسات افراد مختلف با انواع سلایق پدیده‌ای است که بسیار جای بررسی و تأمل دارد و می‌تواند دلالت‌های زیادی برای سیاست‌گذاری‌های آتی داشته باشد. به عنوان مثال، این پدیده که سوگواری‌هایی که بعد از به عهده گرفتن مسؤولیت سقوط توسط هوانیروز سپاه پاسداران در گوشه و کنار انجام گرفت، تا پیش از آن وجود نداشت صرفا توسط علوم شناختی قابل تبیین است. به عبارت دیگر، فارغ از اینکه نیروهای بیرونی در وقوع این پدیده نقشی داشته‌اند یا خیر، آنچه اتفاق افتاده است پدیده‌ای شناختی است که جای مطالعه و بررسی بسیار دارد. البته اگر دشمنان این تکنولوژی دستکاری شناختی را در اختیار داشته باشند در واقع باید بررسی کرد که از طریق چه سازوکارهایی آن را محقق کرده‌اند؟
*تکنولوژی‌های شناختی وقتی منجر به تغییر رفتار می‌شوند کارایی خود را نشان می‌دهند
نصر اصفهانی خاطر نشان کرد: تأثیر و تأثرهای شناختی آن زمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند که منجر به تغییر رفتار شوند. به عنوان مثال، ممکن است احساسات از افکار تأثیر بپذیرد، اما این احساسات منجر به تغییر در رفتار نشود. تکنولوژی‌های شناختی وقتی منجر به تغییر رفتار می‌شوند کارایی خود را نشان می‌دهند. اوج این تکنولوژی را در طراحی انقلاب‌های مخملی مشاهده می‌کنیم.
*نقش رسانه‌ها در اجرای دستکاری‌های شناختی غیر قابل انکار است
این اقتصاددان رفتاری نقش رسانه‌ها در اجرای این دستکاری‌های شناختی را غیرقابل انکار دانست و اضافه کرد: مثلا به طور غریزی و تکاملی (و حتی ناخودآگاه) انسان‌ها تمایل دارند به سمتی حرکت کنند که اکثریت مردم به آن سمت حرکت می‌کنند و بنابراین در جنگ رسانه‌ای، تلاش بر این است که هر طرف تعداد همراهانش را بیشتر و تعداد مخالفانش را کمتر نشان بدهد.
*دو پدیده شناختی و تحلیل اتفاقات مربوط به سقوط هواپیمای اوکراینی با کمک این دو پدیده
وی یکی از معروفترین سوگیری‌های شناختی، سوگیری «لنگراندازی» ذهنی(Anchoring) دانست و گفت: وقتی اخبار مرتبط با یک حادثه برای اولین بار با صورت‌بندی مشخصی به اطلاع افراد رسانده می‌شود، همان صورت‌بندی از حادثه پایدارترین تصویری است که در ذهن افراد باقی می‌ماند.
*در علوم شناختی بن‌بست وجود ندارد، این علم تنوع گوناگونی از ابزارها را در اختیار می‌گذارد که باید آن‌ها را کشف و استفاده کرد
نصر اصفهانی یادآور شد:شاید در شرایط استضعاف رسانه‌ای بهترین راه، فعال کردن سیستمِ فکریِ منطقی، همان که کانمن آن را سیستمِ دو نامگذاری می‌کند، باشد. آشکار کردن روش‌های روانی که دشمنان بکار می‌برند و کشاندن بازی به زمین منطق (و نه غریزه) احتمالا می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در علوم شناختی بن‌بست وجود ندارد و تنوع گوناگونی از ابزارها را در اختیار می‌گذارد که باید آن‌ها را کشف و استفاده کرد.
انتهای پیام/