« وقتی یک مرض تقریبا غیرمهلک، چین را به خود مشغول می‌کند و ضعف‌های آن را نشان می‌دهد، نیمچه‌قدرت‌هایی که خود را یک "نیمچه‌چین" تصور می‌کنند، باید درس بگیرند و ببینند که آیا به اندازه "نصف" چین آمادگی دارند؟»
عیسی پیله‌ور در یادداشت ارسالی خود برای کانال "راهبرد"، نوشت:
شیوع اخیر نوعی کروناویروس در چین جزو صدر اخبار جهانی است و احتمالا مدتی خواهد بود. جدا از درس‌های بهداشتی و پزشکی آن، درس‌های مهم دیگری می‌تواند از این اتفاقات گرفت:
۱. "مرض" خودت را باید کنترل کنی.
چین برای جلوگیری از شیوع کروناویروس از شهرهای شایع‌شده به نقاط دیگر، اقدامات وسیعی می‌کند و مخصوصا سعی دارد که از مرزهایش فراتر نرود. چرا؟
این اقدامات فقط به‌خاطر نوع‌دوستی حکومت چین نیست؛ بلکه شدیدا نگران روابطش با دنیاست. وقتی قدرت دوم دنیا چنین تلاشی می‌کند، درسی است برای "نیمچه‌قدرت‌ها" که خیلی مواظب باشند که برای دیگران "مشکل" درست نکنند.
مرض چه کروناویروس باشد چه مرض دیگر، "مرض" را باید کنترل کرد. اگر می‌شد مرض را کنترل نکرد، چین اینقدر تلاش نمی‌کرد.
۲. مرض مثل اجل معلق خواهد آمد، مشکلات قبلی خودت را حل کن.
وقتی یک مرض تقریبا غیرمهلک، چین را به خود مشغول می‌کند و ضعف‌های آن را نشان می‌دهد، "نیمچه‌قدرت"هایی که خود را یک "نیمچه‌چین" تصور می‌کنند، باید درس بگیرند و ببینند که آیا به اندازه "نصف" چین آمادگی دارند؟ به اندازه "نصف نصف" چین آمادگی دارند؟ آیا اگر مشکلی/ مرضی/ زلزله ای/ ... پیش بیاید می توانند از فاجعه جلوگیری کنند؟ آیا نباید مشکلات متعدد درهم تنیده‌شده را حل کرد؟ آیا نباید آماده بود؟
۳. ویروس "شعور" ندارد
ویروس نمی‌فهمد که نباید در "موقعیت حساس کنونی" بیاید. ویروس شعور ندارد و می‌آید و مبتلا می کند. فقط هم ویروس نیست.
هر مشکلی که تحت کنترل عقلانیت آدم‌ها نباشد، می‌تواند پیش بیاید و عوامل "برخورد سخت" نمی‌توانند کاری برای مقابله با "مشکل" بکنند.
چه سیل اول سال باشد، چه خشکسالی باشد، چه تورم سرتاسر سال باشد، چه اختلاس و فساد مزمن باشد، چه رکود و انحصار مزمن باشد، چه کمبود بودجه و امکانات مدارس باشد، چه تلف شدن صدها میلیارد دلار باشد، چه اپیدمی بیکاری میلیون‌ها نفری باشد که باید مشغول به اشتغال متناسب باشند ولی نیستند، چه سیل آخر سال باشد، و چه "مشکل" به شکل دیگری باشد. (این مشکلات نمی‌فهمند که نباید پیش بیایند...)
۴. با پزشکان جنگ نکن. سالم‌ها را مریض خطاب نکن
اگر مریضی به‌جای قبول کردن مرض خود، افراد سالم را مریض خطاب کند و آنها را راهی بیمارستان و تیمارستان کند، آیا شفا خواهد یافت؟ اگر مریضی با پزشکان حاذق و مجرب بجنگد، آیا شفا خواهد یافت؟
۵. از "مرض" خودت غفلت نکن
در اخبار آمده که شیوع کروناویروس در (حوالی) شهر ووهان چین از حدود شهریور/ مهر شروع شده است! قاعدتا متخصصان چینی در کمتر از یک ماه به جمعبندی رسیده‌اند که "کروناویروس به‌شدت مسری است و درمان هم ندارد". ولی ظاهرا مقامات ارشد به موقع تصمیم‌گیری نکرده‌اند تا موقعی که مجبور شده‌اند یک شهر ۹میلیون نفری را قرنطینه کنند و بعد یک شهر دیگر را و... شده یک مشکل چینی بعد یک مشکل بین‌المللی.
متاسفانه فقط کروناویروس نیست که به آن بموقع توجهی نشده؛ بلکه اغلب مشکلات دیگر هم در ابتدای تشخیص، به‌مراتب آسان‌تر و به‌مراتب ارزان‌‌تر حل می‌شوند؛ ولی اگر مسئولان خود را بزرگ‌تر از آن بدانند که به‌موقع به نظرات و توصیه‌های متخصصان گوش کنند و اگر مردم مناطق مختلف برای حل مسائل خود اختیار تصمیم‌گیری نداشته باشند، مشکلات بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند و کشوری و بین‌المللی می‌شوند.
۶. چرا تنهایی؟
کشورهای مختلف، شرکت‌های بزرگ و سازمان‌های بین‌المللی؛ هرکدام قابلیت‌ها، تخصص‌ها و امکانات زیادی دارند که چین بدون همکاری با آنها نمی‌تواند کروناویروس را مهار/ کنترل/ درمان کند و بدون همکاری‌ها، هزینه‌های خیلی بیشتر انسانی و مادی وارد خواهد شد و مدت بیشتری طول خواهد کشید.
هر مشکل اقتصادی/ اجتماعی/ سیاسی هم که مسری باشد و سرایت آن سریع‌تر از دوره درمانش باشد؛ همین‌طور است و نیاز به همکاری‌های نزدیک و متعدد بین‌المللی دارد و خواهد داشت.
لذا نه‌تنها محدودیت روابط حکومت با حکومت‌های دیگر خطرناک است؛ بلکه محدودیت روابط شرکت‌ها و سازمان‌های حکومتی و غیرحکومتی اعم از دانشگاه‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌های سلامتی، بانک‌ها و... با دیگر موارد موردنیاز در خارج نیز می‌تواند "قابلیت مقابله با خطرات و تهدیدات" را تضعیف کند.
۷. ما کاملا آسیب‌پذیریم و به اندازه‌ای که بعضی‌ها تصور می‌کنند؛ آمادگی نداریم.