هتل‌ها و هاستل‌ها {اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت مسافران خارجی}، یک به یک از کم شدن گردشگران می‌گویند. وضعیتی که اگر ادامه پیدا کند باعث تعطیلی و بیکاری تعداد زیادی از افراد شاغل در این صنعت خواهد شد.
محمد معصومیان، گزارش‌نویس، در روزنامه ایران نوشت: «بعد از لغو پروازهای چند خط هوایی معروف اروپایی به ایران، حالا هتل‌ها و هاستل‌ها {اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت مسافران خارجی}، یک به یک از کم شدن گردشگران می‌گویند. وضعیتی که اگر ادامه پیدا کند باعث تعطیلی و بیکاری تعداد زیادی از افراد شاغل در این صنعت خواهد شد. در این بین بیشترین صدمه را مدیران کسب و کارهای کوچک‌تری مانند استارتاپ‌ها، هاستل‌ها و بومگردی‌ها می‌بینند که حالا در اتفاقی بی‌سابقه اتاق‌ها و تخت‌هایشان به طور کامل خالی از توریست شده است. آن طور که نوید یوسفیان، مدیرعامل یکی از هاستل‌های معروف می‌گوید با ادامه این وضعیت شاید یکی - دو ماه دیگر مجبور شوند اقامتگاه‌های خود را تعطیل کنند: «اقامتگاه کردستان را به مدت دو ماه تعطیل کردیم.» جمله‌ای که هاستل‌داران شهرهایی مانند یزد و اصفهان و شیراز هم آن را تکرار می‌کنند و البته راهکارهایی هم برای برون‌رفت از این وضعیت دارند.
ترکیه در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ درگیر حملات تروریستی متعددی بود. ۱۸ حمله تروریستی که در آن ۴۰۰ نفر کشته و بیش از ۲هزار نفر زخمی شدند. در این گیر و دار تعداد زیادی توریست از کشورهای اروپایی هم حضور داشتند و بعد از آن ترکیه رکودی عجیب در صنعت گردشگری را تجربه کرد اما چه شد که حالا دوباره حتی بیش از گذشته باز هم توریست از همه نقاط دنیا به این کشور می‌روند؟ هادی ناجی، بنیانگذار و مدیرعامل یک استارتاپ گردشگری در اصفهان می‌گوید: «تا دیر نشده باید همه نهادها و وزارتخانه‌های مرتبط با گردشگری، جلسات اضطراری برگزار کنند و برای سیاستگذاری و رایزنی با شرکت‌های هواپیمایی اروپایی تصمیم جدی بگیرند. همچنین باید در نمایشگاه‌های بین‌المللی یکی - دو ماه آینده شرکت فعال داشته باشیم چون با ادامه این وضعیت بسیاری از افراد شاغل و زیرساخت‌هایی که در این سال‌ها ایجاد شده ضربه سنگینی خواهند خورد. ما هم در این وضعیت به فکر تعدیل نیرو افتاده‌ایم که البته امیدواریم این اتفاق نیفتد.»
ناجی که در این سال‌ها با ایجاد یک استارتاپ سعی در جذب گردشگر خارجی از طریق وبسایت و شبکه‌های اجتماعی کرده، اوضاع به وجود آمده را ضربه سنگینی به زنجیره گردشگری ایران می‌داند: «الان خیلی از مسافران مردد شده‌اند. ما حدود ۷۰ درصد رزروها برای اسفند، فروردین و اردیبهشت را از دست داده‌ایم. گردشگران کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا، برزیل و استرالیا از جمله مسافرانی هستند که پروازهای خود را لغو کرده‌اند اما ۳۰درصد هنوز خوشبین هستند که اوضاع دوباره به شکل قبل بازگردد.»
دکتر ولی تیموری، معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به اتفاقات تلخی که چرخه گردشگری در ایران را دچار صدماتی کرده می‌گوید: «ما باید بتوانیم بسرعت این آسیب‌ها را بازسازی و مدیریت کنیم. در این زمینه برنامه اقدام فوری تهیه شده است که در دو قالب مدیریتی و تخصصی در حال انجام است.»
تیموری این برنامه را بر پایه تبلیغات گسترده و بازسازی چهره گردشگری ایران عنوان می‌کند و از اثرگذاری وزارت خارجه و فعال شدن سفرای ایران حرف می‌زند: «در تلاش هستیم با دعوت از چهره‌ها و شخصیت‌های مؤثر به ایران، تبلیغات مثبتی را راه‌اندازی کنیم. همچنین سفرای ما در کشورهای مختلف می‌توانند نقش پررنگی در این زمینه داشته باشند.»
او با اشاره به تنگناهای مالی عنوان می‌کند این وزارتخانه قرار است با هم‌افزایی سایر وزارتخانه‌ها و فعال کردن بخش خصوصی، کاستی‌های موجود را جبران کند. البته باید به تنگناهای مالی بخش خصوصی نیز اشاره کرد. نوید یوسفیان لغو پروازها به ایران را ضربه سنگینی به صنعت گردشگری می‌داند و می‌گوید: «ما ۲۸ میلیون اجاره مجموعه داریم که با درآمدهای جاری هاستل آن را پرداخت می‌کنیم و اندوخته بزرگی هم نداریم که روی آن حساب کنیم و بگوییم می‌توانیم ادامه دهیم. این اولین بار در سه سال فعالیت ماست که یک هفته پشت هم هاستل به صورت کامل خالی است. حالا شما حساب کنید ما چقدر می‌توانیم سرپا بمانیم و ادامه دهیم؟»
او از مدیران هاستل‌های دیگر می‌گوید که مجبور شده‌اند برای روشن نگه داشتن چراغ اقامتگاه، قیمت‌ها را پایین‌تر بیاورند. وحید دهقان یکی از مدیران موفق این عرصه از کم شدن ۵۰ درصدی توریست از ابتدای امسال می‌گوید و معتقد است تنها دلیل ریزش توریست اتفاقات دردناک این هفته‌ها نبوده است: «به طور کلی میزان رزروی امسال ما کمتر بوده و همه همکاران از این صحبت می‌کردند که آخر آذر و دی چقدر توریست کمتر بوده است.»
تنها راه رسیدن اروپایی‌ها به ایران پروازهای ترکیش است. متأسفانه درست کردن این وضعیت از توان ما خارج شده و مسئولان باید فکری بکنند
دهقان هم از چند مورد کنسلی در روزهای اخیر برای اقامتگاه بومگردی خودش و تعداد زیادی کنسلی رزرو در اقامتگاه‌ها و حتی هتل معروفی در یزد حرف می‌زند که همواره تورهای بزرگی برای عید داشته‌اند. دهقان معتقد است هاستل‌های تهران شاخص مناسب‌تری برای فهمیدن مسأله ریزش مسافر هستند: «کمتر توریستی از کشور خودش برای یزد یا اصفهان رزرو می‌کند و همه از تهران شروع می‌کنند و وقتی به تهران آمدند اقامتگاه‌های دیگر را در استان‌ها رزرو می‌کنند و ما هنوز این ریزش را به‌طور ملموس تجربه نکرده‌ایم.»
حرف‌های وحید دهقان باعث می‌شود دوباره سراغ هاستلی در تهران بروم تا وضعیت را بررسی کنیم.
گلنار زمانی یکی دیگر از مدیران هاستلی در تهران با تلخندی می‌گوید: «وقتی پروازی به ایران نیست، چطور می‌شود منتظر مسافر بود؟ مگر این که توریست‌ها پیاده به تهران بیایند!»
زمانی لغو پروازهای اروپایی مانند لوفتهانزا و اوسترین را مسأله مهمی در کم شدن توریست می‌داند و می‌گوید: «تنها راه رسیدن اروپایی‌ها به ایران پروازهای ترکیش است. متأسفانه درست کردن این وضعیت از توان ما خارج شده و مسئولان باید فکری بکنند. هفته پیش همه مسافران ما رزرو را لغو کردند چون کسی نمی‌توانست بیاید. می‌توانم بگویم ۵۰ درصد دلیل پشیمان شدن‌شان را ترس عنوان کردند و۵۰ درصد بقیه مؤدبانه گفتند پرواز ما لغو شده. یک عده هم گفتند لغو می‌کنیم تا ببینیم اوضاع چه می‌شود.»
گلنار زمانی هزینه جاری اداره هاستل را در ماه ۶۰ میلیون تومان عنوان می‌کند و با نگرانی می‌گوید: «با این وضعیت که بسرعت به صفر نزدیک می‌شود شاید بتوانیم تا یک ماه دیگر ادامه دهیم و شاید هم مجبور به تعدیل نیرو شویم. ما واقعاً دل‌مان نمی‌خواهد این اتفاق بیفتد چون می‌دانیم بیکاری چه ضربه‌ای می‌زند. فقط ما باید در مجموعه خودمان ۱۰ نفر را تعدیل کنیم، حالا شما ببینید اگر کل چرخه گردشگری آسیب ببیند می‌تواند چند نفر بیکار روی دست کشور بگذارد.»
حسین زندی، مدیر هاستلی در شیراز حدود ۱۵ سال است که در زمینه گردشگری فعالیت می‌کند. او هم مانند بقیه همکارانش منتظر سیاست‌های جدید دولت و گشایش دوباره خطوط هوایی است: «با توجه به اتفاقات اخیر دیگر هیچ‌کسی نمی‌آید. این مدت کنسلی زیاد داشتیم و من دائم در حال امضای کنسلی تور هستم.»
او می‌گوید که پیش از این ۷ کارمند داشته که حالا تنها دو نفرشان باقی مانده‌اند و آنها هم به‌صورت ساعتی کار می‌کنند و اگر مسافری باشد به هاستل می‌آیند: «در فصول پر مسافر ماهی ۱۷ تا ۲۰ میلیون تومان هزینه داریم و فرق ما با هتل‌ها این است که انبار برای خوراک و وسایل نداریم و پول بزرگی هم پشت کار نیست. با این وضعیت توان ادامه دادن نداریم و تا حالا هم کاملاً صفر شده‌ایم.»
برخی جذب گردشگران آسیایی از جمله چینی‌ها را یکی از مهم‌ترین اقدامات فوری فوتی می‌دانند که البته با وضعیتی که ویروس کرونا به بار آورده، می‌شود گفت لااقل فعلاً نمی‌شود روی آن حساب چندانی باز کرد. از طرفی هاستل‌داران می‌گویند اغلب اروپایی‌ها علاقه‌مند هستند که به ایران سفر کنند و سفر به ایران برای کشورهای جنوب شرق آسیا چندان جذابیتی ندارد. همچنین به گفته آنها اگر چه ایران همواره مقصدی پرجاذبه برای چینی‌ها بوده اما روی اقتصاد گردشگران چینی نیز نمی‌شود چندان برنامه‌ریزی کرد. با این وضعیت آیا می‌توان امیدوار بود گرهی از این کلاف درهم پیچیده باز شود؟ باید دید.»