تاکسی‌های اینترنتی مسافربر شخصی هستند یا نه؟
هنوز مشخص نیست خودروی رانندگانی که زیرمجموعه نرم‌افزار شرکت‌هایی مثل ایده گزین ارتباطات روماک یا همان اسنپ فعالیت می‌کنند، بالاخره تاکسی محسوب می‌شوند یا خیر؟ علیرضا قنادان مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی تهران در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی آنا گفت: این‌گونه خودروها که زیرمجموعه شرکت‌هایی مثل اسنپ فعالیت می‌کنند تاکسی به‌حساب نمی‌آیند، چراکه تاکسی یک خودرو عمومی است که پلاکی متفاوت از پلاک خودروهای شخصی دارد. البته او به این نکته اشاره می‌کند که شرکت‌هایی مثل اسنپ را مشمول قانون نظام صنفی کشور می‌داند و می‌گوید: نظارت در برخی بخش‌های فعالیت این شرکت‌ها و رانندگان آن‌ها بر عهده سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی است.
بر اساس قانون، فعالیت مسافربران شخصی غیرقانونی است
علیرضا قنادان پیش‌ازاین هم گفته بود: فعالیت مسافربرهای شخصی غیرقانونی است و پلیس در فاز نخست باید با آن‌ها برخورد کند و ما ضابط قضایی نیستیم که بخواهیم در این زمینه کاری انجام دهیم.
این نکته را البته محمدعلی اسفندانی، مدیرکل سازمان تعزیرات حکومتی استان تهران، با شدت بیشتری تکرار کرده و آذرماه امسال بابیان اینکه برخی از مسافربرهای شخصی کرایه خود را افزایش داده‌اند، می‌گویند: با این مورد نیز باید برخورد شود، چراکه مسافربرهای شخصی اصلاً حق مسافرکشی در شهر را ندارند.
رانندگان اسنپ عملاً «غیرقانونی» هستند؟
از کنار هم نهادن دو گزاره بالا شاید نتوان به‌صراحت این نتیجه را گرفت که: رانندگان اسنپ به‌صورت غیرقانونی مسافرکشی می‌کنند، اما از نبود امتیازاتی مثل بیمه تأمین اجتماعی و بیمه شخص ثالث با پوشش کامل و حمایت‌های قانونی دیگر، می‌توان به‌راحتی دریافت خلأ قانونی موجود یا حداقل تضاد قوانین موجود، عملاً به ضرر رانندگان اسنپ عمل می‌کند. البته باید یادآور شد در قراردادی که در سایت اسنپ منتشر شده، این شرکت حتی راننده مسافربر شخصی طرف قرارداد خود را «راننده» هم خطاب نکرده و صرفاً به نام‌گذاری وی به‌عنوان «کاربر» اکتفا می‌کند. از طرف دیگر اسنپ در قراردادش مانع هرگونه رابطه کارگری و کارفرمایی با کاربر (راننده) هم می‌شود.
آیا اسنپ به‌راستی پیگیر دغدغه‌های رانندگانش است؟
اسنپ در جوابیه‌ای عنوان داشت: «در حال حاضر بیش از ۲۰ درصد رانندگان اسنپ به‌عنوان شغل اصلی خود به این کسب‌وکار نگاه می‌کنند و روزانه بیش از ۸ ساعت در این سامانه مشغول به کار هستند. بدون شک رانندگان از اصلی‌ترین سرمایه‌های اسنپ هستند و این شرکت خود را موظف می‌داند که پیگیر تک‌تک دغدغه‌های آن‌ها باشد.» بر پایه بررسی‌های میدانی خبرنگار آنا، بیمه تأمین اجتماعی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسافربران شخصی فعال در این شرکت بوده و هست؛ اما باید بررسی کرد که اسنپ به‌عنوان یکی از مجموعه‌هایی که تحت عنوان کسب‌وکار فضای مجازی فعالیت می‌کند برای بیمه تأمین اجتماعی کاربران خود کاری کرده است؟
تاکسی‌ها تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار می‌گیرند
به‌تازگی تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان تأمین اجتماعی، شهرداری تهران و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور منعقدشده و طی آن مقرر شده است تا فهرست رانندگان شاغل در امور حمل‌ونقل عمومی پالایش شده و افرادی که از این شغل خارج‌شده‌اند شناسایی و از فهرست بیمه تأمین اجتماعی حذف‌شده و رانندگان دیگر شاغل در بخش حمل‌ونقل عمومی جایگزین آن‌ها شوند.این یعنی تاکسی‌ها می‌توانند از خدمات بیمه تأمین اجتماعی و ۵۰ درصد کمک‌هزینه پرداختی حق بیمه که از طرف دولت تأمین می‌شود بهره‌مند شوند.
سر بی‌کلاه رانندگان اسنپ از بیمه تأمین اجتماعی
محمد محمدی مشاور معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی گفت: ماده ۳۱ قانون تأمین اجتماعی عنوان می‌دارد «در مورد بیمه‌شدگانی که تمام یا قسمتی از مزد و درآمد آن‌ها به‌وسیله مشتریان یا مراجعین تأمین می‌شود درآمد تقریبی هر طبقه یا حرفه مقطوعاً به پیشنهاد هیئت‌مدیره و تصویب شورای عالی تعیین و مأخذ دریافت حق بیمه قرار خواهد گرفت.»
وی می‌افزاید: دو فرض وجود دارد که رانندگان مشغول به فعالیت باشرکت‌هایی که در فضای مجازی و در حوزه حمل‌ونقل فعال هستند، آیا تحت قانون کارگری و کارفرمایی قرار می‌گیرند یا خیر؟ باید دید سه شرط برقراری این رابطه که همان تبعیت اقتصادی، تبعیت دستوری و انجام شخصی کار رعایت می‌شود یا خیر که این موضوع را باید وزارت کار بررسی کند.
محمدی می‌افزاید در بحث ساماندهی رانندگان فعال در شرکت‌هایی که در حوزه حمل‌ونقل فعالیت می‌کنند هنوز اطلاعاتی در اختیار ما قرار نگرفته است.
وی می‌افزاید: البته دو سه بار از دوستان در این شرکت‌ها دعوت کرده‌ایم و جلساتی را با این شرکت‌ها گذاشتیم و بررسی کردیم که آیا این شرکت‌ها می‌توانند به‌عنوان یک کارگزار اعضای خودشان عمل بکنند یا خیر؟ به آن‌ها اعلام کردیم اگر رابطه کارگری و کارفرمایی برایتان محرز نیست ما می‌توانیم در قالب قانون بیمه اجتماعی رانندگان بر اساس پرداخت ۲۷ درصد حق بیمه با شما تفاهم‌نامه‌ای داشته باشیم تا با عنوان یک کارگزار ۲۷ درصد حق بیمه را از راننده دریافت نموده و به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نمایید تا رانندگان از مزایای بیمه تأمین اجتماعی به‌جز بیمه بیکاری بهره‌مند شوند.
مشاور معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی افزود: در این صورت رانندگان هم اگر رابطه کارگری و کارفرمایی‌شان با شرکت کسب‌وکار فضای مجازی احراز نشود، می‌توانند مشابه کارگران در کارگاه‌های عادی، کل ۲۷ درصد حق بیمه را پرداخت و تحت رابطه بیمه‌ای با سازمان تأمین اجتماعی قرار گیرند.
وی توضیح داد: این نوع بیمه توافقی را با برخی از دیگر از مجموعه‌های تحت قوانین نظام صنفی مثل سازمان نظام‌مهندسی و سازمان نظام پزشکی و نمایندگی‌های ایران‌خودرو و ... هم برقرار کرده‌ایم و این امکان برای شرکت‌های فعال در حوزه حمل‌ونقل در فضای مجازی هم وجود دارد. البته این شرکت‌ها برای کارکنان ثابت خود لیست ارائه داده و این کارکنان را بیمه کرده‌اند.
محمدی ادامه داد: تاکنون این شرکت‌ها برای اعلام آمادگی همکاری با سازمان حاضر نشده‌اند و به نظر من با اعلام همکاری با تأمین اجتماعی، با توجه به ریسک‌هایی که در بخش رانندگی وجود دارد، رانندگان می‌توانند به‌موقع از مزایای بیمه تأمین اجتماعی منتفع شوند. شرکت فعال در حوزه کسب‌وکار حمل‌ونقل فضای مجازی هم آسوده می‌شود که راننده را تحت پوشش قانون تأمین اجتماعی قرار داده است.
محمدی البته پیشنهادی را هم از منظر یک کارشناس بیمه عنوان کرد و گفت: به نظر من شرکت‌ها حتی می‌توانند با پرداخت کسری از حق بیمه پرداختی راننده (مثلاً تا ۵ درصد)، نسبت به تشویق و دلگرم نمودن رانندگان خود هم اقدام نمایند.
به گفته خود اسنپ حداقل ۲۰ درصد رانندگانش مثل تاکسی‌ها ۸ ساعت کار می‌کنند، اما مثل تاکسی‌ها بیمه نمی‌شوند و از کلی مواهب دیگر مثل تخصیص به هنگام سوخت و میزان کمیسیون های پرداختی و... بی‌بهره‌اند. باید این سؤال مهم را از اسنپ به‌عنوان یکی از گسترده‌ترین شرکت‌های حمل‌ونقل در فضای مجازی پرسید: اگر این شرکت همان‌طور که ادعا کرده، واقعاً به فکر رانندگان است چرا توافقی را با تأمین اجتماعی به انجام نمی‌رساند تا رانندگان از حداقل امکانات بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی برخوردار شوند؟