رئیس کمیته عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران درباره مشکلات حمل و نقل عمومی و آلودگی هوای پایتخت معتقد است آنقدر این مشکلات انباشته شده که به نقطه بحران رسیده است.

به گفته محمد علیخانی در شرایط فعلی تهران به ۲ هزار واگن مترو نیاز داردکه هر کدام ۱۷ میلیارد تومان قیمت دارد. همچنین نیاز تهران تا ۲ سال دیگر به اتوبوس های واحد به دست کم ۱۱ هزار دستگاه می رسد که قابلیت تولید یا واردات این تعداد اتوبوس در کل کشور وجود ندارد و گرانی خودروهای عمومی و تحریم ها باعث می شود مشکلات همچنان روی همدیگر تل انبار باقی بمانند.

در ادامه گفتگوی ما با این عضو شورای شهر تهران را می خوانید:

یکی از نکات مورد تاکید در سخنان اعضای شورای شهر این بود که حمل و نقل عمومی در مدیریت شهری دوره قبل مورد غفلت قرار گرفت و نتیجه آن آلودگی هوای شهر است. اثرات این غفلت ها چه بوده و چطور می توان جبرانشان کرد؟

غفلت هایی که صورت گرفته یکی در حوزه ساخت و ساز است. وقتی شما در معابر کوچک، مجوز برجسازی و مجتمع تجاری سازی می دهید و ترکیب منطقه را به هم می زنید و حجم سفر را بالا می برید، به ترافیک دامن می زنید. سوخت بیشتر مصرف می شود و طبعا هوا آلوده می شود. یکی دیگر از مشکلات، عدم رعایت چهارچوبهای طرح تفصیلی شهر است. از بین بردن خیلی از باغات یکی دیگر از اتفاقاتی است که افتاده و بالاخره اینها تاثیر در آلودگی هوا دارد. اولویت دادن به ساخت پروژه های غیرضروری را داشتیم. برخی پروژه ها را می شد در تهران نساخت. پول باید بیشتر می آمد مترو را تکمیل می کرد. الان زیرساخت مترو تهران در ۷ خط را داریم ولی ۲ هزار واگن کم داریم.

البته بیان شده فقط تونل های مترو حفر شده و مشکلاتی از جمله کمبود تجهیزات ایستگاهی و طول مسیر تونل مترو هم داریم؟

بله، من مثال می زنم. آن موقع هر واگن ۵ میلیارد تومان بود الان قیمت هر واگن ۱۷ میلیارد تومان شده است. ۲ هزار واگن با احتساب هر یک ۵ میلیارد تومان می شود ۱۰ هزار میلیارد تومان. یعنی اگر آن زمان پل صدر را نمی ساختند، می شد با ۱۰ هزار میلیارد تومان کل واگن مترو را خریداری کنند. درباره پل صدر بسیاری متخصصان شهرسازی از همان دوره می گفتند نیازی به این پل نبوده و مشکلی را در تهران حل نمی کرد. بسیاری از اعتبارات روی این پروژه صرف شد و این خرج روی دست شهر گذاشته شد. اینطور اتفاقات را زیاد داشتیم. در دوره مدیریت قبلی در ساخت بزرگراه در تهران از برنامه جلو بودیم. اینها نشان می دهد اولویت مدیران شهری خودرومحوری بود نه انسان محوری.

پس در نتیجه اولویت خودرو محوری به آلودگی هوا دامن می زند؟

دقیقا همین است. اگر طبق برنامه پیش می رفتند و به حمل و نقل همگانی یعنی مترو و اتوبوس هم توجه می کردند می توانستند مشکلات شهر را کمتر کنند. شرایط اقتصادی کشور، تحریم و همه اینها دست به دست هم داده تا امروز در این بخش خیلی مشکل داشته باشیم.

آلودگی هوا که بیماری و مرگ و ضرر اقتصاد در پی دارد، فقط نتیجه اولویت بندی اشتباه در برنامه های توسعه شهر است؟

اگر خساراتی که شهروندان در بحث آلودگی هوا می خورند، از جمله درمان، بیماری ها و همه اینها را حساب کنیم می شود نشان دهیم درک درستی از مشکل آلودگی هوا در مسئولان کشور از دولت گرفته تامجلس و شهرداری وجود ندارد و آنها درباره اهمیت و تکمیل حمل و نقل همگانی تهران بی توجه هستند. همچنین یک نگاهی در در دولتهای گذشته و اختلافاتی بین دولت و شهرداری وجود داشته که باعث می شده کمکهایی که باید به دلایل قانونی از سوی دولت به شهرداری پرداخت می شد، به دلایل سیاسی پرداخت نمی کردند و دود این اختلاف به چشم مردم رفته است. آن موقع شاید نخواسته اند فلان مدیر موفق شود یا به هر دلیلی کمک نکرده اند، امروز مردم متضرر شده اند. اگر امروز هم دولت درباره پرداخت سهم خود از حمل و نقل عمومی شهر، سهل انگاری کند دودش به چشم مردم می رود. مانند این که بنزین افزایش قیمت پیدا کند ولی هیچ درصدی به حمل و نقل عمومی اختصاص نیابد. خیلی بد است اقشار ضعیف مانند کارگران و کارمندان از مترو استفاده کنند ولی از افزایش قیمت بنزین سهم نبرند. اگر دولت هدفش این است به مردم یارانه بدهد، یکی از بهترین جاهای درست هزینه کردن یارانه، همینجاست ولی متاسفانه درک درستی از حمل و نقل همگانی در بین دولتمردان وجود ندارد. مانند ارزاق عمومی و آرد و نان، حمل ونقل عمومی هم مهم است و باید به آن توجه شود.

در بخش مدیریت شهری شما می گویید شهرداری قبلی به اشتباه اقدامات خود را اولویت بندی کرده، الان باید چه کرد؟

ببینید بودجه امسال شهرداری تهران ۱۸ هزار میلیارد تومان است. ۱۰ هزار میلیارد تومان بودجه مربوط به هزینه های جاری است که شامل حقوق و دستمزد می شود که همه می دانند شهرداری تهران چندبرابر نیاز نیرو گرفته و باید به آنها حقوق دهد. می ماند ۸ هزار میلیارد تومان بودجه که همه آن هم نقد نیست. در این ۸ هزار میلیارد تومان، یک سوم به حمل و نقل اختصاص داده شد. بیش از این شهرداری چه کاری می تواند کند؟ باید به ظرفیت قانونی نگاه کرد. باید دید دولت چه وظیفه ای دارد. دولت می گوید جاهایی که باید قبلا پول می دادند اگر ندادند، سوخت شده است و دیگر نباید پرداخت. می گویند ما باید بر اساس بودجه امسال حرف بزنیم و به طلب سالهای قبل شهرداری از دولت کاری نداشته باشیم. این خودش یک اختلاف بزرگ است. بخشی از درآمدهای نقد را هم دولت گرفته و چیزی به مدیریت شهری نپرداخته است. مانند درآمدهای جریمه های رانندگی که پلیس راهور می گیرد و به خزانه می ریزد یا درآمد پارک حاشیه ای که قبلا به خزانه واریز شده است و حالا دولت سهم مدیریت شهری از این درآمدهای نقد را نمی دهد. ظاهرا این پولها را دولت گرفته و به زخمهای خودش زده است. فاصله زیادی هم این وسط بین وضعیت موجود و نیازهای عاجل شهر ایجاد شده است. امروز باید در تهران ۹ هزار اتوبوس داشته باشیم و تا سال ۱۴۰۰ باید این تعداد به ۱۱ هزار اتوبوس برسد. امروز تنها ۵۹۰۰ اتوبوس داریم که بخش زیادی از آنها هم فرسوده اند و باید جایگزین شوند. فاصله میان نیاز و امکانات، بسیار زیاد است. الان می گویند ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس قرار است خریداری شود که با شرایط موجود اصلا بعید است این خرید محقق شود. من نمی دانم چطور می خواهند این تعداد اتوبوس را خریداری کنند. باید واقعیت ها را در نظر گرفت. اینها نشان می دهد دولت در جای خود وظایف خود را انجام نداده و این کمبودها انباشت شده است و یک دفعه با بحران مواجه می شوید و هر روز این مشکل بزرگتر می شود.

شهردار ارتباط خوبی با هیات دولت دارد و در جلسات شرکت می کند. چرا آنجا این مشکلات را حل نمی کند؟

الان آقای مهندس حناچی در هیات دولت حضور دارد و جلسات خوبی را برگزار کرده و وعده های خوبی از سوی دولت به او داده اند و شهرداری قول های خوبی را گرفته. امیدواریم دولت ۱۵۰۰ اتوبوس را که صورتجلسه و تعهد کرده را بتواند بخرد. ولی واقعیت این است که الان کارخانه های داخلی نمی توانند این تعداد اتوبوس را بسازند. موتور و گیربکس و سیستمهای ترمز و هندلینگ اتوبوسها باید وارد شود و کارخانه های داخلی فقط می توانند بقیه قطعات مانند بدنه و شیشه و صندلی را بسازند و با آنها مونتاژ کنند. به خاطر تحریم و محدودیتهای وارداتی، هیچ کارخانه ای در داخل نمی تواند اتوبوس را الان تولید کند. کارخانه ها می گوید اگر مشکلی پیش نیاید، ما می توانیم تا یک سال آینده اتوبوس تحویل دهیم. این نشان می دهد تا یک سال آینده وضعیت همین است. ولی برخی مناطق از جمله منطقه ۲ شهرداری برخی کارهای ابتکاری کرده اند. مثلا ۲۰ دستگاه اتوبوس را به صورت تهاتری و غیرنقد، خریده و قرارداد کرده و دارد تحویل می گیرد. همچنین منطقه ۲ شهرداری در زمینه ساخت ایستگاه مترو خودش به صورت تهاتری، اقداماتی کرده تا سریعتر به مترو وصل شود. اگر مناطق خودشان بتوانند به صورت تهاتری، کارهایی از این دست انجام دهند قطعا کمک حال شهرداری خواهد بود ولی مشکل اصلی همچنان پابرجاست.