یزد یکی از استان‌های تاریخی و دارای جاذبه‌های متعدد گردشگری است اما از خاص‌ترین ویژگی‌های این دیار کهن و کویری، سنت‌ها و مراسم‌های منحصر به فردش مانند آیین اسفندانه است که هر ساله در روستای چاهوک نیر شهرستان تفت برگزار می‌شود.
امروزه پیشرفت تکنولوژی و توسعه شهرنشینی در کنار تمام مزایا و راحتی‌هایی که برای مردم و جوامع داشته، معایب فراوانی را هم به ویژه برای شهرنشین‌ها مانند آلودگی‌های شهری و محیط‌های پراسترس شهری را به همراه داشته است و همین باعث شده تا مردم شهرها به هر بهانه‌ای در روزهای تعطیل و غیرتعطیلی برای فرار از روزمرگی و اندک ساعاتی آرامش به دور از فضای شهر به روستاها و ییلاقات پناه ببرند به ویژه این که همین سفرهای کوتاه، کم خرج و به صرفه‌ای گاهاً با برگزاری آیین‌ها و سنت‌های زیبا و دیدنی روستاها همزمان می‌شود.
این آیین‌ها و سنت‌ها که ریشه در فرهنگ و تاریخ و تمدن مردم محلی دارند در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه گردشگران داخلی و حتی خارجی قرار گرفته و آنها را به شدت متمایل به تماشا و دیدن آنها کرده و ظرفیت‌های این بخش با اهتمام به گردشگری روستا به عنوان محور شعار جدید سازمان جهانی گردشگری بیش از پیش قوت گرفته است.
البته در همین سال‌های اخیر نیز به دنبال رشد استقبال مردم و گردشگران از روستاها و گردشگری این بخش، روستاها به جاذبه‌های پول‌سازی تبدیل شده‌اند و بعضاً در اقتصاد روستاها و حتی شهرهای خود تاثیرگذار بوده‌اند.
اسفندانه جشنی باستانی در روستای چاهوک
چاهوک یکی از روستاهای یزد در فاصله 90 کیلومتری جنوب مرکز استان و از توابع شهرستان ییلاقی تفت به شمار می‌رود که از قدیم‌الایام، مردمانش بر طبق تقویم جلالی که در آن پنج روز آخر اسفند را «پنجه نوروز» می‌گفتند، با لحاظ 30 روزه بودن ماه‌های ایرانیان باستان، روز 25 بهمن ماه هر سال را روز اسفند می‌نامند و آن روز را گرامی می‌دارند.
در این روز تمام مردم از کوچک و بزرگ، زن و مرد، خرد و کلان برای ادای احترام به اموات و گذشتگانشان به مزار روستا رفته و با خواندن فاتحه، اهدای خیرات و مبرات و روضه‌خوانی، برای اموات طلب آمرزش می‌کردند و این مراسم را در این روز گرامی می‌داشتند و حتی روز قبل از آن را صرف پخت آش گندم می‌کردند.
البته این مراسم‌ها در برخی روستاهای دیگر نیز به سبک و سیاق دیگر اما با جاذبه خاصی برگزار می‌شود ولی در رابطه با آیین سنتی اسفندانه که در روستاهای چاهوک و پندر برگزار می‌شود، «احمد فاضلی هامانه» مسئول بخش اقتصادی و توانمندسازی جوامع محلی کمیته گردشگری پایدار استان یزد، نقش مشارکت و تعاون اهالی روستاها را یادآور می‌شود و می‌گوید: این مراسم که با همکاری مسئولان روستا و مشارکت مردم محلی برگزار می‌شود، در سال گذشته توانست در فهرست آثار ملی کشور به ثبت برسد.
وی با بیان این که ثبت ملی یک مراسم یا اثر از مهمترین الزامات ایجاد حق مالکیت به منظور حفظ و بر برجسته شدن آن در بعد ملی و بین‌المللی است، اظهار می‌کند: امروزه جشنواره‌ها و رویدادهای خاص از رو به رشدترین بخش‌های صنعت گردشگری هستند و از منظر توسعه پایدار می‌توانند نقش برجستهای در ترویج برنامههای فرهنگی و طبیعت‌گردی و همچنین در حفاظت از جنبه‌های فرهنگی و زیست‌محیطی مقاصد گردشگری نقش قابل توجهی داشته باشند.
مسئول بخش اقتصادی و توانمندسازی جوامع محلی کمیته گردشگری پایدار استان یزد اضافه می‌کند: تقویت اقتصاد محلی، اشتغال‌زایی، توسعه مقاصد گردشگری، ارتقای فرهنگ و تاریخ بومی و فراهم کردن فرصت‌های تفریحی، فرهنگی و آموزشی برای ساکنان از دیگر تاثیرات این رویدادهاست.
وی شعار سال آینده سازمان جهانی گردشگری را با محوریت گردشگری روستایی می‌خواند و می‌گوید: روستای چاهوک دارای پتانسیل مطلوبی در انواع گردشگری از قبیل طبیعت‌گردی، کوهنوردی، گردشگری کشاورزی، سوارکاری و اقامت در خانه‌های محلی، تولید صنایع دستی و تولید گیاهان دارویی و بسته‌بندی و عرضه آن، موقعیت بسیار خوبی جهت توسعه صنعت گردشگری است که می‌توان به پشتوانه این شعار جهانی از آن بهره‌برداری بیشتری داشت.
فاضلی مستندات و داستانرواییها و توجه به داستان‌های تاریخی و افسانه‌ها را نیز از دیگر ظرفیت‌های غنی یزد به ویژه در روستاهایش برمی‌شمارد که علاوه بر معرفی روستا و جذب گردشگران می‌توانند اقتصاد روستا را تحت تاثیر قرار دهد.
مراسم چهارشنبه سوری و نورزو باستان
البته یزد یکی از استان‌های نمونه کشور در زمینه برگزاری رویدادهای متعدد گردشگری است که تاکنون رویدادهای متعددی را با محوریت روستاها مانند جشنواره انار، زعفران و بز ندوشن برگزار کرده و از طرفی با توجه به فرهنگ و تاریخ غنی و همچنین زندگی مسالمت آمیز ادیان هرساله میزبان برگزاری جشن‌های ایران‌باستان مانند سده، چهارشنبه سوری و نوروز با فراگیری بین‌المللی است.
استان یزد با گذشت بهمن ماه و فرارسیدن اسفندماه با رویدادها و جشن‌های متعددی تا نوروز، میزبان مردم و گردشگران خواهد بود و همین جاذبه‌های ارزشمند در تقویت شادی و نشاط جامعه و توسعه گردشگری این خطه موثر خواهند بود.