چرا آبیار؟

نرگس آبیار که پیش از ورود به سینمای حرفه ای به عنوان نویسنده داستان و کارگردان فیلم‌های کوتاه داستانی و مستند فعالیت می کرد و اسم و رسمی هم داشت و حتی برای برخی آثارش همچون مستند یک روز پس از دهمین روز در بعضی از جشنواره‌های جهانی هم تحسین شد و جوایزی دریافت کرد، با ورود به سینمای حرفه ای و به ویژه با فیلم دومش شیار 143، شهرتی به دست آورد و به یکی از فیلمسازان محبوب سال‌های اخیر سینمای ایران تبدیل شد. شیار 143 که روایت سینمایی یکی از داستان‌های خود آبیار به نام «اختر و روزهای تلواسه» بود و قصه انتظار طولانی یک مادر شهید را به تصویر می کشید، در سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر، موردتوجه مردم و منتقدان و داوران قرار گرفت و در چند رشته نامزد دریافت جایزه شد و در نهایت، جوایز مهمی چون سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (مریلا زارعی) و سیمرغ بلورین ویژه هیات داوران را به دست آورد. به جز اینها شیار143 در جشنواره‌های آسیایی و جهانی هم حاضر و با تحسین روبه‌رو شد و جوایزی را هم کسب کرد، از جمله جایزه ویژه هیات داوران از جشنواره فیلم والاکولومسکی روبژ مسکو (دفاع میهنی) ۲۰۱۵، جایزه بهترین فیلمساز زن از جشنواره جیپور هند ۲۰۱۶، جایزه بهترین فیلمساز زن از جشنواره داکا بنگلادش ۲۰۱۶. 

جوایز جهانی شیار143 البته اولین جایزه از این دست برای آبیار و برای فیلم‌های بلند و حرفه ای اش نبود و او پیشتر برای ساخت اولین فیلم سینمایی اش، «اشیا از آنچه در آینه می بینید به شما نزدیکترند»، جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم کرتل زنان فرانسه ۲۰۱۵ را به دست آورده بود. 
فیلم بعدی او «نفس» هم روایت خاص و متفاوتی داشت و به کودکان شهید می پرداخت، همچون فیلم شیار 143 در حضورهای جشنواره ای داخلی و خارجی، قدر دید و موردتوجه قرار گرفت. نفس در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر هم در شش رشته نامزد دریافت جایزه بود و در نهایت سیمرغ زرین بهترین فیلم در بخش نگاه ملی و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن (شبنم مقدمی) را به دست آورد. پانته آ پناهی‌ها هم برای بازی متفاوتش در این فیلم برنده سیمرغ بهترین بازیگر زن در جشنواره جهانی فیلم فجر شد. نفس همچنین در چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت، جایزه ویژه هیات داوران برای بهترین فیلم با موضوع انقلاب اسلامی را به دست آورد. 
این فیلم همچنین نماینده سینمای ایران در اسکار سال 2018 بود که البته راهی به نامزدهای نهایی این رویداد پیدا نکرد. 
 

نفس به جز حضورها و موفقیت‌های داخلی، در چند جشنواره جهانی هم شرکت و جوایزی را هم کسب کرد؛ از جمله جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم زنان ونکوور کانادا و جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره شب‌های سیاه تالین (استونی). شبی که ماه کامل شد- که فیلم سخت و جسورانه ای در کارنامه آبیار بود و قصه ملتهبی را با محوریت عبدالحمید ریگی و فائزه منصوری و عبدالمالک ریگی روایت می کرد- در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، تماشاگران را غافلگیر کرد و تحت تاثیر قرار داد. 

این فیلم در 13 رشته نامزد دریافت جایزه بود و در نهایت توانست شش سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد (هوتن شکیبا)، بهترین بازیگر نقش اول زن (الناز شاکردوست)، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (فرشته صدرعرفایی) و بهترین چهره پردازی (ایمان امیدواری) را به خود اختصاص دهد. 

این فیلم در بیست و یکمین دوره جشن خانه سینما هم موردتوجه و تحسین واقع شد و جوایز بهترین بازیگر نقش مکمل زن (صدرعرفایی)، بهترین طراحی صحنه و لباس (محمدرضا شجاعی) و بهترین چهره پردازی (امیدواری) را دریافت کرد. شبی که ماه کامل شد در بیست و سومین فستیوال شب‌های سیاه تالین هم حضور داشت. 
چنین کارنامه معتبر و قابل اعتنایی، از مهم ترین دلایلی است که همسایه‌های پاکستانی را به صرافت تجلیل از نرگس آبیار انداخته است.  درواقع اگر بخواهیم در زمینه فرهنگی و به ویژه مدیوم گسترده و تاثیرگذار سینما، خانمی را با پیشینه معتبر و فعالیت مستمر در منطقه و در سطح آسیا و جهان نام ببریم، نرگس آبیار یکی از مهم ترین چهره‌هاست.  اما به جز اینها، آخرین فیلم آبیار یعنی شبی که ماه کامل شد هم در این تجلیل بی تاثیر نیست. به اقتضای قصه و واقعیت، بخشی از ماجرای فیلم در کشور پاکستان روایت می شد و شخصیت‌ها راهی این کشور می شدند. 
به همین دلیل، گروه بخش‌هایی از فیلم را در پاکستان فیلمبرداری کردند، اما چون به دلیل برگزاری انتخابات، امکان ادامه کار در پاکستان نبود، گروه سازنده بخش‌هایی از کار را هم در بنگلادش فیلمبرداری کردند. این البته تنها نقطه پیوند نرگس آبیار و پاکستان نیست و او در فیلم نفس هم، احوالی از پاکستانی‌ها می گیرد. آن جماعت کولی و غربتی‌ها به رهبری ببری خان (با گریم و بازی عجیب و متفاوت جمشیدهاشم پور)، در رفتار و پوشش و گفتار و حتی مراسم عزاداری، نسبت‌هایی با پاکستانی‌ها و هندی‌ها دارند. بنابراین، بعید نیست پاکستانی‌ها در تجلیل از آبیار در مراسم ویژه امروز، چنین نشانه‌هایی را هم لحاظ کرده باشند.

فلاش بک
این اولین بار نیست که از یک شخصیت فرهنگی  و هنری ایرانی در پاکستان و با حضور مقامات این کشور تجلیل می شود؛ سال 2005 هم محمد بقایی (ماکان) عالی ترین نشان فرهنگی پاکستان را از دست پرویز مشرف، رئیس جمهور وقت پاکستان دریافت کرد. دلیل این قدردانی ویژه این بود که بقایی، یک اقبال‌شناس چیره دست است و سابقه نوشتن ۲۵ جلد کتاب و ده هزار صفحه راجع به اقبال لاهوری، شاعر مشهور پاکستانی را در کارنامه دارد. تحسین فراقی، استاد پاکستانی زبان و ادبیات اردو، بقایی را تنها دانشور ایرانی می‌داند که بیش از همه درباره «افکار اقبال» کتاب تألیف کرده است. بقایی همچنین به عنوان مترجم آثار هرمان هسه هم در ایران شناخته می‌شود، از جمله کتاب‌های هسه که بقایی آنها را به فارسی ترجمه کرده می توان به آثاری چون دمیان، سفر به شرق، سیذارتا، سفینه‌زندگی، نارسیس و گلدموند و ... اشاره کرد. 

پیرو سخنان رهبر معظم انقلاب که اردیبهشت امسال در دیدار نخست‌وزیر پاکستان و هیات همراه، ارتباط ملت‌های ایران و پاکستان را ارتباطی قلبی و عمیق برشمردند و تأکید کردند: «روابط دو کشور به رغم دشمنی‌ها باید هر چه بیشتر مستحکم و تقویت شود.» انتظار می رود مناسبات فرهنگی دو کشور شکلی پررنگ تر به خود بگیرد که برگزاری مراسم معرفی دستاوردهای 40 ساله سینمای ایران پس از انقلاب در پاکستان، یکی از این اقدامات است. همچنین برگزاری هفته‌های فرهنگی سینمای ایران در پاکستان و اکران فیلم‌های ایرانی در آن کشور از دیگر موارد تقویتی روابط دو کشور است. به جز اینها باید به تولیدات مشترک سینمایی هم در این خصوص فکر کرد و پاکستان را به عنوان بازاری بالقوه برای محصولات سینمایی و فرهنگی ایران جدی گرفت.   

علاقه پاکستانی‌ها به سینمای ایران

همین چند روز پیش بود که همزمان با دهه فجر و چهل‌ویکمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، مراسمی ویژه با عنوان معرفی دستاوردهای 40 ساله سینمای ایران پس از انقلاب، با حضور جمعی از مقام‌های پاکستانی و شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی در اسلام آباد پاکستان برگزار شد. در این مراسم که با همکاری سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاکستان و شورای ملی هنری پاکستان برگزار شده بود، فردوس عاشق اعوان، دستیار ویژه نخست وزیر پاکستان در امور اطلاع رسانی، سیدمحمد علی حسینی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاکستان، محمدرضا کاکا، رایزن فرهنگی ایران در اسلام آباد و فوزیه سعید، رئیس شورای ملی هنری پاکستان حضور داشتند و سخنرانی کردند. فوزیه سعید، یکی از چهره‌هایی است که امروز همراه نرگس آبیار از او تجلیل خواهد شد. به وقت شام ساخته ابراهیم حاتمی کیا، فیلمی بود که در این مراسم ویژه برای حاضران به نمایش درآمد. 
آن طور که در ایرنا آمده، فوزیه سعید نیز با اشاره به ریشه دار بودن روابط ایران و پاکستان به ویژه در حوزه‌های فرهنگی، بر ضرورت تعمیق همکاری‌های فرهنگی میان دو کشور تاکید کرد و آن را موجب شکل گیری هماهنگی بیشتری میان دو همسایه برشمرد. 
محمدرضا کاکا هم در این مراسم، آینده درخشان تری را در انتظار دو ملت و دو کشور ایران و پاکستان دانست و افزود: ما می توانیم با توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های فرهنگ، هنر و سینما نقش پررنگ تری برای نزدیک کردن روابط میان دو ملت ایران و پاکستان ایفا کنیم. 
علاقه پاکستانی‌ها به سینمای ایران، محدود و منحصر به این مراسم نبود و در سال‌های قبل هم فیلم‌های ایرانی در قالب برنامه‌های فرهنگی برای مردم پاکستان به نمایش درآمده بود؛ از جمله اکران فیلم‌های بادیگارد ساخته ابراهیم حاتمی کیا، رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی در شهری مری پاکستان و در قالب جشنواره فیلم‌های ایرانی در اردیبهشت 97 و ...
مسوولان بنیاد سینمایی فارابی هم در دی ماه سال گذشته درباره امکان اکران فیلم‌های ایرانی و پاکستانی در دو کشور با خانم رفعت مسعود، سفیر پاکستان در ایران دیدار و گفت‌وگو کردند.  سال 95 هم رئیس وقت شورای ملی هنرهای پاکستان در گفت و گویی که در مشرق منتشر شد، اعلام کرد که پاکستان بیش از اینها به فیلم‌های ایرانی نیاز دارد و آثار سینمای ایران را مهم تر از فیلم‌های سینمای هند دانست که برای کشور مسلمان پاکستان مناسب نیست. حتی در این مصاحبه، از ساخت فیلمی مشترک درباره شخصیت اقبال لاهوری هم صحبت به میان آمده بود.

پیرو سخنان رهبر معظم انقلاب که اردیبهشت امسال در دیدار نخست‌وزیر پاکستان و هیات همراه، ارتباط ملت‌های ایران و پاکستان را ارتباطی قلبی و عمیق برشمردند و تأکید کردند: «روابط دو کشور به رغم دشمنی‌ها باید هر چه بیشتر مستحکم و تقویت شود.» انتظار می رود مناسبات فرهنگی دو کشور شکلی پررنگ تر به خود بگیرد که برگزاری مراسم معرفی دستاوردهای 40 ساله سینمای ایران پس از انقلاب در پاکستان، یکی از این اقدامات است. همچنین برگزاری هفته‌های فرهنگی سینمای ایران در پاکستان و اکران فیلم‌های ایرانی در آن کشور از دیگر موارد تقویتی روابط دو کشور است. به جز اینها باید به تولیدات مشترک سینمایی هم در این خصوص فکر کرد و پاکستان را به عنوان بازاری بالقوه برای محصولات سینمایی و فرهنگی ایران جدی گرفت.   

منبع: روزنامه جام جم